خیران همیشه بیدار شهر

در ایران نیز تعداد نیکوکاران معروف کم نیستند و حتی شاهدیم در روزهای ماه مبارک رمضان، برنامه‌های محبوب اقدام به دعوت نیکوکاران و معرفی آنها می‌کنند. البته تعداد خیران گمنام بسیار زیادتر است. این روزها که در ماه مهمانی خدا قرار داریم، بسیاری از این افراد خود را آماده می‌کنند تا به تاسی از مولای خود علی(ع)، بی‌آن که رخ عیان کنند، به گرفتن دست نیازمندان بپردازند. شاید این را بتوان وظیفه اجتماعی همه ما بخصوص جمعی که از درآمد بهتری برخوردار هستند، دانست. عده‌ای هم با خواست قلبی تمایل به کمک دارند، اما شرایط مالی چنین اجازه‌ای نمی‌دهد. عده‌ای دارند و کمک نمی‌کنند اما عده‌ای دیگر در عین ثروتمندی، دغدغه همنوع دارند، دغدغه همدلی دارند و اینها نازنین مردمانی هستند که اغلب گمنام از دنیا می‌روند، اما باقیات آنها در این دنیا خیر است و خیر و تنها خیر.

اگر داشته باشم، چرا که نه؟

سحر 27 سال دارد و بتازگی از رشته حقوق فارغ‌التحصیل شده است. او که اولین جرقه‌های تمایل به انجام امور خیر را از دوران کودکی و روزهای جشن نیکوکاری به یاد می‌آورد در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: یادم هست به مادرم اصرار می‌کردم می‌خواهم به جشن نیکوکاری بروم. دلم می‌خواست دفتر و مداد و عروسک را توی کاغذکادو بپیچم و برای بچه‌های همسن خودم بفرستم. مینا معتقد است، هنوز هم مانند کودکی روحیه کمک را در خود حفظ کرده و دلش می‌خواهد اگر روزی شرایط مالی‌اش اجازه دهد، افراد نیازمند را فراموش نکند یا حتی وکالت برخی افراد را به‌طور رایگان به عهده بگیرد.

مهدی 21 ساله است و این روزها زندگی‌اش در کار و رفتن به باشگاه ورزشی خلاصه شده است. بتازگی خدمت سربازی را به پایان رسانده و به عنوان پیک یکی از شرکت‌های خصوصی فعالیت می‌کند. نظرش را درباره کمک به نیازمندان که می‌پرسم می‌گوید: اگر داشته باشم، چرا که نه؟ می‌پرسم اگر درآمد مناسبی داشته باشی بیشتر دوست داری به کدام قشر جامعه کمک کنی؟ می‌گوید: دوست دارم همسن و سال‌های خودم کار مناسبی داشته باشند و روی موتور کار نکنند.

هادی، 54 ساله است و مدیریت یکی از شرکت‌های معتبر دکوراسیون داخلی را به عهده دارد. می‌گوید از سال‌ها قبل مستمری چند خانواده را به‌عهده دارد، اما از من می‌خواهد توضیح بیشتری نخواهم. می‌گوید این روحیه در او و همسرش وجود دارد و همسرش تهیه جهیزیه عروس‌های کم‌بضاعت یا تهیه مایحتاج خانگی عده‌ای از خانم‌های سرپرست خانوار را به کمک جمعی دیگر از خانم‌ها به عهده دارد. می‌پرسم آیا هیچ وقت به فکر تاسیس موسسه خیریه افتاده‌اید؟ می‌خندد و می‌گوید: راه‌اندازی خیریه توفیق می‌خواهد که من تاکنون نداشته‌ام. علاوه بر آن برای راه‌اندازی خیریه وقت آزاد ندارم، اما حمایت را از یاد نبرده‌ام.

روحیه نیکوکاری، یکی از پایه‌های مهم توسعه

در این خصوص محمد حیدرپوری، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم با اذعان به این نکته که ایران پیشینه تاریخی درخشانی در زمینه امور وقف و نیکوکاری دارد، اظهار کرد: نیکوکاری از دیرباز بخش مهمی از فرهنگ ایرانیان به شمار می‌رود و هنوز هم مسجد و مدرسه و قنات و حمام و آب‌انبارهای قدیمی که به دست خیران قدیمی ساخته شده است، وجود دارد. علاوه بر این، ایرانیان مسلمان قرن‌هاست هر ساله زکات و خمس خود را به مستمندان یا علمای مورد اعتماد می‌پردازند و می‌شود گفت مردم همه ساله با پرداخت خمس و زکات، تمرین انفاق و نیکوکاری می‌کنند.

این جامعه‌شناس با اشاره به این که پایه امور خیریه از دیرباز، همین زکات و خمس بوده است، ادامه داد: علاوه بر این، راه‌اندازی موسسات خیریه که بسیاری از آنها همچنان در مساجد قرار دارند و در کنار آن برپایی بازارها و بازارچه‌های خیریه در حفظ فرهنگ نیکوکاری در مردم موثر بوده است. حیدرپوری با تاکید بر این که در کنار خیریه‌های سنتی که همچنان در کشور وجود دارند، خیریه‌های مدرن نیز این روزها فعالیت می‌کنند، ادامه داد: در سیستم خیریه‌های مدرن نرم افزارهای تخصصی مالی برای محاسبه میزان انفاق یا مستمری مددجویان وجود دارد و اسناد و مدارک قابل تائید وجود دارد و مشکلات خیریه‌های سنتی را ندارد.

به گفته این جامعه‌شناس، نمی‌توان منکر نقش جهانی و مهم خیریه‌ها در کاهش مشکلات جوامع شد، بخصوص در شرایط کنونی که بسیاری کشورها در مسیر توسعه قرار گرفته‌اند و این توسعه بدون مشارکت مردم در خیریه‌ها ممکن نیست. افزایش روحیه مشارکت و نیکوکاری، یکی از پایه‌های مهم توسعه در کشورهاست. این جامعه شناس در ادامه همچنین به موانعی که در جوامع بر سر راه توسعه روحیه نیکوکاری وجود دارد اشاره کرد و با تاکید بر این که لازم است کشورها اعتماد مردم خود را نسبت به مشارکت در امور خیر جلب کنند، اظهار کرد: جوامع باید توانمندی ترغیب مردم به مسئولیت پذیری را داشته باشد حتی با راهکارهایی نظیر بخشش مقداری از مالیات برای افراد نیکوکار که در حال حاضر در برخی کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین لازم است نام افراد نیکوکار همواره حفظ شده و زنده نگاه داشته شود و برای مثال اگر بیمارستان یا مدرسه‌ای ساخته می‌شود، این مکان به نام فرد نیکوکاری که هزینه ساخت را پرداخته، نامگذاری شود و نام برای همیشه محفوظ بماند.