اثرات رفع تحریم‌ها علیه ایران دیده نمی‌شود

آیا از حجم تجارت میان دو کشور آمار دقیقی در اختیار دارید؟

با در نظر گرفتن سوابق گذشته و مدارک موجود، حجم مبادلات تجاری میان دو کشور بسیار کم است. نکته اینجاست که این حجم از مبادلات تجاری میان ارمنستان و ایران طی سال‌های اخیر تفاوت چندانی نداشته و همواره بدون تغییر بوده است. بر همین اساس با کمی نوسان، حجم تجارت میان دو کشور تقریباً 300 میلیون دلار است که سهم واردات ارمنستان از ایران پررنگ‌تر است.

یک ماه پیش نمایشگاهی از توانمندی‌های تولیدی کشور ارمنستان در ایران برگزار شد. هدف از برگزاری این نمایشگاه چه بود؟

با توجه به برآوردها و بررسی‌های انجام شده دریافتیم بازرگانان و تجار دو کشور آگاهی بالایی نسبت به یکدیگر ندارند و لازم است در این زمینه اطلاع‌رسانی گسترده‌تری انجام شود؛بنابراین با ابتکار سفارت و همکاری وزارت اقتصاد جمهوری ارمنستان، بین صندوق توسعه جمهوری ارمنستان و مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران تفاهم‌نامه‌ای امضاء شد که در راستای اجرای آن نزدیک به صد شرکت از ارمنستان طی روزهای 8 ـ5 اکتبر امسال محصولات و خدمات خود را در ایران به نمایش گذاشتند.

با توجه به برگزاری نمایشگاه ارمنستان در ایران، پیش‌بینی شما از آینده روابط تجاری دو کشور چیست؟

در نمایشگاه یادشده مذاکراتی میان شرکت‌های ارمنستانی و ایرانی صورت گرفته که این مذاکرات به معرفی هرچه بیشتر توانمندی‌های دو طرف منتهی شد. این در حالی است که در طول برگزاری نمایشگاه یادشده، رسانه‌های جمعی ایران نیز پوشش گسترده‌ای از آن داشتند و عاملی در دستیابی افزایش افق‌های پیشروی شرکت‌ها شدند.

پیش‌نیازهای توسعه روابط تجاری میان دو کشور به نظر شما چیست؟

به‌طور کلی روابط اقتصادی مناسب و باثباتی میان دو کشور با رویکرد توسعه شکل گرفته و مسیر توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز این هدف، روندی مثبت به خود دیده است. اما روند سرمایه‌گذاری مشترک در دو طرف این معادله از سوی دست‌اندرکاران دو کشور به کندی پیش می‌رود و سطح تجارت دوجانبه، پایین‌تر از ظرفیت‌های موجود و قابل قبول است. به عقیده من این روند معلول علت‌های عینی و ذهنی است.

لطفاً در این زمینه بیشتر توضیح دهید؟

اگر درباره دلایل کندی روند توسعه سطح تجاری میان دو کشور بخواهم نظر دهم، ابتدا باید بگویم دو طرف به اندازه کافی نسبت به هم آگاهی ندارند یا این که به مجموعه قوانین و اوضاع محیط کسب‌وکار آشنا نیستند. از سوی دیگر ، شیوه‌های تجاری موجود میان دو کشور نیز نقش قابل توجهی در شکل‌گیری روند تجاری میان دو کشور خواهد داشت که با شرایط فعلی جذابیت آنچنانی ندارند.

نظر شما درباره تجارت ترجیحی چیست؟ آیا با استفاده از این شیوه می‌توان مشوق‌های لازم را ایجاد کرد؟

استفاده از قوانین تجارت ترجیحی بسیار مناسب است، اما نکته اینجاست که جمهوری ارمنستان اکنون عضو اتحاد اقتصادی اوراسیا ست و باید براساس قوانین این اتحادیه سیاستگذاری کند. به همین دلیل در حال حاضر مذاکراتی درباره تجارت ترجیحی میان ایران و اتحادیه اوراسیا در جریان است و ما امیدواریم این مذاکرات با نتایج ملموس و مناسبی به نتیجه برسد. گفتنی است ارمنستان نیز یکی از مبتکران و شرکت‌کنندگان فعال در مذاکرات ایران و اوراسیا برای رسیدن به نتیجه مطلوب است.

آیا بازار ایران برای حضور بازرگانان ارمنستان مناسب است و اگر پاسخ شما مثبت است در چه بخش‌هایی ایران برای بازرگانان جمهوری ارمنستان جذابیت دارد؟

به‌طور کلی ایران حدود 80 میلیون نفر جمعیت دارد و بی‌تردید این بازار برای ارمنستان بسیار جذاب است. قبلاً اشاره شد بر این که واردات کالاهای ایرانی به ارمنستان نقش بیشتر و پررنگ‌تری دارد، در حالی که ورود کالاهای تولید شده در ارمنستان به ایران بشدت با محدودیت روبه‌روست.

