اشتغال زندانیان، شرط کاهش جرم

اما مدیرعامل بنیاد تعاون وحرفه آموزی زندانیان که بانی ایجاد شغل در760 نقطه کشوراست و داخل و خارج و پیرامون زندان‌ها برای زندانیان در 14 گروه شغلی، کار ایجاد کرده است، می‌گوید برخلاف هزینه‌های جاری زندان‌ها که برایش تدبیربودجه‌ای وجود دارد، برای اشتغال زندانیان بجز سرمایه‌ای که بنیاد وسط می‌گذارد پولی پیش‌بینی نشده است.

رحیم مطهرنژاد حتی به جام‌جم می‌گوید برای ساخت و نگهداری زندان هزینه می‌شود و حتی صحبت از نیاز هر زندانی به 12.5 مترفضا در میان است در حالی که هیچ فضایی برای اشتغال زندانیان در نظر گرفته نمی‌شود.

بی‌علت نیست که تاکنون فقط حدود50هزار زندانی (ازجمعیت 200هزارنفری زندان‌ها) به کار مشغول شده‌اند وطبق آماری که مطهرنژاد در اختیارمان می‌گذارد فقط 25 درصد معادل یک چهارم زندانیان سراسر کشور، دوران محکومیت را با آموختن مهارت واشتغال به حرفه‌ای می‌گذرانند.

امروزکه این سطرها نوشته می‌شود 50هزارنفر در زندان‌ها داوطلب کار هستند، در حالی که کاری برای انجام دادن وجود ندارد؛ این همان دقایق و ثانیه‌های کشدار است که بناچار به بطالت می‌گذرد و مدیرعامل بنیاد تعاون و حرفه‌آموزی زندانیان تائیدش‌می‌کند.

یک بام و دوهوای مجلس

بودجه سال‌های 90، 91، 92، 93 و 94 که نوشته می‌شد برای ایجاد 31 هزار شغل جدید در زندان‌ها قرار گذاشتند تا هر سال مبالغی به عنوان وام دراختیار بنیاد تعاون قرارگیرد و برای ساکنان ندامتگاه‌ های کشور شغل ایجاد شود. این سال‌ها آغاز شد و پایان یافت بی‌آن‌که 640 میلیارد تومان سال 90 و 1440 میلیارد تومان سال‌های بعد تخصیص یابد .

همه چیز به این ترتیب روی کاغذ ماند تا جایی که اکنون، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در گفت‌وگو با ما تائید می‌کند در بودجه سال 96 اصلا نامی ازاشتغال زندانیان به میان نیامده است؛ حسن نوروزی می‌گوید این وضع دربرنامه ششم توسعه نیز تکرار شده است.

او و محمد کاظمی، نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس اما در گفت‌وگوبا جام‌جم اذعان دارند که اشتغال زندانیان راهی است برای اصلاح مجرمان و کاهش آسیب‌های ناشی از جرم در حالی که وقتی مخاطب این سوال ما قرار گرفتند که آیا مجلس برنامه‌ای برای گنجاندن این موضوع در بودجه سال آینده و برنامه ششم توسعه دارد یا خیر، پاسخ شفافی ندادند .

اشتغال زندانیان بی‌علت نیست که به حاشیه رانده شده و بی‌سبب نیست که مدیرعامل بنیاد تعاون وحرفه آموزی زندانیان باورکرده است که با یک گل بهار نمی‌شود. حالا می‌شود فاصله سیاست‌ های خودمان با چین، کشوری که مطهرنژاد به‌نقل از سخنگوی قوه قضاییه نامش را به زبان می‌آورد و می‌گوید در چین اشتغال زندانیان اجباری است و حتی درپروژه‌های خارج کشور از زندانیان استفاده می‌شود، درک کرد.

اشتغال بعد از آزادی درکما

مجرمان دوران محکومیت را می‌گذرانند و آزاد می‌شوند، در حالی که رشته‌هایی که سال‌ها پیش آنها را به جامعه پیوند داده بود از هم گسسته شده است. زندانی با انگ زندان و سوءپیشینه می‌زند به دل اجتماعی که بدبین وحسابگر و طردکننده است.

اگر رئیس سازمان زندان‌ها تاکنون بارها آمار داده که نرخ بازگشت به زندان‌های کشور 46 درصد است و تقریبا نیمی از زندانیان پس از آزادی دوباره مرتکب جرم می‌شوند و به زندان بازمی‌گردند، یکی از دلایلش طرد شدن و بیکاری پس از آزادی است؛ چرخه‌ای که مراکز مراقبت پس از خروج از زندان‌ها در سراسر کشور تشکیل شده‌اند تا جلوی تکرارش را بگیرند.

اما این مراکز نیز خود گرفتار مشکلات مالی‌اند و در عمل قادر به حمایت چندانی از آزادشدگان نیستند. هرچند حمیدرضا خرمگاه، رئیس مرکز مراقبت پس از خروج از زندان استان تهران به دلایل نامعلوم حاضر به گفت‌وگو با جام‌جم نشد، اما مشکلات اعتباری این مرکز و ناتوانی‌اش درحمایت از همه متقاضیان از سال‌ها پیش برسرزبان‌هاست .

با وجود سکوت او اما رحیم مطهرنژاد می‌گوید اگر برای اشتغال زندانیان در زندان‌ها قدمی برداشته شده، در مورد اشتغال بعد از آزادی قطعا کارچندانی صورت نگرفته‌است .

البته اشتغال زخمی ناسور و کهنه است، اما وقتی از اشتغال زندانیان در حین محکومیت و بعد ازآزادی سخن گفته می‌شود، موضوع سرنوشت جامعه و تشدید آسیب‌های اجتماعی در میان است که این همه برآن تاکید می‌شود .

اگر مدیرعامل بنیاد تعاون و حرفه‌آموزی زندانیان آمار می‌دهد که نرخ بازگشت زندانیانی که شاغل شده‌اند به یک یا 2درصد کاهش یافته و اگر اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها تاکید دارد که به‌دلیل کمبود شغل در زندان‌ها در خانواده زندانیان سالانه30 هزارطلاق رخ می‌دهد تنها تاکیدی است براهمیت ایجاد اشتغال برای زندانیان. شغل دوای درد زندانی است، درحالی که سال هاست جمعیت زیادی در زندان‌ها بیکار هستند .

سرمایه‌گذاری برای بیرون از زندان

زندانیانی که در زندان‌ها شاغل می‌شوند ماهانه درآمدی دارند که با توجه به میزان تولید آنها و شاخه‌ای که درآن فعالیت دارند دستمزدهای متفاوت دریافت می‌کنند. بخشی از این درآمد ماهانه به زندانیان برای تامین مخارج روزانه‌شان داده می‌شود و بخشی ازآن در اختیار خانواده‌هایشان قرار می‌گیرد، ضمن این‌که مبلغی نیز هر ماه پس‌انداز می‌شود تا بعد از آزادی به‌عنوان سرمایه در اختیارشان قرارگیرد.

مریم خباز - جامعه