دفاع مقدس گنـج قصه‌ها

این روزها «اشنوگل» با موضوع 175 شهید غواص به کارگردانی علی سلیمانی و هادی حاجتمند بر پرده سینماهاست. فیلمی که هم در ایام جشنواره با بی‌مهری‌های متولیان روبه‌رو شد و هم در این روزها و در ایام اکران روی پرده سینماها. علی سلیمانی (یکی از کارگردانان این فیلم) که البته سبقه بازیگری و اجرا هم دارد در گفت‌وگو با جام‌جم از مشکلات ساخت آثار دفاع مقدس، کم توجهی به اکران اینگونه آثار و،،، گفته است که در ادامه می‌خوانید.

اگر پول کافی داشتیم!

با وجودی‌که فیلم راجع به شهدای غواص ساخته شده بود، اما نگاهی که ما به این مقوله داشتیم با آثاری مشابه در این زمینه متفاوت بود. ما در «اشنوگل» نگاهی دو طرفه داشتیم و ویژگی عراقی-ایرانی این ماجرا را بررسی کردیم و فیلم ساختیم. این فیلمی هم که اکنون می‌بینید با کمترین هزینه ساخته شده و معتقدم همین تیم کنونی اگر به اندازه کافی پول برای این پروژه داشت، فیلم ماندگارتری می‌ساخت.

شهدایی مظلوم بین تمام شهدا

تا قبل از آمدن پیکر 175 شهید غواص به کشور، شهدای غواص بین تمامی شهدا خیلی مظلوم بودند. جالب است بدانید که اواسط پژوهش ما راجع به این شهدای بزرگوار بود که پیکر آنها به ایران آمد و همین اتفاق ما را برای ساخت فیلمی درباره آنها مصمم کرد. البته با هادی حاجتمند (کارگردان دیگر «اشنوگل») بازنویسی فیلمنامه را انجام می‌دادیم که در نهایت به این نتیجه رسیدیم ابراهیم اصغری، فیلمنامه را تکمیل کند و سپس من و هادی با هم بر سر سکانس‌ها نظر نهایی دادیم و به روایت خودمان آن را نوشتیم.

«اشنوگل»؛ سوژه ناب شهدای غواص

یونس به عنوان فرمانده گردان غواصان سه شب قبل از عملیات در حالی که در صدد حفر تونلی در منطقه عملیاتی بوده، مفقودالاثر شده است. حالا پس از 30 سال اطلاعاتی به دست می‌آید که نشان می‌دهد احتمالا یونس زنده است و در آن زمان به واسطه منافقین قرارگاه اشرف با دشمن همکاری کرده است. در این فیلم بازیگرانی چون برزو ارجمند، ماه چهره خلیلی، کاوه سماک‌باشی و رحیم نوروزی بازی می‌کنند.

خواهر منافق و برادری انقلابی

اشنوگل، فیلمی درباره یکی از دراماتیک ترین وقایع سال‌های دفاع مقدس است که در طول سال‌ها نادیده گرفته شده. خواهری در عراق در پادگان اشرف، فرمانده منافقین است و برادری در ایران، فرمانده گردان غواصی. خواهر بعد از 20 سال و بعد از تعطیلی پادگان اشرف با یک پلاک به ایران برمی‌گردد و می‌گوید کسی که فکر می‌کردید 30 سال است شهید شده، شهید نشده و باقی ماجراها. البته این را هم بگویم که نمی‌توان خلق و خوی شخصیت‌های داستان را (چه مثبت، چه منفی) به تمام آدم‌های آن دوران بسط داد. فیلم ما دنبال آدم‌ها و داستان‌هایی می‌گردد که جذابیت به‌وجود آورد و ما می‌خواهیم فضایی را با قهرمان پروری شهدای غواص ایجاد کنیم و روایتی بگوییم که مخاطب را تا انتهای داستان نگه دارد.

ماجرای توهین به شهدای غواص

هنگام اکران اشنوگل با نقدهای زیادی مواجه شدیم از جمله این‌که در این فیلم به شهدای غواص توهین شده! وقتی دلیلش را جویا شدیم به ما گفتند چون آنها در این فیلم سیگار می‌کشیدند! اول این‌که کسی که سیگار می‌کشد، اصلا نمی‌تواند غواصی کند و دوم، آن کاراکتری که در این فیلم سیگار می‌کشد، اصلا غواص نیست و فقط در این عملیات سهمی دارد.

نارضایتی از اکران

از شرایط اکران اشنوگل راضی نیستیم. هم تعداد سالن‌هایی که به ما اختصاص دادند، کم بود و هم این‌که فیلم ما را فقط در تهران و خراسان رضوی (مشهد) اکران کردند. شما اگر بهترین فیلم دنیا را بسازید و در اکران از آن حمایت نشود به هیچ جا نمی‌رسد. با وجود این، ما برای اکران بین‌المللی فیلم هم تصمیماتی داریم. چون فکر می‌کنیم ظرفیت جذب مخاطب را در خارج کشور هم دارد. در این زمینه البته تلاش‌هایی هم داشتیم که امیدوارم نتیجه بدهد.

جنگ؛ بستری مناسب برای قصه‌پردازی

در تمام دنیا جنگ، گنج رومانتیک پایان‌ناپذیری است که بسترهای قصه‌پردازانه خوبی دارد که اگر آن را از دست بدهیم پارامتر بزرگی را در فرهنگ از دست می‌دهیم. الان هم اگر به سینمای دنیا نگاه کنیم هنوز بعد از 80-70 سال راجع به جنگ فیلم می‌سازند و به قول شکسپیر دو چیز در جهان دراماتیک است؛ فقر و جنگ.

هزینه تولید بر دوش صدا و سیمای خراسان

بزرگ‌ترین حمایت از فیلم ما شجاعت مدیریت وقت صدا و سیمای خراسان رضوی (مشهد) و شهرداری مشهد بود که تمام هزینه ساخت این فیلم را (که البته اندک هم بود) پرداخت کردند، اما ما توقع حمایت پس از تولید و اکران را بیشتر نیاز داشتیم. خیلی از نهادها دم از حمایت از سینمای دفاع مقدس می‌زنند، اما پای عمل که می‌رسد اصلا چنین چیزی دیده نمی‌شود. مدیری که می‌خواهد حمایت مالی از پروژه‌ای انجام دهد شاید هزینه کردن در اجلاس یا همایش‌های بین‌المللی را مهم‌تر تلقی کند تا هزینه برای فیلم‌های دفاع مقدس! اما به اعتقاد من فضای فرهنگی ما بستر این را دارد که لااقل سازمان‌ها یا ارگان‌های ذی‌ربط روی آن سرمایه‌گذاری کنند. چون جنگ، بازماندگان آن و... فضاهای دراماتیک زیادی برای پرداخت دارد و چنانچه خط قرمزهایی که بعضا بعد از 20 سال بی مورد است، برداشته شود حتما می‌توان آثار بهتر و جذاب‌تری در این زمینه ساخت.

ساناز قنبری