بازگردیم به جذابیت‌های اقتصادی ایران برای بازرگانان ارمنستانی. کدام یک از بخش‌های اقتصادی مناسب‌تر است؟

فارغ از تمام موارد یادشده، من اعتقاد دارم در زمینه‌هایی مثل فناوری‌های نوین، خدمات فنی و مهندسی، مخابرات، کشاورزی و گردشگری بایدجدیت بیشتری به خرج دهیم، چون پتانسیل‌های مناسبی در دوسوی مرزها وجود دارد.

لغو روادید و همچنین وجود پروازهای مستقیم و دسترسی‌های جاده‌ای میان دو کشور در توسعه تجارت چه نقشی دارند؟

لغو روادید بین ارمنستان و ایران در وهله اول از سطح بالای اعتماد سیاسی متقابل خبر می‌دهد، بنابراین تصمیم لغو روادید به ابتکار جمهوری ارمنستان مطرح و با استقبال و حمایت ایران مواجه شد که درنهایت اکنون اجرایی شده است. اما درباره پیامدهای مثبت این تصمیم می‌توانیم به تأثیر روحی و روانی مطلوب، پرهیز از کشمکش‌ها و کاهش بروکراسی و تسهیل عبور و مرور شهروندان و تجار اشاره کرد. اصلی‌ترین تأثیر را می‌توان در صنعت گردشگری میان دو کشور نیز ملاحظه کرد. با توجه به همین امتیازها، پرواز تهران به ایروان دایر و شرایط پرواز هواپیما میان دیگر شهرهای دو کشور نیز مهیا شده است.

نظر شما درباره اهمیت ترانزیتی دو کشور چیست؟

به‌طور کلی ترانزیت کالاهای ایرانی از طریق خاک ارمنستان، امکان دستیابی به خاک گرجستان و در نهایت، دیگر کشورهای حاشیه دریای سیاه یا اتحادیه اروپا را فراهم می‌کند. من اعتقاد دارم این مسیر قابل اعتمادتری نسبت به خاک ترکیه است. اما در جهت عکس، یعنی اهمیت ایران برای تجار ارمنستان، باید بگویم ترانزیت کالای ارمنستان از طریق خاک ایران، راهی به سوی خلیج‌فارس و دستیابی به آب‌های آزاد است. البته از منظر جامع‌تر، گستره خاک ایران و ارمنستان در حریم کریدور ترانزیتی شمال ـ جنوب قرار گرفته و می‌تواند در رفع نیازهای فعالیت‌های اقتصادی کشورهای منطقه ایفای نقش کند.

امتیازهایی که ایران برای جذب سرمایه‌های خارجی در نظر گرفته است به عقیده شما توان جلب‌نظر سرمایه‌گذاران خارجی را خواهد داشت؟

در مجموع منابع طبیعی غنی و برخی زمینه‌های اقتصادی بسیار پیشرفته ایران و نیز ظرفیت تخصصی ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار جذاب است، هرچند نباید فراموش کنید در ایران نهاد ویژه‌ای در حمایت از سرمایه‌های خارجی وجود دارد. اما نکته مهم این است که هنوز اثرات رفع تحریم‌ها در ایران دیده نمی‌شود و این امر درروند سرمایه‌گذاری‌ها تأثیرگذار است.

امتیازهای ارمنستان برای سرمایه‌گذاران خارجی چیست؟

در ارمنستان برای جذب سرمایه‌های خارجی شرایط مشخصی ایجادشده است. ضمانت‌های قانونی، مجموعه قوانین گمرکی و مالیاتی با شرایط مناسب در نظر گرفته شده است. این در حالی است که ارمنستان عضو سازمان تجارت جهانی است و به عنوان یکی از اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای گسترش روابط تجاری خود برنامه‌ریزی کرده است. هرچند نباید فراموش کنیم تعدادی از مناطق آزاد تجاری نیز در ارمنستان وجود دارند که این مناطق خود دارای امتیازهای مناسب و تخصصی بیشتری هستند. لازم است به این نکته اشاره کنم که در سال 2016 میلادی طبق اعلام بانک جهانی میان 189 کشور ،مقام 35 را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر انستیتو فریزر کانادا نیز درباره شاخص آزادی اقتصاد ارمنستان از میان 159 کشور جایگاه 18 را تعیین کرده است.

بازگردیم به روابط بانکی میان دو کشور. اکنون روابط بانکی ایران و ارمنستان چگونه است؟

نظام بانکی ارمنستان متناسب با استانداردهای روز بین‌المللی فعالیت می‌کنند که در سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند از آن مناسب استفاده کنند. به‌عنوان مثال بانک ایران در ارمنستان فعال است. اما نباید فراموش کنیم به‌رغم رفع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، هنوز موانعی وجود دارد که در همکاری‌های نظام بانکی دو کشور اخلال ایجاد می‌کند. البته به عقیده من مشکلات یادشده به‌مرور زمان برطرف می‌شوند و امکان همکاری گسترش خواهد یافت.

عماد عزتی