کولبران قربانیان خسته قاچاق

هر چه می‌خواهد باشد، تلویزیون ال‌سی‌دی، کولرگازی، ماشین لباسشویی، یخچال ساید‌بای‌ساید، آن را بر دوش می‌کشند و یک‌تنه از راه‌های ناهموار وکوهستانی می‌گذرند تا از دسترنج ناچیزشان لقمه نانی سر سفره خانواده ببرند، اما نهایتا انگشت اتهام قاچاق به سمت آنها نشانه می‌رود، نه کسانی‌که سود سرشار فروش کالاهای قاچاق‌شده به این سوی مرز به جیب آنها می‌رود. انگار که کولبر مرغ عروسی و عزا باشد؛ تمام زحمت حمل قاچاق بر دوش آنهاست ولی کمترین سهم را می‌برند. از آن طرف زمانی که گیر می‌افتند، تمام کاسه و کوزه‌ها سر آنان شکسته می‌شود.

کد خبر: ۹۲۱۰۴۰

به گزارش جام‌جم، اگر تصور سختی کار یک کولبر برایتان دشوار است، یک یخچال کوچک را بر دوش بگذارید و تنها یک طبقه یا چند متر آن را جابه‌جا کنید. حالا تصور کنید،‌ یک کولبر یخچال سایدبای‌ساید را 30 کیلومتر بر دوش می‌گذارد و با عبور از پستی و بلندی‌های آن سوی مرز عراق در شهر مرزی بانه در کردستان به مقصد می‌رساند. چه بر سر تن و بدنشان می‌آید؟

در استان کردستان پنج معبر کولبری وجود دارد که دو معبر هنگه ژاله و گله سوره در بانه واقع شده‌اند و روزانه بیش از 3000 نفر از این معابر کالا وارد خاک ایران می‌کنند. برخی از این کالا‌ها قانونی و با استفاده از تسهیلات مرزنشینان و بیشتر آنها غیرقانونی و بردوش کولبران از راه‌های کوهستانی وارد ایران می‌شود و همین است که درست یا غلط، بانه را شهر ارزان‌فروشی لوازم خانگی لقب داده‌اند. با این حال، کولبران ـ چه قانونی و چه غیرقانونی ـ هم از سفره قاچاق و هم از سفره قانونی، کمترین سهم را می‌برند.

کولبری؛ تنها انتخاب

محمد که حالا در بازار بانه دستفروشی می‌کند، به جام‌جم می‌گوید: بیشتر مردم این منطقه کولبر هستند، چون شغل دیگری ندارند. آنها به اجبار و از سر نیاز دست به کولبری می‌زنند چون راه دیگری برای امرار معاش خانواده ندارند. او که بیشتر از یک سال کولبری کرده، کولبر را کارگری می‌خواند که هر روز در هر نوع شرایط آب و هوایی برای امرار معاش خود، کالاها را در صعب‌العبورترین مناطق بر دوش خود حمل می‌کند: «کوچک‌ترین اشتباه هنگام رفت و آمد فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر به دنبال خواهد داشت.»

درآمد ناچیز کشاورزی

محمود سال‌ها در روستا زندگی کرده، اما در سال‌های اخیر، کشاورزی کفاف نیازهای زندگی او و خانواده‌اش را نمی‌داد و لذا شغل‌های مختلفی از جمله کولبری را تجربه کرد. او به جام‌جم می‌گوید: ساعت 3 صبح باید راه‌های سخت و پرخطر کوهستان را طی کنی و افزون بر بار سنگینی که حمل می‌کنی، باید با خطرات زیادی دست و پنجه نرم ‌کنی.

اما مگر درآمد کولبری چقدر است که به خاطرش دست از زمین بشویی و راهی مرز شوی؟ محمود که بیشتر از مرز گله سوره در نزدیکی رودخانه چومان بار می‌آورد، در این باره می‌گوید: قیمت بار بستگی به روز دارد؛ باری که وزنش زیاد باشد، از خاک عراق تا ورود به داخل خاک ایران حدود 250 هزار تا 300 هزار تومان هزینه جابه‌جایی دارد. شاید فکر کنید زیاد است، اما بسیاری از افراد به دلیل سنگینی باری که حمل می‌کنند، خیلی زود از کارافتاده می‌شوند.

