دستکاری طبیعت، عامل سیل و سیلاب

اینجاست که پای عامل دوم پیش می‌آید که همانا دستکاری در طبیعت و تخریب محیط‌زیست است. به عبارت صریح‌تر، بیشتر ضرباتی که از جاری‌شدن سیل و سیلاب می‌خوریم، نتیجه اقداماتی است که خودمان برای تخریب طبیعت انجام داده و اکنون بر سر خودمان آوار می‌شود. به‌عنوان مثال بارها گفته شده که تخریب پوشش گیاهی و جنگلی دامنه کوه‌های شمال، باعث می‌شود سیلاب حاصل از باران نتواند جذب خاک شده یا انبوه درختان جلوی شدت آن را بگیرد. بنابراین وقتی به قصد ویلاسازی، پوشش گیاهی دامنه کوه را از بین می‌بریم، خودمان را در معرض سیلاب قرار داده و ویلایمان را بی‌دفاع کرده‌ایم. ساخت و ساز غیرمجاز در حریم رودخانه‌ها نیز همین‌گونه است. توجه نداریم که اگر رودخانه‌ای حتی برای سال‌ها خشک شد، به این معنی نیست که می‌توان حریم آن را اشغال کرد و رستوران و ویلا ساخت. چراکه با هر بارش غافلگیرکننده‌ای، آب در همان مسیر سابق جریان پیدا کرده و خساراتی هنگفت برجای می‌گذارد. نمونه این موضوع را می‌توان در کلاردشت مازندران مشاهده کرد.؛ به‌طوری که با تغییرات اقلیمی، یخچال‌های علم‌کوه در حال آب شدن است و آب حاصل در مسیر قدیمی و خشک شده «رودخانه سردآبرود» جاری شده و آنچه نباید بشود، خواهد شد. با این حال تمام کسانی که در حاشیه این رودخانه اقدام به ساخت‌و‌ساز غیرمجاز کرده و حریم طبیعی و حتی کف رودخانه را اشغال کرده‌‌اند، باید روزی در انتظار خسارت باشند. کسانی که به قصد کشاورزی، پوشش طبیعی جنگل را تخریب می‌کنند یا در تالاب‌های خشک شده ساخت و ساز می‌کنند نیز باید بدانند چه چیزی در انتظارشان است. این چنین است که یکی از وظایف مغفول مانده سازمان مدیریت بحران، اطلاع‌رسانی محلی به کسانی است که در هر صورت موفق شده‌اند با دور زدن ضوابط قانونی برای ساخت و سازهای غیرمجازشان سند بگیرند. باید به آنان گفته شود که طبیعت، سند محضری منگوله‌دار نمی‌شناسد و صدور سند، چیزی از خطرناک بودن ساخت و سازهای غیرمجاز کم نمی‌کند. با اطلاع‌رسانی این نکات، می‌توان حتی صاحبان آنها را آگاه کرد که در صورت ایراد خسارت ناشی از سیل و سیلاب، منابع بیت‌المال به کمکشان نخواهد آمد و خود باید برای پرداخت خسارتشان بابت تخریب و برانگیختن خشم طبیعت چاره‌ای بیندیشند.

سیدعلی دوستی‌موسوی

دبیر گروه ایران