مصرف دارو در دوران شیردهی

میزان ترشح داروها در شیر به خواص فیزیکی و شیمیایی داروها بستگی دارد. در هفته اول بارداری که ترشح شیر به صورت آغوز است، ترشح دارو در شیر در بالاترین میزان ممکن قرار دارد. بعد از هفته اول به علت تغییراتی که در سلول‌های ترشح‌کننده شیر در سینه مادران به وجود می‌آید، ورود دارو به شیر کاهش می‌یابد. با توجه به این که دفعات شیردهی در این دوران بالاست، مقدار دارویی که از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود، قابل توجه است. به‌طور کلی، بهترین زمان مصرف دارو در این دوران، بلافاصله بعد از شیردهی به کودک است. با وجود این، مصرف بعضی داروها در این دوران ممنوع است. ازجمله این داروها می‌توان به لیتیوم، ارگوتامین، بروموکریپتین، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای رادیواکتیو، بعضی داروهای مورد استفاده در پرکاری تیروئید مانند متی مازول، آتورواستاتین، لوواستاتین، نیکوتین، آمفتامین‌ها و هرگونه مواد مخدر اشاره کرد. بعضی دیگر از داروها اوایل شیردهی منع مصرف دارند، اما بعد از این دوران بدون ایجاد مشکلی خاص می‌توانند مصرف شوند. ازجمله این داروها می‌توان به داروهای حاوی سولفونامیدها مانند کوتریموکسازول اشاره کرد که مصرف آنها در پنج روز اول شیردهی، می‌تواند موجب زردی در نوزاد شود.

مصرف بعضی داروها توسط مادر، اثر سوء روی شیرخوار ندارد اما مصرف آن می‌تواند موجب کاهش ترشح شیر شود. از این داروها نیز می‌توان به هیدروکلرتیازید (کاهنده فشار خون)، بروموکریپتین، داروهای ضدبارداری ترکیبی حاوی استروژن و ارگوتامین اشاره کرد. بعضی داروها در دوران شیردهی بدون نگرانی قابل مصرف هستند. اکثر داروهای ضد فشار خون، تمام آنتی‌بیوتیک‌ها، انسولین، هپارین، اکثر داروهای کاهنده اسید معده و داروهای با مصرف موضعی در این گروه قرار دارند.

در گروه آنتی‌بیوتیک‌ها تنها یک استثنا وجود دارد. اگر پزشک داروی مترونیدازول را با دوز بالا (دو گرم معادل 8 قرص 250 میلی گرمی) و به صورت مصرف یکجا (تک دوز) برای مادر تجویز کند، لازم است تا 24 ساعت پس از مصرف دارو از شیر دادن به کودک اجتناب کرد.

داروهای ضد‌تشنج و ضد‌افسردگی معمولا در شیر مادر ترشح می‌شوند، اما جز چند مورد خاص مانند آمی تریپتیلین و ایمی پرامین که می‌بایست با احتیاط و در صورت ضرورت استفاده شوند، مابقی در دوران شیردهی بدون نگرانی قابل مصرف هستند. البته بهترین زمان مصرف این داروها قبل از خواب شبانه است.

از ویتامین‌ها نیز مصرف بیش از حد ویتامین ب6 می‌تواند ترشح شیر را کاهش دهد. در میان ضد دردها مصرف استامینوفن کاملا بی‌خطر است. در گروه داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی(NSAIDs) ایبوپروفن کاملا بی‌خطر و داروی انتخابی برای مادران شیرده است. در نهایت در گروه آنتی‌هیستامین‌ها (داروهای ضد حساسیت)، لوراتادین نسبت به سایرین ارجحیت دارد. فراموش نکنید، داروسازان بهترین مشاور درخصوص داروها و نکات مربوط به مصرف آنها هستند. بنابراین اگر قصد دارید از هر فرآورده دارویی یا بهداشتی در دوران شیردهی استفاده کنید، بهتر است درباره آن با داروساز مورد اعتمادتان مشورت کنید.

دکتر کاوه سالارمند

داروساز