گفت‌وگوی «جام‌جم» با رئیس سابق بخش امنیت سیاسی آژانس انرژی اتمی:

اروپا در دوحه سرو کننده قهوه است!

دور جدید مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در دوحه، پایتخت قطر در حال برگزاری است. این مذاکرات در حالی برگزار می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با صدور قطعنامه‌ای ضد ایرانی، بازی سیاسی خود را در زمین واشنگتن و تروئیکای اروپایی تکمیل کرد.

کد خبر: ۱۳۷۱۶۸۵

نویسنده حسین یاری - گروه بین‌الملل

به گزارش جام جم آنلاین، در خصوص آخرین تحولات مربوط به مذاکرات وین، جام‌جم گفت‌وگویی با طارق‌رئوف، رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف‌سازی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت داده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی ماه‌های اخیر به بازیگری سیاسی در روند بررسی پرونده هسته‌ای ایران تبدیل شده است. با توجه به این موضوع، صدور قطعنامه ضد ایرانی اخیر در شورای حکام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

قطعنامه‌ای که شورای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اوایل ماه به تصویب رساند، قطعنامه‌ای ملایم بود و فقط از ایران خواست با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند و مسائل پادمان باقیمانده را حل و فصل کند.
با این حال ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعا اقدامی موثر (به سود غرب) نیست!

به نظر من قطعنامه‌های شورای امنیت هیچ اثر مؤثری بر محدودکردن برنامه هسته‌ای ایران نداشته است، بلکه ممکن است با افزایش برخی فعالیت‌های هسته‌ای و محدودکردن دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اقدامات تلافی‌جویانه ایران را برانگیزد. صدور قطعنامه‌های شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ثمره‌ای جز جلب مقطعی رضایت کسانی که به آن رای داده‌اند نداشته است.

جوزف بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیرا به ایران سفر کرد. پس از این سفر، مذاکرات احیای توافق هسته‌ای این بار در دوحه پایتخت قطر آغاز شده است. نظر شما در خصوص کلیت این تحولات چیست؟

در ابتدا باید بگویم که اختلاف اصلی در مذاکرات احیای برجام، میان ایران و آمریکا شکل گرفته است. بازیگران آمریکایی و اروپایی تلاش می‌کنند تا ایران را در خصوص عقب‌نشینی از برخی خواسته‌هایش تحت فشار قرار دهند. در جریان سفر بورل و انریکه مورا به ایران نیز این موضوع (اصرار به ایران جهت عقب‌نشینی از خواسته‌هایش) از سوی دیپلمات‌های ارشد اروپایی مطرح شده است.

جوزف بورل مدعی شده که اروپا نقش تسهیل‌گر را درمذاکرات دوحه ایفا خواهد کرد. با این حال امضای سه وزیر خارجه اروپایی یعنی وزرای خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه پای سند اصلی توافق هسته‌ای وجود دارد. چرا اروپاییان اصرار دارند از یک طرف متعهد تبدیل به یک طرف واسطه‌گر در مذاکرات‌شوند؟

دقیقا همین طور است. باید بگویم که کشور‌های اروپایی نقش‌آفرینی موثری در حوزه محتوایی مذاکرات ندارند. اگر بخواهم مثالی گویا بزنم، باید بگویم که اتحادیه اروپا در مذاکرات دوحه نقش سرو کننده قهوه و وظیفه چیدمان ظاهری میز مذاکرات را بر عهده دارد و نقش موثری در حل واقعی اختلافات ندارد. از سوی دیگر، جوزف بورل در مذاکرات خود در ایران از موضوعاتی مانند آزادی شهروندان دوتابعیتی سخن گفته است. مقامات اروپایی اکنون دغدعه‌هایی از همین دست دارند.

در کنار این تحولات مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق به عربستان و ایران سفر کرده است. آیا به نظر شما میان این مذاکرات و مذاکرات دوحه ارتباطی وجود دارد؟

پس از خروج ایالات متحده از افغانستان، عربستان سعودی و امارات عربی متحده در حال بررسی وضعیت امنیتی منطقه‌ای خود هستند و بهبود روابط با ایران انتخاب صحیحی است که آن‌ها (در مقابل انتخاب‌های نادرستی مانند تنش‌زایی با تهران) در حال شکل‌دهی و عینیت‌بخشی به آن هستند.
معضلات جاری در منطقه غرب آسیا را باید از طرق مسالمت‌آمیز حل و فصل کرد.

با توجه به تحولات جاری در حوزه روابط بین‌الملل و برگزاری مذاکرات دوحه، پیش‌بینی شما از رفتار آینده آمریکا و اتحادیه اروپا در قبال توافق هسته‌ای با ایران چیست؟ آیا آن‌ها کماکان به رفتار سیاسی و غیرحقوقی خود در این آوردگاه دیپلماتیک ادامه خواهند داد؟

باید بگویم که تیم هسته‌ای بایدن اکنون بیشتر ضعیف شده است و با توجه به مخالفت شدید کنگره و اسرائیل و استمرار بحران در جنگ اوکراین، قدرت مانور کاخ سفید جهت احیای برجام (بازگشت واقعی و عملیاتی به توافق هسته‌ای) محدودتر شده است!

برخی مقامات آمریکایی تصور می‌کنند که ادامه فشار ممکن است ایران را وادار به دادن امتیازات بیشتر یا امتناع از برخی مطالبات کند. اما اتحادیه اروپا دید مساعدی نسبت به این نگرش ندارد. دلیل این مساله کاملا مشخص است. هر اندازه آمریکا بر راهکار افزایش فشار بر ایران متمرکز شود، برنامه هسته‌ای ایران پیشرفت بیشتری می‌کند و ایران اقدامات داوطلبانه خود ذیل برجام را بیش از پیش کاهش می‌دهد. بدیهی است که غرب برنده چنین روندی نیست!

نگاهی کوتاه به کارنامه طارق رئوف

طارق رئوف از مقامات سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که در مقطعی ریاست بخش امنیت سیاسی و شفاف‌سازی این نهاد بین المللی را به عهده داشت. او در کنفرانس بازبینی پیمان منع گسترش سال ۲۰۱۵ به عنوان مشاور ارشد حضور داشت. رئوف، رئیس جایگزین هیات اعزامی آژانس به کنفرانس‌های منع گسترش از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ نیز بوده و از فوریه ۲۰۱۴ عهده‌دار سمت مدیر بخش خلع سلاح، کنترل تسلیحات و منع گسترش مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم شده است.

منبع: روزنامه جم جم