9.28 درصد جمعیت کشور سالمند هستند

دکتر نیلوفر خدابنده لو متخصص داخلی و مدیر گروه طب سالمندی دانشگاه علوم پزشکی ایران به مناسبت روز جهانی سالمندان در گفت و گو با جام جم آنلاین بیان کرد: با توجه به بهبود وضعیت بهداشت و درمان انتظار می‌رود تا سال 2050 تعداد سالمندان جهان به 2 میلیارد نفر می‌رسد. درسال 2000 این جمعیت به 605 میلیون نفر یعنی 10 درصد کل جمعیت دنیا رسیده بود. درایران هم براساس سرشماری سال 1395 از جمعیت 79 میلیونی کشور، 7 میلیون و 400 هزار نفر یعنی 28/9 درصد سالمند هستند و پیش بینی می شود که درصد سالمندان ایران تا 8 سال دیگر به 10 درصد برسد و این آمار بدین معنی است که شناخت و توجه به بیماری ها و مشکلات سالمندان از اهمیت بسزایی برخوردار است.

به گفته وی، در دوران سالمندی برخی بیماری ها از شیوع بیشتری برخوردار بوده و برخی از آنها مختص دوران سالمندی هستند . استئوآرتریت(آرتروز)، استئوپروزیس(پوکی استخوان)، بیماری های قلبی عروقی، سندرم های شایع سالمندی، دمانس یا زوال عقل، بیماری های حرکتی مثل پارکینسون و در آخر مشکلات شنوایی و بینایی 7 عارضه شایه در میان سالمندان است.

این متخصص ادامه داد: آرتروز یکی از شایع ترین بیماری های مفصلی است که علائم آن درد و محدودیت حرکت در مفاصل و ضعف عضلانی است. اصطلاح عامیانه آتروز همان ساییدگی غضروف مفصل است. با افزایش شدت بیماری خشکی مفصل هم به آن اضافه می شود که معمولاً بیشتر از نیم ساعت نیست. تقویت عضلات اطراف مفصل زانو مثل چهارسررانی و تغییر سبک زندگی سالمند می‌تواند به ایشان کمک کند و در موارد خیلی شدید از تعویض مفصل به عنوان درمان استفاده می‌شود.

خدابنده لو افزود: تراکم استخوانی به علت کاهش ماده پروتئینی و معدنی استخوان در استئوپروزیس کاهش می یابد. که علل آن غیر از افزایش سن مواردی مثل نداشتن تغذیه مناسب (عدم مصرف کلسیم و مواد معدنی کافی)، در معرض اشعه خورشید نبودن، تحرک ناکافی، مصرف برخی داروها مثل کورتون و بیماری های کلیوی و غددی هستند. نکته مهم در این مورد خاموش بودن بیماری است و در بیشتر موارد بعد از شکستگی به دنبال زمین خوردن یا تروما متوجه پوکی استخوان سالمند می شوند و با توجه به اینکه شکستگی های دوران سالمندی به راحتی بهبود نمی یابند و خود زمینه ساز زمین گیر شدن و از کار افتادگی سالمند هستند تشخیص و درمان به موقع، به کیفیت زندگی سالمند کمک خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین با ورود به دوران سالمندی شیوع بیماری های قلبی عروقی مثل سکته های قلبی و مغزی، افزایش فشار خون، حملات سنکوپ ناشی از آریتمی های قلبی مانند سندرم سینوس بیمار و افت فشار خون ارتوستاتیک افزایش می یابند. بیماری های عروق کرونر از شایع ترین علت های مرگ در سالمندان است. نکته حائز اهمیت دراین زمینه این است که در سالمندی تشخیص سندرم حاد کرونر دشوار است. زیرا در سالمندان تظاهرات بالینی غیراختصاصی است و تیپیک نیست و بنابراین توجه به علائم آتیپیک درسالمندان برای تشخیص به موقع سندرم های حاد کرونر اهمیت دارد این علائم مثل تهوع و یا استفراغ، درد بین دو کتف، سوء هاضمه، ضعف و یا خستگی است.

مدیر گروه طب سالمندی دانشگاه علوم پزشکی ایران آلزایمر و افسردگی را بیمارهای مخصوص دوران سالمندی دانست و گفت: آلزایمر با افزایش سن ارتباط زیادی دارد. از مهمترین علائم آن اختلال حافظه است که با کارکرد زندگی شخصی سالمند تداخل ایجاد می کند. نکته قابل توجه دراین زمینه این است که گاهاً سالمندان افسرده هم از اختلال حافظه شکایت دارند و افتراق افسردگی از دمانس هم اهمیت دارد. چرا که با درمان افسردگی، اختلال حافظه هم برطرف خواهد شد به همین علت ارجاع به موقع سالمندان با اختلال حافظه جهت انجام بررسی ها و تست های تکمیلی لازم است. بیماری آلزایمر به طور کلی با زوال تدریجی و پیشرونده توانایی های شناختی و حافظه، اختلال درک فضایی و زمانی، ضعف قوه تفکر و استدلال، اختلالات رفتاری و تغییرات شخصیتی به نحوی که منجر به مختل شدن توانایی شخص در زندگی روزمره می شود.

به گفته این متخصص داخلی، پارکینسون پنجمین بیماری شایع دوران سالمندی را به خود اختصاص داده است. این بیماری اختلال پیشرونده سیستم عصبی مرکزی است که محل اثر آن سلولهای عصبی تولید کننده دوپامین هستند. دلیل این بیماری ترکیب عوامل ژنتیکی و عوامل زیست محیطی است. کمبود دوپامین منجر به اختلال حرکتی و فقدان تعادل می شود که شروع ورزشها و تمرین های مربوط به تعادل می‌تواند در کنار درمان های مناسب دارویی به سالمند کمک کند و زمین گیر شدن آنها را به تعویق اندازد. از علائم دیگر پارکینسون می‌توان به کندی حرکات، لرزش دست ها در حالت استراحت، از بین رفتن حالت طبیعی چهره، اختلال در بلع و مشکلات در به خاطر سپردن اشاره کرد.

وی متذکر شد: مشکلات شنوایی و بینایی از دیگر عارضه هایی است که افراد با افزایش سن درگیر آن می شوند.از بیماری های شایع بینایی سالمندان گلوکوم(آب سیاه) و کاتاراکت (آب مروارید) هستند که اقدام درمانی به موقع آنها مانع از دست رفتن بینایی سالمند می شود. در مورد شنوایی نیز یکی از شایع ترین علل کاهش آن، پیرگوشی است. این حالت ناشی از شروع تدریجی کاهش شنوایی عصبی دو طرفه برای فرکانس های بالاست. علائم بیماری به صورت کاهش شنوایی است که به تدریج ایجاد می شود. بیمار بیان می کند که صدا را می شنود ولی قادر به تمایز گفتار نیست در عین حال صدای بلند او را اذیت می کند.

به گفته مدیر گروه طب سالمندی دانشگاه علوم پزشکی ایران، برخی مشکلات شایع سالمندان که علل متعددی برای بروزشان وجود دارد در گروه سندرم های سالمندی قرار میگیرند که مثل بی اختیاری ادرار، مشکلات خواب، سقوط، زخم های بستر، دلیریوم و شکنندگی هستند.

وی ادامه داد: در مورد دلیریوم(روان آشفتگی) که در بیماران سالمند بستری شیوع دارد، توجه به آن فوق العاده مهم است. دلیریوم حتی در شرایط به ظاهر خفیف تری مانند بیماری های عفونی یا حتی کم آبی، درد یا مصرف چند دارو هم دیده می شود که به صورت اختلال در آگاهی به زمان و مکان و محیط تظاهر میکند فرد ممکن است دچار توهمات شنیداری و دیداری شود، حرف های بی ربط بگوید، باورهایی غیرمعمول پیدا کند و رفتارهای پرخاشگرانه نشان دهد.

این متخصص افزود: دلیریوم اغلب در اوقات شب تشدید می شود و در طول روز نوسان دارد، به طوری که ممکن است گاهی فرد را در وضعیت نسبتاً عادی ببینیم و وخامت وضعیت او را تشخیص ندهیم. خوشبختانه در بیشتر موارد با شناسایی علل مشکل و مداخله به موقع، دلیریوم برطرف میشود و پیشگیری از دلیریوم ساده تر از درمان آن است.

بیتا نوروزی - جام جم آنلاین