«خرره افتادن» در خرم‌آباد

در خرره افتادن سنتی است که لرستانی‌ها به نشانه عزاداربودن انجام می‌دهند. آنها به گل می‌افتند تا همه ظواهر و الوان به رنگ خاک بنشیند و آنگاه در برابر آتش هرم، اندوه خود را به نمایش می‌گذارند و با خواندن نوحه‌ها و مویه‌های دلسوز لری و لکی سینه‌زنان در سوگ امام خود عزاداری می‌کنند. این مراسم آن چنان تکان‌دهنده و زیباست که هر ساله افراد زیادی از داخل و خارج از کشور را به خرم‌آباد می‌کشاند تا از نزدیک به تماشای این آیین سوگواری بنشینند.

«خرره» چگونه تهیه می‌شود؟

ابتدا دو روز قبل از عاشورا مقابل خیمه محل حوضچه‌ای به ارتفاع حدود 30 سانتی‌متر ساخته می‌شود. سپس بزرگ‌ترها یا معتمدان محل خاک رسی را که از تمیزی آن اطمینان دارند از اطرف خرم‌آباد یا اماکن مذهبی تهیه کرده و در محل حوضچه چند بار الک می‌کنند تا بسیار دانه‌ریز شود. روز تاسوعا مردم خرم‌آباد شیشه‌های گلاب زیادی را نذرکرده و در حوضچه‌ها قرار می‌دهند. شب عاشورا جوان‌های محل تا صبح بیدار می‌مانند و آب را در گالن‌ها و بشکه‌های بزرگ جوشانده و با خاک نرم می‌آمیزند تا گلی بسیار رقیق ایجاد شود و البته با ریختن شیشه‌های گلاب آن را معطر می‌کنند. صبح عاشورا قبل از طلوع آفتاب صدای دلسوز سرنا و دهل که نوای چمریونه (نوایی حزن‌انگیز) می‌نوازند، آغاز مراسم عزاداری را اعلام و مردم را برای به گل افتادن خبر می‌کنند تا به کنار حوضچه بیایند و خود را با این «خرره» معطر آغشته کنند.

«هرم آتش» در آغوش باد

در کنار حوضچه‌ها از روز قبل، هیمه‌های چوب نیز آماده می‌شود تا همزمان با انجام مراسم گل‌مالی برافروخته شود و عزاداران بلافاصله خود را با آن خشک کنند. این هیمه‌ها در سال‌های اخیر با همکاری شهرداری از چوب‌های خشک تهیه می‌شود تا آسیبی به طبیعت زده نشود. شعله‌های آتش علاوه بر کارکرد نمادین آن که آتش زدن خیمه‌های عاشورایی را تداعی می‌کند، اشاره‌ای باستانی و زیبا به هم‌نشینی عناصر چهارگانه دارد. البته این خشک شدن با آتش باعث می‌شود کسی به دلیل در «خرره» افتادن سرما نخورد و بیمار نشود.

مورهای محلی: نغمه‌های جانسوز

پس از خشک شدن گل‌ها، مراسم سینه‌زنی با مورها و نوحه‌های ناب لکی و لری شروع می‌شود. معروف‌ترین نوحه‌خوان خرم‌آباد طی چند دهه اخیر حاج حبیب نیکنام بوده که چندسالی است درگذشته است. از مهم‌ترین دسته‌های سینه‌زنی خرم‌آباد می‌توان هیات محله‌های «پشت بازار»، «درب دلاکان»، «اسدآبادی»، «شیرخوارگاه» و «کوی فلسطین» را نام برد. زیبایی و خلوص این مراسم آنچنان است که مردم بسیاری از شهر‌های مجاور را نیز برای مشارکت در این مراسم به خرم‌آباد می‌کشاند. مراسم «در خرره افتادن» به همراه سایر مراسم‌های عزاداری عاشورا در خرم‌آباد شامل مراسم شام غریبان، گرداندن طوق، علم، کتل بستن، رسم‌تراش عباس، تعزیه‌خوانی و چهل منبر در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

ساسان والی‌زاده

جام‌جم