آنچه از شیرین‌ کننده‌ های غیرمغذی باید بدانید

در این محصولات به جای شکر از قندهایی استفاده می‌شود با این‌که شیرینی آنها چند برابر شکر است، کالری بسیار ناچیزی دارند.

به این ترکیبات شیرین‌ کننده‌ های غیرمغذی گفته می‌شود که استفاده از آنها سبب افزایش کالری ماده غذایی نمی‌شود.

اینها برخی از مهم‌ترین انواع شیرین‌کننده‌های غیر مغذی مجاز از دیدگاه سازمان غذا و داروی ایالات متحده هستند:

آسپاراتام: کاربرد این قند از سال ۱۳۶۰ شمسی/ ۱۹۸۱ میلادی در برخی موادغذایی نظیر آدامس‌ها، غلات صبحانه، قهوه فوری و برخی فرآورده‌های لبنی و قنادی از سوی سازمان غذا و داروی ایالات متحده مجاز شد. بعدها مجوز مصرف آن در نوشابه‌های گازدار نیز صادر شد.

دانشمندان این سازمان با مطالعه صدها پژوهش که در حوزه ایمنی این قند انجام شده بود، گزارش کردند به‌جز افراد مبتلا به فنیل‌کتونوری، این ترکیب محدودیت مصرفی ندارد.

این افراد نمی‌توانند فنیل آلانین را که جزء ساختاری این شیرین‌کننده است، متابولیزه کنند لذا بایستی از مصرف محصولاتی که حاوی این شیرین‌کننده هستند، پرهیز کنند. تولیدکنندگان نیز موظفند هشدار مربوط به استفاده از این شیرین‌کننده را روی بسته‌بندی قید کنند.

این محصول به حرارت‌های بالا حساس است و بنابراین در محصولات بر پایه غلات مانند کیک و شیرینی‌جات قابل استفاده نیست.

آسه سولفام پتاسیم: این شیرین‌کننده ۲۰۰برابر شیرین‌تر از شکر بوده و از سال ۱۳۸۲/ ۲۰۰۳ به عنوان شیرین‌کننده مجاز و عمومی از سوی سازمان غذا و داروی ایالات متحده معرفی شد.

این در فرآورده‌های بر پایه گوشت قرمز و مرغ تحت تدابیر خاصی باید استفاده شود. این محصول مجاز به استفاده در فرآورده‌هایی است که در دمای بالا پخت می‌شوند. حدود ۹۰درصد مطالعات ایمنی آن را تایید کرده‌اند.

سوکرالوز: این شیرین‌کننده که شیرینی آن ۶۰۰ برابر شکر است، در طیف وسیعی از مواد غذایی مجاز به استفاده است. مقاوم به حرارت بوده و ایمنی آن در صدها مطالعه به اثبات رسیده‌است.

نئوتام: شیرینی نئوتام حدود ۷۰۰۰ تا ۱۳هزار برابر شکر معمولی است. به جز فرآورده‌های حاوی گوشت، نئوتام به‌دلیل مقاومت بالا به حرارت در طیف وسیعی از موادغذایی قابل استفاده به‌عنوان شیرین‌کننده است. تاکنون اثرات سوء این ترکیب در مطالعات انجام شده در مراحل انسانی یا حیوانی به اثبات نرسیده‌است.

ادوانتام: این شیرین‌کننده حدود ۲۰هزار برابر شیرین‌تر از شکر معمولی است. مقاوم به حرارت بوده و در طیف وسیعی از محصولات قابل استفاده است.

استویول گلیکوزید: این ترکیب شیرین‌کننده طبیعی استخراج شده از برگ‌های گیاه استویا است. کاربرد اشکال مختلف این شیرین‌کننده از نظر سازمان غذا و داروی ایالات متحده مجاز است اما دقت کنید برگ استویا یا عصاره خام آن به هیچ وجه مجاز به استفاده نیست، زیرا گلیکوزیدهای یاد شده پس از مراحل استخراج و خالص‌سازی به شیرین‌کننده‌ای ایمن تبدیل می‌شود.

مطالعات علمی اخیر نشان داده‌است به جز آسپارتام و نئوتام که برای بیماران و به خصوص کودکان مبتلا به فنیل کتونوری نباید استفاده شود، استفاده از شیرین‌کننده‌های غیرمغذی در تغذیه کودکان ریسک ابتلا به بیماری‌های دندان را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.

با وجود اثر به‌سزای استفاده از ترکیبات در رژیم غذایی بزرگسالان در روند کنترل وزن اما به مطالعات بیشتری در زمینه تاثیر این شیرین‌کننده‌ها بر تغییر در جمعیت میکروبی دستگاه گوارش و تحریک ترشح انسولین و آکرتین بایستی صورت پذیرد.

با این وصف در بسیاری از پژوهش‌های معتبر علمی اطمینان حاصل شده در صورتی که در مصرف محصولات حاوی این شیرین‌کننده‌ها حدود قابل قبول رعایت شود، اثراتی سوء بر سلامت مصرف کننده نخواهند داشت.

دکتر مریم قادری قهفرخی - متخصص صنایع غذایی / روزنامه جام جم