شکنجه و مرگ به جای ترک

این اتفاق در عین ناباوری در مراکز ترک اعتیاد زیادی رخ می‌دهد؛ مراکزی که بیشتر و شاید همه آنها هیچ مجوزی برای فعالیت هم ندارند. بخش قابل توجهی از این بیماران معتاد با رضایت خود یا اجبار خانواده و دادگاه به رفتن به کمپ‌های ترک اعتیاد تن می‌دهند.

نکته دیگر این که کمپ‌های مجاز در معرض بازدید و نظارت هستند و چون برخی خانواده‌ها دوست ندارند دیگران وحتی مسئولان از معتاد‌بودن عضو این خانواده مطلع شوند، به کمپ‌های غیرمجاز روی می‌آورند. برخی گزارش‌ها از برخورد با معتادان، تکان دهنده است. نیروهای اجرایی این کمپ‌ها بدون مجوزوآموزش لازم برای برخورد با بیماران هستند و با معتادان برخوردهای خشن و غیرانسانی دارند؛حتی گزارش‌هایی مبنی بررفتارهای نامناسب عوامل کمپ با خانواده‌های معتادان هم در قوه قضاییه مطرح شده است. آنان در مواردی از شکنجه با هدف آزار و اذیت و فشار معتادان استفاده کرده‌اند یا خانواده‌های آنان را با هدف اخاذی تهدید کرده‌اند.

متاسفانه برخی شهروندان هم به دلیل نبود آگاهی تصور می‌کنند شرایط این کمپ‌ها مناسب است و چون هزینه پایین‌تری نسبت به کمپ‌های مجاز دریافت می‌کنند، معتادان خود را به دست آنها می‌سپارند؛ غافل از این که بعدها مشکلات جدی برای آنان پیش می‌آید. به نظر می‌رسد یکی از دلایل مراجعه به مراکز غیرمجاز، عملکرد نامناسب مراکز متادون درمانی(MMT) است؛ زیرا نگاه خیلی از این مراکز انتفاعی است و در مواردی اصلا مجوز فعالیت هم ندارند. به عبارت دیگر برخی مراجعان همین مراکز که با وجود هزینه چندباره به نتیجه نرسیده‌اند، به کمپ‌های غیرمجاز روی آورده‌اند. در واقع دیگر توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند.

درگیری مرگبار در کمپ

در پرونده‌ای که در دادگستری رسیدگی شده است، مردی معتاد در کمپ ترک اعتیاد، ترک جان کرد. علی 37 ساله، از سال‌ها قبل گرفتار اعتیاد شده بود. سرانجام با اصرار خانواده اش تصمیم گرفت اعتیادش را ترک کند. او 6 مرداد سال گذشته دوباره در یک مرکز ترک اعتیاد در منطقه خاور شهر ـ جاده محمودآباد بستری شد تا اعتیادش را ترک کند، اما دوروز بعد به طور مشکوکی در آنجا فوت کرد. ماموران زمانی که برای بررسی ماجرا پا به این کمپ گذاشتند، مشاهده کردند آثار خراشیدگی و جراحت متعددی روی سر و صورت وی وجود دارد. همین باعث شد ماموران به مرگ او شک کنند. ماموران به تحقیق از مسئولان کمپ پرداختند که معلوم شد بیمار فوت شده، با مسئول اتاق سم‌زدایی درگیر شده است که در جریان این درگیری، توسط او مورد ضرب و جرح قرار گرفته و بیهوش شده است. پیش از آمدن ماموران، وی را به همان اتاق منتقل کرده‌اند و سر و صورت خون‌آلود او را شسته‌اند. معلوم شد پیمان عامل این درگیری بوده که از کمپ فرار کرده است. سرانجام وی بازداشت شد‌. با تحقیق از این متهم مشخص شد مقتول آن شب احساس بیقراری می‌کرده که به وی چای و سیگار داده است. اما او حالش بهتر نشده و سر و صدایش بالا گرفته است. حتی چند ضربه مشت به وی زده است. پیمان زمانی که می‌خواسته او را آرام کند سر وی را میان سینه و دستانش قرار داده و همان موقع متوجه بد حال شدن مرد معتاد شده است‌. تلاش کرده نجاتش دهد که موفق نشده و این معتاد فوت کرده است.

قتل برای یک نخ سیگار

همچنین سه سال پیش ماموران اداره دهم پلیس آگاهی تهران در جریان مرگ مردی معتاد در یک کمپ ترک اعتیاد قرار گرفتند. در تحقیقات اولیه معلوم شد وی در کمپ ترک اعتیادی در ملارد کرج بستری بوده که با انتقال به بیمارستان فوت کرده است. زمانی که ماموران در ارتباط با این پرونده قتل تحقیقات را آغاز کردند، معلوم شد درگیری او با فردی در کمپ منجر به مرگ وی شده است. سرانجام تحقیقات نشان داد فرشید، یکی از معتادان همین کمپ در قتل نقش داشته که او بازداشت شد و در بازجویی به افسر تحقیق گفت: دو سال قبل برای ترک اعتیاد به همین کمپ رفته بودم. کمی که بهتر شدم در آنجا کار می‌کردم و به معتادان جدید برای درمانشان کمک می‌کردم. مقتول چند هفته‌‌ای می‌شد که به کمپ آمده بود‌. شب حادثه من شیفت بودم و از سوی مسئول کمپ دستور گرفته بودیم هیچ‌کس حق ندارد سیگار بکشد اما مقتول با اصرار آمد و یک نخ سیگار خواست. همین باعث درگیری و سرانجام مرگ این بیمار شد.

