پدیده‌ای به نام کتاب

سخن‌های ارزشمندی که نشان از دغدغه فرهنگی سال‌های دور دارد و مطالبات ارزشمند و به‌ جایی که راه به جایی نبرده است؛ هرچند در جایگاه عالی‌ترین مقام فرهنگی بیان می‌شود و بارها در مناسبت‌ها و رویدادهای گوناگون طرح می‌شود.

29 تیر، یک دهه قبل از دیدار مسوولان کتابخانه‌های بزرگ و عمومی و جمعی از کتابداران سراسر کشور می‌گذرد  و 15 نکته طلایی و مهم درباره فرهنگ نشر و کتابخوانی اشاره و مطالباتی را در این حوزه بیان شد که انتظار می‌رود بعد از یک دهه اتفاق خاصی بنا بر همان نکات طرح‌ شده در حوزه نشر و ترویج و توسعه کتابخوانی افتاده باشد.
برای حاضران در آن جمع، کتاب را این‌گونه تعریف می‌کنند: کتاب مجموعه‌اى است از محصولات یک فکر، یک اندیشه، یک ذوق، یک هنر؛ مجموعه‌اى است از یافته‌هاى یک یا چند انسان. ما خیلى باید مغتنم بشماریم که از محصول فکر آحاد گوناگون بشر استفاده کنیم؛ این کارى است که کتاب به ما تقدیم می‌کند، هدیه می‌کند؛ این هدیه‌ کتاب به ماست. لذا کتاب یک پدیده و یک موجود ذى‌قیمت است؛ همیشه اینجور بوده و در آینده هم همین‌ جور خواهد بود و نهایت این تعریف اهتمام به کتاب را توصیه می‌کنند: تبلیغات رسانه‌های عمومی برای کتابخوانی و ترویج کتابخوانی توسط دستگاه‌های مسوول؛ از مهم‌ترین دغدغه‌های ایشان است و بر آن تاکید می‌کنند. محصولى با عظمت کتاب، با ارزش کتاب، درخور این است که تبلیغ بشود؛ تشویق بشوند کسانى که می‌توانند کتاب را بخوانند؛ این را ما باید به صورت عادت در بیاوریم.
ده سال قبل نکته مهم دیگری را طرح می‌کنند که باید جورى بشود که در سبد کالاى مصرفى خانواده‌ها، کتاب یک سهم قابل‌قبولى پیدا کند و کتاب را بخرند براى خواندن، نه براى تزئین کتابخانه و نشان‌دادن به این و آن و امروز باید به این پند حکیمانه با دقتی مضاعف نگاه کرد و میزان ورود کتاب در سبد کالای مصرفی خانواده‌ها را ارزیابی کرد. هرچند گرانی کاغذ و تولید کتاب بر هیچ شهروند ایرانی پوشیده نیست اما حذف کتاب از سبد کالای مصرفی نیز عاقلانه نبوده و باید موردتوجه مروجان فرهنگی کشور قرار بگیرد.
 نکات مهم و کلیدی دیگری نیز در آن روز گرم تابستانی برای خادمان کتاب و کتابداران کشور مطرح شد؛ توصیه به درست‌ کردن سیر مطالعاتی تا راهنمایی کتابخوانان توسط کتابداران و جلوگیری از نشر کتب مضر و بالابردن جایگاه جهانی ایران در نشر و مطالعه کتاب که نشان از اهمیت به ارتباط عمیق و کهن ملت ایران با کتاب دارد.
کمی با تامل و تفکر که به مطالبات مطرح‌شده در آن روز دقت شود، دل‌ نگرانی‌های شخصیتی را می‌یابی که به معنای واقعی کتابخوان است و اهل مطالعه و کتابخانه را خوب می‌شناسد و با خون و پوستش مفاهیم و تعبیرهایش در حوزه کتاب و نشر و تیراژ را درک‌کرده و مطرح می‌کند برخلاف بسیاری از مدیرانی که واژه‌ها لق‌لقه زبانشان می‌شود و محفوظات کلامشان و نتیجه حرف‌های بی‌محتوایشان می‌شود وضع امروز حوزه کتاب و نشر و کتابخوانی و ترویج فرهنگی که در اولویت‌های فرهنگی محسوب نمی‌شود هرچند رفتار کریمانه در برخورد با آمارها و گزارش‌ها ابراز رضایت نسبی است.
در کنار تمام خصلت‌های خوب یک کتابخوان واقعی نکته مهم دیگری را می‌توان در میان فرمایش‌هایش با اهل فرهنگ و هنر کشف کرد که ایشان اهل رمان و داستان ایرانی-غیرایرانی است و از وضع کتاب‌های به ظاهر فرهنگی و در باطن سیاسی و دارای انحراف در حوزه اعتقادی و فرهنگی آگاه و این خطر را که باید توجه شود تا مواد تغذیه‌ معنوى سالم، مفید و مقوى در سطح جامعه منتشر شود، همواره گوشزد می‌کنند و از تیراژ کم کتاب هم گله‌مندند تا این نکته مهم که احتیاج انسان به کتاب در سطح عمومی فهمانده شود و نگاه جدی‌تر به امر کتاب را از مسولان امور می‌خواهند تا آنجا که صریحا به این نکته اشاره می‌کنند: کارى کنیم که کتابخوانى یک امر رایج شود و کتاب از دست جوانان ما نیفتد. این که گفته می‌شود در شبانه‌‌روز سرانه‌ مطالعه‌ کتاب فلان مقدار است، اینها آمارهاى راضى‌ کننده‌اى نیست و خیلى بیشتر از این باید باشد. هیچ‌وقت انسان از کتاب مستغنى نیست.
در نخستین روزهای خرداد که 10 سالگی شهرستان ادب به عنوان یکی از قطب‌های هنر متعهد با پیام ارزشمند رهبری حکیم و اندیشمند و فرزانه، گرامی داشته می‌شود، دلیل خوبی است تا همزمان ناشران و فعالان حوزه نشر و فرهنگ در کنار سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش غیردولتی غیرتمند نسبت به فرهنگ و هنر ایران اسلامی دستورات و نکات مطرح‌شده به این مناسبت را مدنظر قرار دهند تا اتفاقی نو و اقدامی مبارک و بدیع در حوزه نشر در خون فرهنگ و هنر ایران اسلامی جاری شود و حیات دگرباره‌ای در کتاب و کتابخوان‌های کشور به‌ وجود آید.