کاوش در منظومه شمسی؛ الزام یا تفنن؟

تغییر جهان‌بینی انسان‌ها

انسان همواره به واسطه حس کنجکاوی‌اش در جست‌وجوی حقیقت و منشا خود بوده است. این که جهان ما چگونه به وجود آمد؟ ما از کجا آمده‌ایم؟ و بسیاری از پرسش‌های مشابه دیگر، مهم‌ترین دغدغه‌های ذهنی بشر بوده و است. هر اکتشاف جدید در فضا می‌تواند ما را یک قدم به پاسخ این پرسش‌ها نزدیک‌تر کند. این موضوعات طی قرن‌ها به مرور باعث تغییر جهان‌بینی انسان شده است. به‌طور مثال دیدگاه مردم به جهان و زندگی در عصری که زمین را مسطح یا مرکز عالم می‌دانستند با بشر امروز که زمین را جزء کوچکی از کائنات بی‌انتها یافته، بسیار متفاوت است. همین جهان‌بینی‌هاست که روی بسیاری از روابط و سبک زندگی انسان‌ها تاثیر می‌گذارد.

شناخت زمین

زمین جزئی از خانواده بزرگ منظومه شمسی است. سیاره ما همراه خورشید و سایر اجرام این منظومه منشا مشترکی دارند. همین ویژگی به ما امکان می‌دهد با کاوش هر یک از اجرام منظومه شمسی دیدگاه بهتری از سیاره خود و پدیده‌هایی که در آن رخ می‌دهد، داشته باشیم. به‌طور مثال، مطالعه پدیده‌ای همچون حیات در سایر اجرام توانسته به ما نشان دهد زمین استثنایی میان سیارات بوده است. اما این احتمال نیز وجود دارد که حیات پیش از این در اجرام دیگری شکل گرفته یا در آینده در جایی جز زمین به وجود بیاید. دراین میان بررسی سیاره‌های دیگر مانند بررسی اثر گلخانه‌ای در سیاره زهره به دانشمندان کمک کرد شناخت خوبی از چگونگی رخداد پدیده در زمین داشته باشیم. از طرف دیگر، آگاهی دقیق از شکل‌گیری منظومه شمسی و تحولاتی که بعد از آن رخ داد، باعث می‌شود سیر تغییرات در زمین را بهتر بشناسیم. زیرا وجود دوره‌های مختلف در عمر سیاره ما ارتباط معناداری با تحولات رخ داده در منظومه شمسی داشته و خواهد داشت. به طور مثال برخورد دنباله‌دارها و شهاب‌سنگ‌ها به زمین اتفاقات مهمی همچون انقراض‌ها را موجب شده و عناصر مختلف به زمین آورده‌اند. از این رو دانشمندان منشأ پدیده‌هایی همچون حیات یا وجود معادن در زمین را در فضا جست‌وجو می‌کنند.

کاوش‌های فضایی به‌عنوان محرک فناوری

مساله فرود یک فضاپیما بر سطح جرمی آسمانی با شرایطی متفاوت با زمین یا قراردادن مدارگردی به دور سیاره‌ای دیگر در فاصله چند میلیارد کیلومتری و دریافت داده از آنها و بسیاری از کارهای دیگر، همگی چالش‌‌برانگیز بوده و به عبارتی دیگر حرکت در مرزهای علم و فناوری هستند. همین چالش‌ها باعث می‌شود مهندسان و دانشمندان به فکر توسعه فناوری و ابداع روش‌های جدید علمی باشند. سرریز دستاوردهای فنی حاصل از ماموریت‌های کاوشی در فضا باعث پیشرفت فناوری در حوزه‌های دیگر می‌شود. به‌طور مثال نمونه بهینه‌سازی شده‌ای از مته حفاری پیشرفته مریخ‌نورد کیوریاسیتی بتازگی قرار است در صنایع حفاری استفاده شود. برای این موضوع می‌توان صدها مثال دیگر نیز برشمرد. پیشنهاد می‌کنم در این باره در اینترنت جستجو کنید.

محمدرضا رضائی

جام‌جم