آیا ترامپ نیکسونی دیگر خواهد شد؟

یک روز از پیمان آب و هوایی پاریس خارج می‌شود، یک روز توافقات دولت قبلی با کوبا را زیر پا می‌گذارد، یک روز علیه قطر و به نفع عربستان موضع می‌گیرد و روزی دیگر قرار داد 20 میلیاردی فروش هواپیمای جنگی با قطر امضا می‌کند و وعده‌های بی‌شمار دیگری نظیر پاره کردن برجام، حمله به قرارداد نفتا، سازمان تجارت جهانی، پیمان ترانس پاسیفیک و پیمان‌های دوجانبه با اتحادیه اروپا که هنوز درخصوص آنها اقدام به فرمان اجرایی نکرده است. همه این تحولات بیانگر سه مشخصه سردرگمی، بی‌توجهی به واقعیات و تاثیرپذیری از مشورت‌های نابجاست که دولت جدید آمریکا در عرصه سیاست خارجی با آن روبه‌رو ست. شاید اگر این سردرگمی و هیجان‌آفرینی دولت جدید نبود طرح موسوم به مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران، روز پنجشنبه گذشته در سنای آمریکا با حمایت اکثریت مطلق دو جناح اصلی آمریکا تصویب نمی‌شد.

پس از تصویب این طرح این سوال مطرح شد که چرا دموکرات‌ها که همواره از برجام دفاع می‌کردند، جمهوریخواهان را در تصویب این طرح همراهی کردند. واقعیت این است که دموکرات‌ها تلاش کردند با حمایت از این طرح، محملی برای حمله به روسیه و اثبات دخالت آن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیدا کنند و به‌این ترتیب، تحریم‌های روسیه را به متن این قانون اضافه کردند تا دولت شکننده و آسیب‌پذیر ترامپ را در تنگنای بیشتر قرار دهند و به نوعی به سیاست‌های ترامپ در قبال مسکو جهت دلخواه خود را بدهند. از آنجا که رئیس جمهور نمی‌تواند فقط بخشی از یک قانون را وتو کند و مجبور است که کلیت آن را رد یا قبول کند، لذا اگر این طرح از تصویب مجلس نمایندگان بگذرد و مورد تائید رئیس‌جمهور قرار گیرد، سیاست جدید ترامپ در قبال روسیه مطابق نظر دموکرات‌ها جلو رفته است و اگر تغییری در این طرح ایجاد شود، زمینه‌های ذهنی برای حمایت ترامپ از روسیه، شائبه دخالت روسیه را در انتخابات آمریکا بیشتر خواهد کرد و زمینه برای استیضاح وی فراهم‌تر خواهد شد.

شاید نقطه عطف در مسیر تحقیقات به خاطر پرونده روسیه، اخراج ناگهانی جیمز کومی، رئیس اف.بی.آی بود که سرگرم تحقیق درباره دخالت روسیه در انتخابات آمریکا بود. کومی بعد از اخراج در محضر کمیته سنا شهادت داد که کارشکنی‌هایی توسط دولت ترامپ در جهت قلب واقعیت‌ها و کارشکنی در مسیر عدالت صورت گرفته است. حالا مساله دخالت احتمالی روسیه در انتخابات آمریکا به موضوع روز رسانه‌های آمریکا تبدیل شده و ترامپ به ایجاد اختلال در روند بررسی این پرونده و ممانعت در برابر اجرای عدالت متهم شده و در همین ارتباط تحقیق درخصوص روابط مالی و تجاری داماد ترامپ و ملاقات‌های قبلی وی با سفیر روسیه در آمریکا در جریان است.

اگر ترامپ به همین روال حرکت و هر روز تنش‌هایی را در داخل و خارج از آمریکا ایجاد کند، مسیر استیضاح وی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد، چراکه هر کدام از این اتهامات به تنهایی می‌تواند برای استیضاح یک رئیس‌جمهور کافی باشد، اما در سال 2017 جمهوریخواهان یعنی هم حزبی‌های ترامپ در کنگره ـ که اکثریت را دارند‌ـ به خاطر تبعات سنگین استیضاح برای حزبشان مانع این اقدام خواهند شد، اما در صورت پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات میاندوره‌ای کنگره در سال 2018 و دستیابی به اکثریت نسبی احتمال این‌که ترامپ به نیکسون دیگری تبدیل شده و در مسیر استیضاح قرار گیرد، دور از انتظار نیست ولی تا آن زمان جریان‌سازی رسانه‌ای قوی برای بسترسازی استیضاح ترامپ ادامه خواهد یافت.

دکتر غلامرضا کریمی

استاد دانشگاه خوارزمی