در حالی که در برخی شهرها مراسم عروسی تا چند میلیارد تومان برای داماد آب میخورد تا یک شب پرخاطره در ذهنها حک شود، برخی اقوام ایرانی جشنهای عروسی به مراتب ساده، اما شاد را برگزار میکنند که پر از نمادها و سمبلهای زیبا و پرمعنی است.
شادی و نشاط واقعی بخش جداییناپذیر ازدواج در اقوام ایرانی است که گاهی تمام یک روستا را تحتتاثیر خود قرار میدهد. شادیهای دستهجمعی اثرات مثبت اجتماعی خوبی بر جوامع دارد و آنها را در تعامل بیشتر با هم قرار میدهد؛ چیزی که به مرور دارد از بین میرود.
حال در این آخر هفته شاد که به دلیل ولادت حضرت زهرا(س) و روز مادر عروسیهای بسیاری دراقصی نقاط کشور برگزار میشود، نگاهی به برخی عروسیهای خاص، متفاوت و شاد اقوام ایرانی خالی از لطف نیست.
هفت شب جشن عروسی در کردستان
در این سالها بتدریج ازدواج در کلانشهرهای مدرن شده شکل و رنگ دیگری پیدا کرده و نسبت به آنچه در گذشته وجود داشت کوتاهتر و به شکل تکراری و کلیشهای برگزار میشود.
این در حالی است که در برخی شهرها و روستاهای کشور همچنان ازدواجهای شاد به شکل سنتی وجود دارد که گاهی تا هفت شبانهروز طول میکشد. از جمله جاهایی که در آنجا جشن عروسیهای طولانی و شاد برگزار میشود استان کردستان است.
مراسم ازدواج در این استان، روستا به روستا متفاوت است، اما آنچه که مشترک است، طولانی بودن تعداد روزهای عروسی است که در هر روز اتفاقهای خاصی میافتد و نمادهایی از روشنی، زلالی، پاکی و عشق ردو بدل میشود و جشن و پایکوبی و دادن غذا به مهمانان قابل توجه و هیجانانگیز است.
قربانی کردن گوسفند و بز در خانه عروس و حرکت عروس به سمت خانه داماد با حیوانات چهارپا مانند قاطر و اسب و با پوشیدن لباسهای رنگارنگ و زیبا صورت میگیرد.
ترانههای شاد محلی و رقص معروف کردها بخش جداییناپذیری از مراسم عروسی است که البته جزئیات بسیار زیادی دارد که همگی در جهت نمایش عشق و شادی است. البته این روزها با وجود مشکلات اقتصادی مراسم عروسی در کردستان نیز تغییراتی کرده است و رفتهرفته کوتاهتر و سادهتر شده و اگر غفلت کنیم از شکل کاملا سنتی خارج میشود.
ازدواج به سبک بلوچها
اقوام ایرانی در جنوبشرقی کشور نیز مراسم ازدواج متفاوتی را برگزار میکنند. این مراسم عموما در هشت مرحله انجام میشود تا در نهایت عروس و داماد زندگی مشترک خود را آغاز کنند. «گِندونِن»، «هِبَرجنی» که به نوعی همان بلهبرون است یکی از مراحل ازدواج است و در ادامه «بربند مال» که مراسمی برای تعیین مال عروس و مهریه است از آن بهعنوان هدیه یاد میشود.
«جُلبندی» یکی از مراحل عروسی است که در آن عروس برای رفتن به مراسم عروسی مینشیند و در این مدت کسی به دیدنش نمیآید.
«حِنادوزوکی» بهعنوان حنابندان غیررسمی پیش از شب حنابندان است که با درج نقش حنا همراه است. اما «حِنا راستکی» حنابندان اصلی است.
«سرآپی» یا «سرآب» و «مشاطه» که به آماده کردن عروس و داماد مربوط است و سرانجام «شب یکجایی» که در آن داماد و عروس یکخانه میشوند و زندگی مشترک از این نقطه آغاز میشود از جمله مراحلی است که عموما در رابطه با ازدواج بلوچها ذکر میشود.
نواختن ساز و دهل بخش جداییناپذیر مراسم عروسی است که شادی خاصی را به مراسم عروسی میدهد که در برخی موارد تا 14 شبانه روز هم طول میکشد.
مراسم عروسی در قشم
مراسم عروسی در جنوب کشور بویژه در جزیره قشم از حیث ترویج شادی و نشاط در جوامع محلی خود شهرت دارند. جشنهای عروسی دراین جزیره سه تا هفت شبانه روز به طول میانجامند.
آماده شدن برای انجام مراسم عروسی در برخی موارد تا یکسال زمان نیاز دارد. در جزیره قشم که سنتها و آداب خاص خودش را دارد تمام مخارج عروسی با داماد است و بعد از گرفتن جواب مثبت از خانواده عروس، خانواده داماد برای عروس خود لباس تهیه میکند که بین هشت تا 25 دست است.
این لباسها ظرافتهای بسیار زیادی داشته و عموما قیمت بالایی هم دارد. در جزیره قشم روستاهای متعددی وجود دارد که آداب و رسوم هر کدام از آنها متفاوت است، اما چیزی که مشترک است مراسم شاد با موسیقی و پایکوبی محلی است که تا چند شبانه روز به طول میانجامد.
نکته قابل توجه در مراسم عروسی در جزیره قشم این است که مهمانها دعوت نمیشوند و هر شخصی میتواند وارد خانه شده و روی سفره غذایی که برای تعداد مهمان بالا تدارک دیده شده است، بنشیند.
در برخی موارد تعداد زیادی عروس و داماد مراسم خود را با هم برگزار میکنند و در خیابانها حرکت کرده و پایکوبی میکنند و از این طریق تمام یک روستا درگیر جشن و پایکوبی میشود و البته در برخی موارد هزینه این مراسم توسط خیرین و افرادی که تمکن مالی خوبی دارند بهعنوان کار خیر پرداخت میشود.
موسیقی شاد محلی و نواختن ساز عود، بخش قابل توجهی از مراسم عروسی است که عموما در فصول خنکتر انجام میشود.
سعید ضروری
ضمیمه چمدان جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد