قطره‌ها را پاس بداریم

حسین دچار غلظت خون است و باید به طور مداوم آب بنوشد، اما یک روز پیش از این که میزان مناسبی آب آشامیدنی بردارد، با لوله‌های خالی از آب آشامیدنی مواجه می‌شود.

نسترن باید شیر خشک کودکش را با آب مخلوط کند. نوزاد گریه می‌کند، اما آب قطع شده و مادر باید برای خرید یک بطری آب معدنی از خانه خارج شود.

محمود باغی 40 ساله دارد که پر از درختان گردو است. این باغ نیاز به آبیاری دارد،‌ اما آب چاه عمیق روستا که حقآبه هفتگی آن چند باغ را آبیاری می‌کرد، به دلیل ویلا سازی و حفر چاه‌های غیر مجاز خشکیده است.

هر تانکر آب برای او 50 هزار تومان هزینه دارد و برای سیراب کردن باغ باید هر هفته دست‌کم 10 تانکر آب مصرف کند تا سه ماه تابستان بگذرد.خریدن چند ساعت آب نیز برای او هزینه زیادی دارد، خصوصا اکنون که روستا رو به خشکسالی می‌رود. او عملا قدرت این کار را ندارد و درختانش محکوم به خشک شدن هستند‌. شاید این سرنوشت خیلی از باغ‌های کشور باشد، زیرا ایران روی کمربند خشکسالی 30 تا 50 ساله قرار دارد.

اگر آبی که قطع شده هیچ وقت وصل نشود، منبع جایگزینی نباشد و برای همیشه بی‌آب بمانیم، چقدر دوام می‌آوریم؟

آب‌هایی که هدر می‌رود

آخرین آمار از مصرف آب در کشور، حکایت از سهم 91درصدی کشاورزی، 6درصدی شرب و بهداشت و 3 درصدی صنعت و خدمات دارد.گرچه صرفه‌جویی در همه مصارف مهم است، اما بدیهی است با کاهش میزان مصرف و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی امکان ذخیره 50 درصد از منابع آبی این بخش وجود دارد که خود رقم قابل توجهی است.

میزان متوسط بارش در ایران 250میلی متر در سال و یک سوم بارندگی در جهان است که درایام خشکسالی به 200تا 205میلی متر در سال نیز می‌رسد.

با این حال مصرف آب در بخش شرب و بهداشتی دو برابر اروپا و 300 لیتر به ازای هر نفر است. یک مقام مسئول در وزارت نیرو در گفت‌‌وگویی، راندمان آبیاری کشاورزی در ایران را تنها 35 درصد و نصف راندمان جهانی دانسته است. مهندس حمید قزوینی با پیشنهاد اصلاح سیستم‌های آبیاری و تبدیل سیستم‌های سنتی آبیاری به سیستم‌های آبیاری مدرن می‌گوید: در کشورهای پیشرفته اروپایی به ازای هر مترمکعب آب کشاورزی دو و نیم کیلوگرم محصول کشاورزی تولیدمی شود؛ اما در ایران این رقم تنها6/0کیلوگرم است که حکایت از هدر رفت سرسام‌آور آب در زمین‌های کشاورزی دارد. 70 درصد منابع آب کشاورزی هدر می‌رود.

حرکت از آبیاری سنتی غرقابی به سمت آبیاری قطره‌ای، این بهره‌وری را تا 90 درصد افزایش می‌دهد.

مالچ‌پوشی، شیوه‌ای جدید در ذخیره آب

وقتی بارانی نمی‌بارد و منابع آب محدود است و آفتاب داغ و بی‌رحم در بالا‌ترین نقطه از مدار خود می‌تابد، آب‌ها بیش از همیشه تبخیر می‌شود و ما باید راهی برای مقابله با خورشید بیابیم. مالچ همین جا به کمک ما می‌آید.

مهندس علی محمودی، از متخصصان ترویج کشاورزی این روش را سبب جلوگیری از تبخیر آب در خاک و کنترل علف‌های هرز می‌داند.

مالچ سطحی پوششی برای جلوگیری از تبخیر آب است که می‌تواند از بریده‌های چوب یا پلاستیک باشد. استفاده از مالچ پلاستیکی می‌تواند تا 50 درصد آبیاری را کاهش دهد و سبب صرفه‌جویی در آب شود. نوارهای پلاستیکی در داخل باغ در جوی‌ها پهن شده، جا به جا در آن سوراخ ایجاد می‌شود و در هر دو متر یک سوراخ که با لبه بیل ایجاد می‌شود، کافی است. لبه‌ها زیر خاک پوشانده می‌شود. مالچ‌های پلاستیکی بعد از دو بار فصل کشت جمع آوری و بازیافت می‌شود.

کاهش علف هرز، سرعت آبیاری با شیوه غرقآبی، حفظ بافت خاک و بهبود میوه‌های باغ از مزایای این روش است. استفاده از مالچ به همراه آبیاری قطره‌ای، بهره‌وری را چند برابر می‌کند.

روش‌های خلاقانه دیگری هم در دنیا وجود دارد یا به فکر خودتان می‌رسد که می‌توانید با آن میزان مصرف آب را کاهش دهید.

صرفه‌جویی در باغچه‌ها

به منظور صرفه‌جویی در مصرف آب برای مقابله با خشکسالی تحمیل شده به کالیفرنیا در ایالات متحده، شهروندان به رنگ کردن چمن‌های زرد مقابل خانه‌ها روی آورده‌اند تا زیبایی محل زندگی خود را حفظ کنند. این نوع رنگ با محیط‌زیست سازگاری دارد و آسیبی به آن وارد نمی‌کند.

شما با باغچه خود چه کرده‌اید؟ تجربه نشان می‌دهد، کاشت گیاهانی که موافق آب و هوای منطقه باشند و گونه‌های مقاوم در مقابل گرما می‌توانند در تابستان شما را از آبیاری مداوم باغچه بی‌نیاز کنند.

کاشته گونه‌های متنوع کاکتوس یکی از پیشنهادهای مفید است. استفاده از آب شست‌وشوی میوه‌ها و سبزی ها، مصرف آب شست وشوی برنج و شستن ظروفی که برای خوردن چای یا میوه مصرف شده است با آب ساده و مصرف این پساب‌ها در باغچه می‌تواند تا حد زیادی مصرف آب را در منزل شما کاهش دهد.

اگر باغچه گسترده‌ای دارید، می‌توانید با چمن مصنوعی آن را زینت دهید و درختان باغچه را به صورت آبیاری قطره‌ای با بطری سیراب کنید. این چمن جلوی تبخیر آب را از سطح خاک می‌گیرد و ظاهر سبزی به باغچه شما می‌دهد. باغچه‌ها را شب آب بدهید تا بخوبی آب جذب گیاه شود و به خاطر تابش خورشید تبخیر نشود.

حمام کردن بدون ریخت و پاش

75 درصد آب استفاده‌شده‌ در خانه‌ها مربوط به حمام و 25 درصد آن مربوط به دستشویی است.

اگر آب ساختمان شما کم فشار شده باشد، با گذاشتن یک وان پلاستیکی یا سرامیکی در حمام می‌توانید آب سرد و گرم را در آن تنظیم کنید.

اگر واقعا می‌خواهید یک حمام طولانی‌مدت داشته باشید، از این آب ذخیره شده برای شست‌وشوی خود حتی به روش سنتی استفاده کنید، بی‌این که شیر آب برای مدت طولانی باز باشد.

با نصب شیرهای کم‌فشار و تقویت‌کننده‌های شناور که هزینه چندانی ندارند، می‌توانید به میزان قابل‌توجهی در مصرف آب ماهانه خانه صرفه‌جویی کنید.

به فرزندان خود شیوه‌های صرفه‌جویی را آموزش دهید و برای صرفه‌جویی در آب به آنها جایزه بدهید.

حجم مخزن سیفون را با گذاشتن یکی دو بطری پر از آب در بسته کاهش دهید. با هر بار کشیدن سیفون، همین مقدار آب ذخیره می‌شود.

حمامی برای ماشین‌ها

امروزه کارواش‌های زیادی هستند که ماشین‌ها را هم خشکشویی می‌کنند. اگر نمی‌خواهید ماشین خود را به کارواش ببرید، از یک سطل آب و یک فرچه یا ابر و صابون برای شستن ماشین خود استفاده کنید. آب لوله کشی هزینه زیادی دارد. استفاده از آب قنات‌ها و رودخانه‌هایی که در برخی شهرها جریان دارد، در میان مردم معمول است. گرچه شهرداری با این موضوع موافق نیست، اما نسبت به مصرف آب لوله‌کشی، رفتار معقول‌تری به نظر می‌رسد.

شهرداری می‌تواند اماکنی را برای شستن ماشین‌ها با آب چاه در نظر بگیرد که پساب آن نیز برای آبیاری درخت‌ها مصرف شود پیش از آن که استفاده دیگری از آب مورد نظر شده باشد.

اگر خودتان فکر کنید، راه‌های بهتری پیدا می‌کنید که با آن می‌توانید آب مورد استفاده‌تان را دست‌کم به نصف میزان فعلی کاهش دهید، نظر‌های خود را با ما هم در میان بگذارید.

ماندانا ملاعلی