بازگشت به جنگ سرد هسته‌ای

اگر تا دیروز اظهارنظرهای جنجالی ترامپ بیشتر مربوط به مسائل داخلی آمریکا بود و واکنش رقبای او را همراه داشت، حال این اظهارنظرها جنبه بین‌المللی به خود گرفته است. موید این مساله سخنانی است که رئیس‌جمهور منتخب آمریکا طی چند روز گذشته در مورد مسابقه تسلیحات هسته‌ای به‌زبان آورده است. در حالی که برخی این اظهارات ترامپ را مانند بسیاری از موارد گذشته یک گاف می‌دانند، اما کارشناسان این امر به خطرناک بودن چنین جملاتی اذعان می‌کنند.

تازه‌ترین گفته ترامپ در این زمینه روز پنجشنبه بود که او چنین پیامی را در توییتر منتشر کرد و نوشت: ایالات متحده باید توانمندی‌های هسته‌ای خود را تا جایی گسترش دهد که جهان بر سر عقل بیاید. ترامپ روز جمعه نیز این اظهارات را در گفت‌وگو با شبکه ان‌بی‌سی تکرار کرد. او در این گفت‌وگو خطاب به میکا برژینسکی، مجری این شبکه گفت: اجازه دهید مسابقه تسلیحاتی به راه بیفتد. ما در این مسیر بر تمامی رقبای خود غلبه کرده و آنها را پشت سر می‌گذاریم. این اظهارات بار دیگر خاطره مسابقه تسلیحاتی دوران جنگ سرد بین ایالات متحده و روسیه را در ذهن بسیاری از کارشناسان زنده کرده است.

نگرانی شدید کارشناسان

به‌دنبال بیان این اظهارات، کارشناسان مسائل و تسلیحات هسته‌ای شروع به ابراز نگرانی در این زمینه کردند. به گزارش نیویورک تایمز، داریل کیمبل، مدیر انجمن کنترل تسلیحات در آمریکا اظهار کرد: این مساله کاملا نشان‌دهنده بی‌مسئولیتی و بی‌توجهی رئیس‌جمهور منتخبی است که سیاست آینده هسته‌ای آمریکا را در پیام‌های توییتر و گفت‌وگوهای تلویزیونی افشا می‌کند. وی افزود: صرف بیان این جملات نیز تاثیر مخربی به همراه دارد زیرا باعث ایجاد خصومت و دشمنی بیشتر بین رقبای تسلیحاتی می‌شود.

در این میان برخی تحلیلگران نیز نسبت به سیاست ترامپ در زمینه تسلیحات هسته‌ای سردرگم و عصبانی شده‌اند. در همین راستا جان تیرنی، مدیر مرکز منع گسترش تسلیحات اظهارات ترامپ را بسیار خطرناک خواند و گفت: عواقب احتمالی تغییر سیاست آمریکا در زمینه تسلیحات هسته‌ای به قدری زیاد است که نمی‌توان آن را تصور کرد. اجرای برنامه‌های کنونی نیازمند هزینه کردن یک تریلیون دلار طی سه دهه آینده است تا سلاح‌های هسته‌ای آمریکا نگهداری و مدرن شود. با این حال پنتاگون نسبت به تامین این هزینه ابراز نگرانی کرده است. در نتیجه هرگونه تغییر در این برنامه‌ها تاثیرات مخرب مالی و استراتژیکی برای آمریکا همراه خواهد داشت. جوزف سیرینسیونه، کارشناس تسلیحات هسته‌ای نیز اظهارات و نظرات ترامپ در این زمینه را بسیار غیرکارشناسی خواند. از سوی دیگر آنچه در این میان بیشتر به‌چشم می‌آید، ابهامی است که در همین جملات کوتاه ترامپ به چشم می‌خورد. به عنوان مثال هنوز مشخص نیست که ترامپ به دنبال افزایش تعداد تسلیحات هسته‌ای آمریکاست یا مدرن‌سازی آنها.

آمادگی بالای روس‌ها

در حالی‌که اظهارات ترامپ و مقامات آمریکایی در این زمینه شتابزده و غیرکارشناسی است، مقامات کرملین سعی می‌کنند به‌طور منطقی به این مساله بپردازند. به‌عنوان مثال ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه عصر پنجشنبه در اظهارنظری گفت: روسیه باید توانمندی‌های خود در زمینه تسلیحات هسته‌ای از جمله موشک‌ها را به حدی تقویت کند که قابلیت نفوذ به هر سیستمی را داشته باشد. او همچنین روز جمعه در کنفرانسی خبری با بیان این‌که مسکو آغازکننده مسابقه تسلیحاتی نخواهد بود، اضافه کرد: ما مقررات و قوانینی در زمینه کلاهک‌های هسته‌ای خود داریم که از آن بسختی چشم می‌پوشیم. این اظهارات پوتین در حالی بیان شده که آمار و ارقام نشان می‌دهد روس‌ها چه در زمینه تعداد تسلیحات هسته‌ای و چه در زمینه نوآوری‌های به وجود آمده در این زمینه از آمریکایی‌ها پیش هستند.

افقی خطرناک

در حالی که مبارزه تسلیحاتی توصیف‌کننده مجموعه‌ای از سیاست‌هایی است که باعث خطرناک شدن جنگ سرد شد، اما این روند شامل سیاستگذاری مشخص نبود. به عقیده کارشناسان، در واقع این رویه محصول آمال و آرزوهای آمریکا و شوروی در زمینه تسلیحات هسته‌ای بود. رهبران هر دو طرف سعی می‌کردند از شکست در این جبهه فرار کنند، اما آنها بخوبی می‌دانستند که این مبارزه نتیجه دلخواهی به همراه نخواهد داشت.

در زمان جنگ سرد، آمریکا و شوروی به‌گونه‌ای در مقابل یکدیگر رفتار می‌کردند تا تعادل در این زمینه حفظ شده و حتی‌المقدور جنگی به وجود نیاید.

اما واقعیت نشان داد هر چه این مبارزه بیشتر ادامه پیدا کرد، تنها نتیجه ملموس آن بیشتر شدن تعداد کلاهک‌های هسته‌ای دو طرف بود. حالا با اظهارات اخیر ترامپ بسیاری این سوال را مطرح می‌کنند که آیا آمریکایی‌ها قصد دارند بار دیگر وارد همین مسیر باطل و بی‌نتیجه شوند. این در حالی است که باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا و دیمیتری مدودف رئیس‌جمهور سابق روسیه، در سال 2011 پیمانی را برای کاهش تعداد کلاهک‌های هسته‌ای دو طرف منعقد کردند.