ما اقلیم را دیوانه کرده‌ایم!

چندی پیش و پس از پایان سال 2015، روزنامه ال‌پائیس اسپانیا جمع‌بندی جالبی از وضع تغییرات اقلیمی در سطح جهان به این شرح ارائه کرد: سالی که گذشت، سرشار از اتفاقات نامتعارف جوی بود. پدیده‌هایی مثل ال‌نینو ـ که اقلیم را به مرز جنون کشاندند ـ خسارت‌های جبران‌ناپذیری را هم در سراسر جهان به همراه داشتند.

کد خبر: ۹۰۴۵۹۷

با بررسی‌های بیشتر بعید نیست سال 2016 عنوان گرم‌ترین سال را از زمان ثبت داده‌های هواشناسی تاکنون به خود اختصاص دهد، اما سوال اینجاست که این همه تغییرات ملموس اقلیمی امسال طبیعی است یا ریشه آن را باید در جای دیگر جستجو کرد؟

عجایب اقلیمی

واقعیت این است از سال 1880 میلادی که ثبت داده‌های اقلیمی آغاز شد تاکنون، ثبت درجه ‌حرارت‌هایی چنین نامتعارف سابقه نداشته‌اند. روزنامه ال‌‌پائیس می‌نویسد: «وضعیت اقلیمی به حدی نامتعارف است که در ماه دسامبر (تقریبا معادل آذر و دی) در باغ‌های لندن گل نرگس می‌روید. گل‌های سرخ و طاووسی‌های زردرنگ کرانه‌های مدیترانه و حتی رویش گل‌های درختان بادام آلمان، همه از نشانه‌هایی هستند که غیرمستقیم هوا برای این فصل خاص از سال زیادی گرم است. روزهای آخر سال 2015 در مسکو هم روایتی دیگر داشتند. شهروندان این شهر صبح‌هایی با درجه حرارت‌های پنج یا حتی 10 درجه سانتی‌گراد بالای صفر را ـ آن هم در ماه دسامبر ـ تجربه کردند. در حالی که در شرایط نسبتا متعارف سال‌های قبل، درجه حرارت صبحگاهی هوا در این ماه از سال در مسکو 15 درجه زیر صفر بود! میدان تایمز نیویورک هم که باید در زمستان زیر پوشش سنگین برف باشد، دمایی معادل 18 درجه سلیسیوس را تجربه کرد!

اقلیم نامتعارف جهانگیر می‌شود

اقلیم‌شناسان بر این باورند چنین نشانه‌هایی نمی‌تواند فقط یک دلیل ساده طبیعی داشته باشد. برخی معتقدند ریشه برخی از این اتفاقات را باید در پدیده مشهور ال‌نینو جستجو کرد که امروز نه‌تنها تاثیرات حاد خود را بر آمریکای جنوبی آشکار کرده، بلکه حتی موجب برخاستن موجی از توفان‌های غیرقابل‌پیش‌بینی در ایالات متحده آمریکا هم شده است. به گفته کارشناسان، توفان‌های زمستان 94 در حالی جان 40 نفر را گرفتند که در شرایط عادی تا فروردین هم انتظار وقوع آنها نمی‌رفت.

در اروپا نیز وضع جوی، بی‌ثبات و غیرعادی است. باران‌های شمال انگلستان بی‌وقفه می‌بارند، منطقه لنکستر فقط چند روز پیش از آغاز سال نو میلادی دستخوش سیلی باورنکردنی شد. جنگل‌های شمال اسپانیا هم ظاهرا امسال شکننده‌تر از همیشه هستند. وزش بادهای گرم همچنان در این کشور نوید آتش‌سوزی‌های مهارناپذیر را می‌دهد. اقلیم‌شناسان حتی به موج گرمایی هم که بتازگی به سوی نروژ تغییر مسیر داد، خوشبین نیستند و انتظار دارند طی روزهای آینده درجه‌حرارت را بویژه در قطب شمال به شکل غیرمنتظره‌ای افزایش دهد.

از ماست که بر ماست

امروز حقیقت تغییرات اقلیمی بر کسی در جهان پوشیده نیست. تغییرات اقلیمی که سال‌ها آن را فرضیه‌ای بی‌اساس می‌خواندند، امروز مرزهای واقعیت را درنوردیده و با شتاب می‌تازد. پیش‌بینی تغییرات جوی روز به روز سخت‌تر می‌شود. زیرا حتی پدیده‌های متعارف گذشته هم مثل قبل نیستند. حتما کنفرانس تغییرات اقلیمی پاریس را که آذر 94 برگزار شد، به خاطر دارید.

توافق پاریس و ضرورت پرهیز از گذشتن از مرز میانگین 2 درجه سانتی‌گراد تا پایان قرن 21 به خوبی نشان می‌دهد چرا کشورها باید تا این حد نگران تغییرات اقلیمی در سطح جهان باشند. متاسفانه این واقعیتی است که ما انسان‌ها با فعالیت‌های انسانی ـ بویژه مصرف بی‌وقفه انرژی‌های تجدیدناپذیر و آلودگی‌های زیست‌محیطی ـ روند عادی طبیعی را بر هم زده‌ایم. در واقع ما اقلیم را دیوانه کرده‌ایم.