چگونه خورشید، جهان را در آستانه یک جنگ هسته‌ای قرار داد؟!

در اتفاقی نادر که بتازگی اسناد آن منتشر شده است، کم‌مانده بود خورشید به عاملی برای رویارویی هسته‌ای دو کشور تبدیل شود که البته به لطف فیزیکدان‌ها همه چیز به خیر گذشت!

داستان از آنجا شروع شد که دوم خرداد 46، سامانه‌های مخابراتی و دفاع موشکی آمریکا در آلاسکا و گرینلند دچار اختلال وسیعی شد و بخش مهمی از آنها عملا از کار افتاد. نیروی هوایی آمریکا بلافاصله وارد عمل شد و چند فروند هواپیمای بمب‌افکن خود را به سلاح‌های هسته‌ای مجهز کرد و آماده یک حمله قریب‌الوقوع هسته‌ای به شوروی بود. ارتش اعتقاد داشت این یک خرابکاری و تهدید نظامی از سوی شوروی است؛ در حالی که شوروی پیش از این در مهر 41 با استقرار موشک‌های اتمی خود در کوبا، آمریکا را به حمله اتمی تهدید کرده بود.

اما در همان زمان از مرکز فرماندهی دفاع هوافضایی آمریکا در شمال این کشور گزارشی رسید که علت اختلال در سامانه‌ها را وقوع یک توفان سهمگین خورشیدی اعلام کرد و هیچ نشانه‌ای از فعالیت خرابکارانه شوروی در این اتفاق دیده نشد. این گزارش، فرماندهان ارشد نظامی آمریکا را متقاعد کرد که هواپیماهای بمب‌افکن را به آشیانه بازگردانند. مطمئنا اگر این گزارش بموقع نمی‌رسید، یک رویارویی هسته‌ای مرگبار بی‌دلیل رخ می‌داد!

توفان‌های خورشیدی چیست؟

هر روز در خورشید صدها فوران‌ بزرگ به وقوع می‌پیوندد که در جریان آنها حجم زیادی انرژی آزاد می‌شود و ذرات باردار و پرانرژی خورشیدی در فضای میان‌سیاره‌ای پخش می‌شوند. در این میان، سیاره‌هایی مثل زمین که دارای میدان مغناطیسی قوی هستند، این ذرات را به سمت خود جذب می‌کنند. ذرات خورشیدی به علت باردار بودن جذب قطب‌های مغناطیسی زمین در نزدیکی قطب‌های شمال و جنوب می‌شوند، اما شدت برخی از این فوران‌ها به حدی است که می‌تواند عملکرد سامانه‌های مخابراتی و الکتریکی موجود در مدار و سطح زمین را مختل کنند. برای مثال برخی ماهواره‌ها یا شبکه‌های برق زمینی (در کشورهای نزدیک به قطب‌ها) را از کار بیندازند.

اتفاقی که دوم خرداد 46 رخ داد، از توفان خورشیدی بزرگی منشا می‌گرفت که از پنج روز قبل آغاز شده بود. در آن سال لکه‌های بزرگی در سطح خورشید به وجود آمده بود که به آسانی با یک فیلتر خورشیدی و بدون نیاز به تلسکوپ قابل رویت بود. این لکه‌ها مناطق مغناطیسی در سطح خورشید است که نسبت به سایر مناطق دمای پایین‌تری دارد.

چنین اتفاقاتی در حال حاضر نیز رخ می‌دهند، اما حضور رصدخانه‌های مخصوص خورشیدی در زمین و فضا، وقوع این توفان‌ها و خطرات ناشی از آنها را از قبل پیش‌بینی می‌کنند تا شرایط برای مقابله آنها آماده باشد.

محمدرضا رضائی