خیز جدید برای تغییر موازنه در سوریه

چند عامل در آغاز و تشدید این دور از درگیری‌ها موثر بوده است که تقریبا همگی آنها از بی‌میلی حامیان خارجی و بخصوص منطقه‌ای گروه‌های مسلح به حل سیاسی بحران ناشی می‌شود. درواقع زمانی که هیات ریاض با وجود حضور در آخرین دور مذاکرات ژنو از شرکت در نشست‌های محتوایی خودداری و پیش از پایان مذاکرات ژنو را ترک کرد، مشخص بود که عربستان برای تشدید درگیری‌ها تلاش و برنامه‌ریزی می‌کند. نشست سازمان همکاری اسلامی در استانبول و متعاقب آن اعلام کناره‌گیری داوود اوغلو از قدرت، دست اردوغان را برای گرایش مجدد به رویکرد نظامی در سوریه باز گذاشته و این فرصتی جدید در اختیار عربستان قرار می‌دهد.

به نظر می‌رسد با ازسرگیری مذاکرات سیاسی برای حل بحران یمن در کویت که به کاهش نسبی درگیری‌های نظامی انجامیده، جسارت عربستان برای تقویت فاز نظامی در سوریه افزایش یافته و این کشور را بر آن داشته که بار دیگر قطر را نیز با خود همراه سازد و از حاشیه به متن آورد.

در این میان التزام دولت سوریه و بخصوص روسیه به آتش‌بس توافق شده در ژنو، این امکان را در اختیار گروه‌های مسلح و حامیان خارجی آنها قرار داده است تا هم به جابه‌جایی نیروهای خود بپردازند و آنها را به سمت حلب منتقل کنند و هم این‌که از طریق ترکیه تسلیحات جدید و پیشرفته دریافت کنند.

از طرف دیگر هیچ‌یک از کشورهای غربی اعم از اروپا و آمریکا واکنشی درخور در قبال نقض آتش‌بس از سوی گروه‌های تکفیری و مسلح و تراتزیت تکفیری‌های جدید به داخل سوریه از طریق خاک ترکیه و همچنین ارائه تسلیحات جدید به آنها از خود نشان نداده‌اند. این درحالی است که آمریکا خود بانی و یکی از طرف‌های مذاکرات ژنو بوده و اتحادیه اروپا نیز آثار و پیامدهای جنگ سوریه را بیش از پیش به اشکال مختلف از جمله هجوم‌آوارگان تجربه می‌کند. از این دید کشورهای غربی با سکوت خود به نوعی به تقویت فاز نظامی از سوی کشورهایی چون عربستان، قطر و ترکیه چراغ سبز نشان می‌دهند.

درمجموع از آنچه که گفته شد، مشخص می‌شود مسئولیت دور جدید تشدید درگیری‌ها در سوریه متوجه گروه‌های مسلح تکفیری و غیرتکفیری و حامیان خارجی آنهاست. آنها گرچه با این اقدامات می‌خواهند نتیجه جنگ را به نفع خود تغییر دهند، اما بعید است چنین اتفاقی روی دهد، بخصوص آن‌که با نقض مکرر آتش‌بس از سوی تکفیری‌ها و پایبند نبودن طرف‌های غربی و غیرغربی به تعهدات خود در قبال آتش‌بس، روسیه را نیز بر آن می‌دارد که بار دیگر در صحنه عملیاتی ورود فعال داشته باشد، بخصوص آن‌که این روزها غرب و ناتو برگ‌های خود علیه روسیه در سایر حوزه‌ها از جمله شرق و شمال اروپا را روی میز گذاشته‌اند.

احمد کاظم‌زاده

کارشناس غرب آسیا