مرگ در راه کمپ

پرونده‌های قتل در کمپ‌های ترک اعتیاد زیاد است و با نگاهی به صفحات حوادث با موارد مشابه رو‌به‌رو می‌شویم. در پرونده‌ای که چند روز قبل تشکیل شد، مرد معتاد در مسیر کمپ کشته شد.

ماجرای این درگیری خونین که مرگ یک معتاد را رقم زد هفته گذشته در غرب تهران رخ داد. بررسی‌های پلیسی نشان می‌داد آثار خراش، ضربه‌های شوکر و دستبند و پابند روی بدن وی وجود دارد که همین نشان از شکنجه و مرگ او داشت. با تحقیق از مسئول کمپ معلوم شد مرد فوت شده معتاد بوده و از طریق چهارنفر که با کمپ در ارتباط بودند به آنجا منتقل شده بود.

با تحت تعقیب قرارگرفتن آن چهارنفر، آنها یکی پس از دیگری بازداشت و عنوان کردند به خواست خانواده مقتول برای بردن او و بستری کردنش درکمپ رفته‌اند که اومقاومت می‌کرده است. بنابراین کتکش زده‌اند، اما ضربه‌هایی که به وی زده‌اند آنقدر شدید نبوده که کشنده باشد و باورشان نمی‌شود او فوت کرده باشد. با توجه به وقوع حوادثی مشابه در این کمپ‌ها، باید برای کاهش این‌گونه حوادث، روی این مراکز نظارت بیشتری انجام گیرد و با متخلفان برخورد شود‌. این در حالی است که بررسی‌‌ها نشان می‌دهد کمپ‌های ترک اعتیاد با وجود حوادثی مشابه که در آن رخ می‌دهد، چندان موفق عمل نکرده‌اند.

به نظر می‌رسد سازمان بهزیستی از نظر بودجه و منابع با مشکل رو به‌روست و توان سرپرستی کمپ‌های ترک اعتیاد را ندارد.

کمپ‌های متخلف پلمب می‌شود

حسن علایی‌اصل‌ثمرین، قاضی دادسرای جنایی کرج دراین باره به جام‌جم می‌گوید: افرادی که درکمپ‌های ترک اعتیاد بستری می‌شوند دو گروه‌اند. یک گروه افراد معتادند که برای ترک اعتیادشان در این‌گونه مراکز بستری می‌شوند. گروه دوم افراد معتاد و کارتن خوابی هستندکه با دستور قضایی برای ترک اعتیاد به این کمپ‌ها معرفی می‌شوند.

وی ادامه داد: مرکز کمپ اعتیاد پس از هماهنگی‌های لازم با مراجع بهزیستی راه‌اندازی می‌شود که اغلب خصوصی بوده و توسط افراد اداره می‌شود‌. حتی برخی مواقع خود افراد معتاد بهبود یافته نیز در این مراکز برای درمان دیگر معتادانی که به آن منتقل می‌شوند داوطلبانه به مسئولان کمپ کمک می‌کنند.

علایی‌اصل‌ثمرین افزود: هردو هفته در میان نماینده مرجع قضایی در این کمپ‌ها حضور می‌یابد و از نزدیک بر وضعیت فعالیت این کمپ‌ها نظارت می‌کند، نحوه درمان مددجویان بررسی می‌شود. حتی داروهایی را که مورد مصرف افراد معتاد است و از سوی پزشک حاضر در کمپ تجویز شده باشد، بررسی می‌شود. اگر نماینده مرجع قضایی شاهد تخلفی در این مراکز باشند حتما مسئولان قضایی قاطعانه با مسئولان کمپ‌ها برخورد می‌کنند و چنانچه معلوم شود این مراکز صلاحیت فعالیت ندارند، اقدام به پلمب این کمپ‌های ترک اعتیاد می‌کنند.

وی ادامه داد: درپرونده‌ای شاهد آن بودیم که افرادی با راه‌اندازی یک کمپ و پذیرش افراد معتاد به جای آن که به درمان آنها اقدام کنند، این افراد را به بدترین نحو ممکن شکنجه می‌دادند و آنها را حبس غیر قانونی می‌کردند. همین باعث شده بود خانواده‌هایی که عضوی از آنها در آن کمپ برای ترک اعتیاد بستری و شکنجه شده بود، در مراجع قضایی حضور یابند و از دست اندرکاران مرکز شکایت کنند.

این قاضی جنایی خاطر نشان کرد: همین باعث شد مسئولان کمپ به جای درمان افراد معتاد که به عنوان یک بیمار در جامعه تلقی می‌شوند‌، آنها را شکنجه دهند. با شکایت این خانواده‌ها و تحقیق از معتادان‌، مسئولان کمپ بازداشت و در تحقیقات به جرایمشان اعتراف کردند. همین باعث شد که به خاطر تخلفات مسئولان کمپ این مرکز پلمب شود.

وی گفت : قانون با چنین کمپ‌های متخلف برخوردی قاطع و قانونمند خواهد داشت و اجازه نمی‌دهد این افراد خودسرانه اقدام کنند و اجازه فعالیت به کمپ‌های اینچنینی را نمی‌دهد. اگر افراد معتادی در این گونه کمپ‌ها بستری شده و مورد شکنجه قرار بگیرند، می‌توانند با حضوردر مراجع قضایی شکایت کنند تا به پرونده‌‌های آنها رسیدگی شود.

معصومه ملکی