رازهای مقابله با ترس کودکان از دندانپزشـکی

به گزارش جام جم، شیوه عملکرد و رفتار دندانپزشکان متخصص اطفال و بهره‌گیری درست آنان از ابزارها و فضاهایی که منجر به ایجاد امنیت خاطر و آرامش کودک شود، در کاهش ترس بچه‌ها از دندانپزشکی بسیار موثر است. برای آگاه سازی والدین از اهمیت رسیدگی به دندان‌های شیری فرزندانشان و نیز رفتارهایی که به کاهش ترس کودکان از درمان‌های دندانپزشکی کمک می‌کند، با دکتر هادی سلیمی، دندانپزشک به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

چرا کودکان از دندانپزشکی می‌ترسند؟

با وجود آن که اکثر کودکان هنگام کار دندانپزشکی همکاری خوبی با دندانپزشک می‌کنند، تعداد کمی از آنها با دندانپزشک همکاری نمی‌کنند و هنگام معاینه یا انجام کار گریه می‌کنند، دهان خود را باز نگه نمی‌دارند یا سرفه می‌کنند.

البته دندانپزشکان از کودکان زیر سه سال انتظار زیادی برای همکاری ندارند، هرچند برای بعضی کودکان کم سن و سال نیز می‌توان کار دندانپزشکی انجام داد ولی در کودکان بالای سه سال، انواع و اقسام اختلالات رفتاری و عدم همکاری مشاهده می‌شود که ارتباط خاصی با سن کودک ندارد.

دندان شیری درمان می‌خواهد چه کار؟

برخلاف تصور اکثر مردم در باره بی‌اهمیت بودن دندان‌های شیری و ریزش آن در سن شش هفت سالگی، باید در باره ارزش این دندان‌ها صحبت بیشتری شود. والدین باید مطلع شوند که فرآیند ریزش دندان‌های شیری از شش سالگی آغاز می‌شود و تا 13 ـ 12 سالگی ممکن است ادامه داشته باشد. دندان‌های شیری خلفی که بشدت مستعد پوسیدگی هستند و آبسه می‌کنند، دندان‌هایی هستند که در 12 ـ 10 سالگی دچار ریزش طبیعی می‌شوند و تا آن سن باید در دهان کودک باقی بمانند و نظم فضاهای دندانی کودک را حفظ کنند.

اولین ملاقات کودک با دندانپزشکی

اولین ملاقات یک کودک با دندانپزشک و تجربه‌ای که به دست می‌آورد، تاثیر قابل توجهی در آینده و سلامت او دارد. بی‌شک، یک تجربه خوب با دندانپزشک، زمانی که کودک هنوز مشکل حاد دندانی ندارد، منجر به برقراری رابطه خوب کودک و دندانپزشک می‌شود و زمینه همکاری کودک را در آینده فراهم می‌کند. البته کودکانی که هنگام درد دندان و بروز مشکل به دندانپزشک ارجاع داده می‌شوند، به دلیل تجربه ناخوشایندی که به دست می‌آورند، دچار ترس از اعمال دندانپزشکی می‌شوند و هنگام درمان و معاینه از شدت ترس فریاد می‌زنند و دست و پای خود را تکان می‌دهند که بخشی از این واکنش، ناشی از شرایط کودک هنگام مراجعه است .

پرهیز از تمسخر کودک

هنگامی که کودک در مواجهه با دندانپزشکی دچار ترس شده، والدین نباید او را مؤاخذه یا تمسخر کنند بلکه باید با آرامش در کنار کودک باشند و به او قوت قلب دهند و با محبت از او حمایت کنند.

والدین نباید از زور و تهدید برای ساکت نگه داشتن کودک استفاده کنند، بلکه باید برای فرزندشان از قهرمانان و افراد شجاع قصه‌گویی کنند،‌ بدون آن که کودک متوجه شود، نسبت به ترس او منظور خاصی داشته‌اند.

نباید انتظار داشته باشید، کار کودکی که از دندانپزشکی می‌ترسد، بسرعت انجام شود. باید او را در چند مرحله به دندانپزشکی برد تا به مرور ترسش از بین برود. هدیه دادن در انتهای هر جلسه بسیار کمک‌کننده است.

والدین، دندانپزشکی را برای درمان دندان کودک خود انتخاب کنند که نحوه برخورد با کودکان را بداند.

فرهنگسازی برای مراقبت از دندان‌ها

تا شش سالگی تمام مسئولیت حفظ بهداشت دهان و دندان کودک برعهده والدین است و پدر و مادرها باید به‌طور مستقیم و منظم بر مسواک‌زدن کودکان نظارت داشته باشند و برای آنها از وسایل بین دندانی مانند نخ دندان استفاده کنند.

بعد از شش تا دوازده سالگی به مرور زمان این وظیفه و مسئولیت به کودک منتقل می‌شود و بعد از 12 سالگی، وی مسئول رعایت بهداشت دهانی خود و استفاده از مسواک و نخ دندان و دهانشویه است.

کنترل اختلال رفتاری کودکان در دندانپزشکی

چند توصیه ساده روانپزشکی هنگام ارجاع کودکان به مطب دندانپزشک وجود دارد، از جمله این که وقتی کودک خود را برای ملاقات با دندان پزشک آماده می‌کنید، نباید از کلماتی مانند سوزن و صدای مته که کودک را می‌ترساند، استفاده کنید و بهتر است با جایگزین کردن کلماتی مثل نیشگون گرفتن، آب خواب‌آور و قلقلک دادن دندان از ترس آنها کم کنید. قبل از مراجعه به دندانپزشک، والدین می‌توانند با توضیح اندک در مورد وسایل مورد استفاده در دندانپزشکی و اطمینان بخشی به کودک در مورد راحت بودن و بی‌خطر بودن کار دندانپزشکی، ذهن کودک خود را آماده کنند.

می‌توان از روش‌های کنترل رفتاری کودکان برای کاهش ترس و نگرانی هنگام درمان دندانپزشکی بهره گرفت‌؛ روش‌هایی چون الگوسازی از کودکانی که با دندانپزشک همکاری می‌کنند و نشان دادن آن به سایر کودکان به صورت زنده در مطب یا در قالب فیلم ویدئویی، توضیح دادن و نشان دادن تک‌تک وسایل دندانپزشکی به کودک و انجام کار توسط آنها، استفاده از وسایل محدود کننده و بازنگهدارنده دهان، روش‌های کنترل صدا (جلب توجه کودک توسط تغییر در تُن صدا و لحن بیان) و نیز روش‌های کنترل رفتاری دارویی.