دلایل افزایش هورمون‌های مردانه در خانم‌ها

این بیماران بارها به از بین بردن موهای زائد اقدام می‌کنند، ولی به علت درمان نشدن عامل اصلی که همان افزایش میزان هورمون‌های مردانه است، مجدد موهای زائد رشد خواهند کرد.

هورمون‌های مردانه در خانم‌ها توسط غدد فوق‌کلیه و تخمدان‌ها تولید می‌شوند. ولی بافت چربی در خانم‌ها نیز می‌تواند هورمون‌های مردانه ضعیف را به هورمون‌های مردانه قوی تبدیل کند. هورمون‌ها، بافت‌ها و اعضای مختلف را می‌توانند تحت تاثیر قرار دهند و سبب ظهور علائم و نشانه‌های خاصی شوند. در بدن خانم‌ها پنج نوع هورمون مردانه وجود دارد که عبارتند از: تستسترون، دی هیدرواپی آندرسترون سولفات، دی هیدرواپی آندرسترون، آندروستندیون و آندروستندیول. تخمدان‌ها 25 درصد تستسترون، 50 درصد آندروستندیون و 20 درصد دی‌هیدرواپی آندرسترون موجود در گردش خون را تولید می‌کنند. مطلب مهم تبدیل آندروستندیون و مقداری از دی‌هیدرواپی آندرسترون در بافت چربی به تستسترون است.

بنابراین خانم‌هایی که دارای بافت چربی زیادی هستند، میزان هورمون تستسترون آنها بیشتر است. هورمون‌های مردانه موقعی می‌توانند اثرات خود را اعمال کنند که بتوانند روی گیرنده‌های خود در سلول‌ها بنشینند یا به آنها متصل شوند. از پنج هورمون مردانه فوق فقط تستسترون و دی‌هیدرواپی آندرسترون است که می‌توانند گیرنده‌های خود را فعال کنند. در خانم‌ها که در سن باروری هستند، 25 درصد تستسترون موجود در گردش خون از تخمدان‌ها و 25 درصد آن نیز از غدد فوق‌کلیه منشا می‌گیرند. بقیه 50 درصد در بافت چربی از سایر هورمون‌های مردانه ساخته می‌شود.

هورمون‌ها مسئول ایجاد خصوصیات هستند و باعث افتراق جنسیت جنین می‌شوند. اگر جنین از نظر ژنتیک پسر ولی فاقد هورمون مردانه باشد، به شکل دختر متولد خواهد شد. هورمون‌های مردانه باعث می‌شوند هنگام بلوغ خصوصیات مردانه ظاهر شود که به آنها خصوصیات جنسی ثانویه می‌گویند. در یک پسر اگر بعد از تولد به علت مشکلاتی، هورمون مردانه تولید نشود، خصوصیات جنسی مردانه در آنها ظاهر نمی‌شود. اگر در خانمی هم هورمون‌های مردانه افزایش یابد سبب ایجاد علائم مردانه خواهد شد که بعضی از این علائم غیرقابل برگشت هستند.

علل افزایش میزان هورمون‌های مردانه در خانم‌ها زیاد است و سردسته آنها بیماری تخمدان پلی‌کیستیک است که در آن هر دو تخمدان پر از کیست هستند، اما خانم‌ها نباید آن را با بیماری کیست تخمدان اشتباه بگیرند. همچنین بعضی از بیماری‌های غدد فوق‌کلیه مثل پرکاری آن سبب افزایش هورمون‌های مردانه می‌شود. یک علت مهم دیگر که کم هم نیست، مصرف هورمون‌های مردانه به اشکال مختلف است که شایع‌ترین آن در ورزشکاران برای بدنسازی است. بنابراین عضلانی شدن با دارو و مکمل، تاوان سختی دارد که گاهی هم غیرقابل جبران است. (ناباروری ازجمله عوارض این داروهاست)

دکتر محمدرضا صفری‌نژاد

جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری