صلح میان اشباح

آن‌روزها دوستانی بر آن بودند که چون دوطرف به بن‌بست رسیده‌اند، چاره‌ای جز صلح ندارند و لذا توافقی اگرچه با نواقص و کاستی حاصل خواهد شد.

ماه‌ها گذشت. ماه‌هایی که در شمار خونین‌ترین بخش‌های تاریخ معاصر افغانستان بود. انبوهی از دوطرف کشته شدند و بیش از آن مردم عادی و غیرنظامیان جان‌های شیرین‌شان فدا شد. حاصل اما هیچ بود.

از پس ماه‌ها و صدها جلسه، دو طرف حتی بر سر این‌که شیوه اداره جلسات چگونه باشد به توافق نرسیدند. علت شکست هم معلوم بود.

ترامپ بر آن بود از این مذاکرات صلح فست‌فودی، برگ برنده‌ای برای انتخابات بسازد که تیرش به سنگ خورد. پس دو طرف را در میانه راه رها کرد و همه دیدیم چه بر سر آن سرزمین آمد.

حالا بار دیگر عده‌ای بر آنند تا آن آزموده را بیازمایند. این‌بار آقای بایدن سر آن دارد که آبرومندانه و بدون بروز تنش با متحدان اروپایی، هرچه سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از افغانستان برود.

نیل به این هدف نیز به‌عهده بازیگر پیشین این عرصه، یعنی آقای خلیل‌ زاد گذاشته شده است. آنها حکایت افغانستان را چنان که دلخواه‌شان است برای جهان و رسانه‌هایش نقل می‌کنند. این‌که دو طرف اصلی در این دعواست.

آقای اشرف غنی به عنوان ریاست دولت کابل و ملا هبت‌ا... رهبر طالبان که هیاتی را برای مصالحه مقرر کرده است.

محل مذاکرات هم از دوحه به استانبول منتقل شده و طبق آخرین اخبار، از ۲۷ حمل یا همان فروردین خودمان بناست آغاز شود.

آمریکا بعد از بارها عوض کردن موضعش در قبال خارج کردن نیروها، در آخرین اعلام پذیرفته که تا یازدهم سپتامبر همه سربازانش را از افغانستان خواهد برد.

این در حالی است که طبق توافق با طالبان این اتفاق باید خیلی زودتر، یعنی در ماه می رخ می‌داد.

ضمن آن‌که هیچ‌کس درباره حدود ۷۰۰۰ سرباز ناتو که آمریکایی نیستند و فعلا در افغانستان‌اند حرفی نمی‌زند و از زمان خروج آنها نمی‌گوید. مذاکرات چند روز دیگر باید آغاز شود اما طالبان در آخرین موضعگیری گفته است به علت آغاز ماه رمضان، امکان شرکت در این‌ گفت‌وگوها را ندارد.

بسیاری از کشورهای مهم که حضورشان در چنین توافقی (نظر به نقش‌شان در افغانستان) بسیار مهم است، اصولا به مذاکرات دعوت نشده‌اند.

کشورهایی نظیر روسیه، ایران، هند، چین و... از آن‌سو ترکیه که در مقایسه با این ممالک، نقشی حاشیه‌ای در افغانستان دارد، میزبان و گرداننده اصلی شده است.

اصولا معلوم نیست لیست مدعوین را چه کسانی و با چه هدفی تنظیم کرده‌اند. آنچه مسلم است دولت کابل و طالبان هیچ نقشی در تعیین مهمانان نداشته‌اند و این بسیار عجیب است، زیرا به ظاهر بناست میان آنها صلحی صورت پذیرد!

و اما این دو طرف که بناست میانشان صلح برقرار شود؛ آقای غنی حتی با اپوزیسیون غیرمسلح که شریک او در حکومتداری است کنار نیامده و بی‌سابقه‌ترین فشارها را بر رقیب انتخاباتی‌اش، یعنی دکتر عبدا... وارد آورده و هر وزیری که با او همسو نیست را کنار زده است لذا در بحرانی‌ترین شرایط نیمی از وزارتخانه‌ها با سرپرستانی اداره می‌شود که آقای غنی مقرر کرده، پس از آن‌که وزیر منصوب و مورد تایید پارلمان را عزل کرده است.

او با همه در داخل حکومتش مشغول جنگ است و در همان حال می‌خواهد با طالبان صلح کند. در سمت دیگر طالبان پراکنده‌تر از هر زمانی است.

اصولا معلوم نیست ملا هبت‌ا... زنده است یا نه و اگر هست به‌طور مشخص خواسته‌اش چیست که هیات مصالحه طالبان به‌دنبال آنند؟ آیا فرماندهان میدانی طالبان به توافقات احتمالی حاصله گردن می‌نهند؟ هیچ تضمینی نیست! با این شرایط و با کمال تاسف باید اذعان کرد گفت‌وگوهای صلح افغانستان در استانبول مبهم، آشفته، بی‌پشتوانه و در نهایت چیزی شبیه تلاش برای صلح میان اشباح است.

محمدحسین جعفریان - کارشناس ارشد مسائل افغانستان / روزنامه جام جم