هوا و فضا، عرصه‌ای برای اقتدار ایران

نیاز كشورها به ماهواره‌ها و نیاز به دسترسی‌هایی كه بخش عمده آنها از فضای ماورای جو مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد یكی از نیازهای حال و در آینده بیشترین نیاز كشورهای پیشرفته خواهد بود.

همان گونه كه روزگاری حضور دریایی و دستیابی به كشتیرانی‌‌های بین‌المللی می‌توانست برای كشورها قدرت محسوب شود و آنها می‌توانستند منافع خود را در حد بالاتری تامین كنند، امروز فضای جو و به طور كلی آنچه تحت عنوان هوا- فضا شناخته می‌شود و بخشی از آنها به موضوعات فضایی مربوط می‌شود، زمینه‌ساز اقتدار در عرصه‌های مختلف است.

موضوعات فضایی نیز در عرصه‌های مختلف قابل مصداق‌یابی است. یكی از مصادیق آن ارسال ماهواره‌ها به فضا و بهره‌‌برداری از آنها است.

ایران در سال‌های گذشته اقدامات مفیدی در این جهت انجام داده بود كه متاسفانه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بیشتر به سمت متوقف‌شدن موضوع پیش رفتیم.

در حالی كه دانشگاه‌های مهمی از جمله دانشگاه‌های صنعتی كشور توانسته بودند نسبت به ساخت ماهواره‌ها اقدام كنند و در حالی كه توانسته بودیم فضاپیماهایی را طراحی كنیم و حتی در مقطعی موجود زنده به فضا بفرستیم اما متاسفانه در نتیجه كم‌كاری‌هایی كه عمدتا از روی آگاهی برای متوقف‌كردن روند پیشرفت كشور بود نتوانستیم روندها را ادامه دهیم.

همچنین قول‌ها و وعده و وعیدهایی كه برای ارسال ماهواره به فضا در ابعاد مختلف داده شده بود هیچ كدام آنچنان كه باید در دولت‌های یازدهم و دوازدهم محقق نشد.

اكنون دولت سیزدهم با برگزاری جلسه شورای عالی فضایی نشان داده كه اولین قدم برای احیای توانمندی‌های كشور در عرصه فضایی را انجام داده اما طبیعی است كه این قدم فقط می‌تواند یك گام به جلو محسوب شود و هنگامی می‌توانیم امیدوار باشیم كه تصمیمات درست، ‌به‌موقع و مفید با پشتوانه‌هایی مادی و معنوی گرفته شود و امید است این نیاز آینده و حال كشور در اندازه‌ای كه بایدبه آن توجه شود مورد عنایت قرار گیرد.

یكی از نكاتی كه رئیس جمهور در اولین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم نسبت به آن متذكر شد این بود كه بر ارزان‌بودن و بومی‌سازی صنعت فضایی تأكید كردند. پیشرفت‌های مهمی كه ما در عرصه روندهای بالستیك به دست آوردیم می‌تواند در زمینه‌های فضایی كمك كند تا نسبت به ارسال ماهواره‌ها به فضا یا زیرساخت‌های مربوط به آن پیشرفت‌های بومی داشته باشیم.

بومی‌سازی‌های مهمی كه در این عرصه انجام شده و علوم مختلفی كه الان ایران نسبت به آنها توانمندی دارد بیانگر این واقعیت است كه ما می‌توانیم همان گونه در عرصه‌هایی مثل انرژی هسته‌ای یا ساخت موشك و پهپاد به دستاوردهای بومی در عرصه دانش دست یافته‌‌ایم در این جهت نیز بومی‌سازی‌های مورد نیاز را انجام دهیم.

اكنون نیروی انسانی ماهر و زیرساخت‌های متعدد برای انجام كار در كشور وجود دارد. همچنین قابل مشاهده است كه در زمینه‌های متعددی ایران از نظر شتاب علمی و سرعت شتاب در عرصه علم توانسته از سوی مراكز علم سنجی دنیا به عنوان یك كشور پیشگام و ممتاز شناخته شود.

نتیجه همین نیروی انسانی و دانش بومی است كه در كشور پدید آمده است. دانشگاه‌های ایران از ظرفیت‌های بالقوه‌ای برخوردارند كه تنها بخشی از آنها به فعلیت رسیده است و كشور باید از موقعیت مناسبی برخوردار باشد تا بتواند به خوبی از داشته‌های خود استفاده كند. ما باید قدر داشته‌‌های خود را بدانیم و فشارها و تحریم‌ها نباید ایران را در زمینه فضایی زمینگیر كند.

عباس مقتدایی - نایب رئیس كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی / روزنامه جام جم