زنان هم کولبری می‌کنند

در بعضی جاها زنان نیز دوشادوش همسران کولبری می‌کنند. مریم اهل یکی از روستاهای مرزی بانه است، می‌گوید: بارها همراه همسرم شب‌ها کولبری کردم. به دست آوردن لقمه‌ای نان حلال برای بچه‌ها وظیفه هر پدر و مادری است. من نیز به این خاطر که لقمه‌ای حلال بر سر سفره فرزندان بگذارم،‌ همراه همسرم در مرز کولبری کرده‌ام.

60 درصد درآمد کولبری برای دیگران؟

با وجود کار سخت و دشوار کولبری، نکته‌ای جالب در این میان خودنمایی می‌کند چراکه کولبران مجبورند تا 70 درصد همان درآمد ناچیز خود را به صاحبان دفترچه کولبری بدهند. دفترچه کولبری چیست؟ افرادی که در شعاع 15 کیلومتری مرز سکونت داشته باشند و همچنین دارای کارت پایان خدمت و سرپرست خانوار باشند، می‌توانند دفترچه کولبری بگیرند و مقداری کالا بدون پرداخت تعرفه یا با تعرفه کم وارد کنند، اما دفترچه کولبری رابه هرکسی نمی‌دهند و لذا افرادی که دفترچه کولبری دارند، دفترچه‌های خود را اجاره می‌دهند وکولبران عادی مجبورند بیش از 60 درصد درآمد را به صاحب دفترچه پرداخت کنند. محمود کولبر در این باره می‌گوید: این دفترچه در بسیاری از بخش‌های بانه عادلانه و قانونی توزیع نشده است. خود من دفترچه کولبری ندارم و از افراد دیگر اجاره می‌کنم که باید 70 درصد درآمدم را به صاحب دفترچه بدهم.

کولبران شاغل شناخته نمی‌شوند

کولبران چند ماه از سال کار و درآمد ثابت ندارند. لذا جزو شاغلان محسوب نمی‌شوند. اینها را نماینده سقز و بانه در مجلس می‌گوید و می‌افزاید: در استان کردستان با کولبران متناقض برخورد می‌کنند. گاهی معابر قانونی را برای مدت طولانی می‌بندند و همزمان، مزایای کولبری قانونی هم یکسان و منظم و عادلانه توزیع نمی‌شود.

محسن بیگلری با تأکید بر این که همه موافق مبارزه با قاچاق هستیم و رهبر معظم انقلاب نیز بر این مهم تاکید دارند، تصریح می‌کند: چرا جمله بعدی ایشان فراموش شده که می‌فرمایند: مراد من از قاچاق، کولبران نیستند که برای امرار معاش و تامین نیاز اولیه خود و خانواده‌شان مجبور می‌شوند در مرزها کولبری کنند. بیگلری با اشاره به روستاهایی که دفترچه کولبری ندارند یا دفترچه آنها لغو شده، می‌ا‌فزاید: توزیع دفترچه‌های کولبری باید عادلانه تر باشد تا کولبران درقبال کار طاقت‌فرسایشان دست‌کم دستمزدشان را عادلانه و کامل بگیرند.

بسته‌ای برای گره گشایی

رضا میرزایی، دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان کردستان از تمهیدات در نظر گرفته شده برای ساماندهی کولبران خبر داد و گفت: دولت برای تدوین برنامه جامع ساماندهی کولبران، سه ماه فرصت به کردستان داد و ما در این فرجه زمانی، بسته‌ای را تنظیم کرده‌ایم و هم‌اکنون در نوبت رسیدگی در دولت قرار دارد و پس از تصویب در استان‌های غرب کشور اجرا می‌شود. وی اظهار کرد: تعیین تعداد اقلام دارای قابلیت ورود و خروج توسط کولبر، الکتریکی بودن کارت کولبرهای مجاز و معافیت خاص مالیاتی از خصوصیات این بسته است.