اذعان می‌شود نام هفته وحدت به خاطر ایجاد انسجام و همدلی میان مسلمانان جهان، چه شیعه و چه سنی که زیر پرچم هدایت پیامبر اسلام هستند، تعیین شده است. در ذیل این نگاه جامع، ما هم نگاهی به این مقوله در محدوده مرز وطن داشتیم و با نگاه ملی به برخی از سریال‌های تلویزیونی پرداختیم که مفهوم وحدت را در جایی از قصه خود گنجانده‌اند و آن را به نوعی تصویر کردند. حال این تصویر می‌تواند به‌وضوح در قصه خودنمایی کند یا در بطن آن حیات داشته باشد. همچنین گفت‌وگویی هم با یکی از تهیه کنندگان این آثار داشتیم و از او درباره بازنمایی وحدت در سریال‌های تلویزیونی و اهمیت آن پرسیدیم. اگر به کارنامه سریالی تلویزیون نگاه کنیم تعداد آثاری که سعی داشتند به‌صورت مستقیم یا در تاروپود قصه‌شان به‌صورت ضمنی به موضوع اتحاد بپردازند کم نیست. چه آثاری که درباره سال‌های دفاع از کشور در هنگامه جنگ یا حضور بیگانگان در زمان جنگ جهانی بودند و چه آثاری که از دریچه‌ای دیگر به این مهم پرداختند، اما همچنان و در بزنگاه‌های متفاوت می‌توان از وحدت و اهمیت آن گفت و آن را در دل قصه‌ای تماشایی به دور از شعار به تصویر کشید. تعدادی از سریال‌های تلویزیونی که ضمنی یا به‌روشنی وحدت را دستمایه قرار دادند و از برکات آن و تبعات نبود آن گفتند در ادامه آمده است.
همه یاران «نون‌خ»
یکی از سریال‌هایی که قصه خود را به گوشه‌ای زیبا از وطن برد و با روایت زندگی نورالدین خانزاده، مردی از خطه کرمانشاه، نگاهی به قوم کرد داشت، «نون‌خ» ساخته سعید آقاخانی بود. این سریال گرچه نه به‌صورت مستقیم، اما به مفهوم وحدت و همدلی عنایت داشت. این خوانش از قصه را می‌توان در میان سطور آن داشت و اذعان کرد با نمایش رخدادهایی، چون زلزله و دیگر دشواری‌هایی که برای هریک از شخصیت‌های قصه بروز کرد، همه با همدیگر همراه شدند.
مقابله با جدایی‌طلبی
سریال «آتش در گلستان» به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی که این شب‌ها از شبکه پنج سیما بازپخش می‌شود هم نگاهی به مفهوم پرمغز وحدت دارد. قصه سریال با محوریت شخصیت زنده‌یاد مرضیه حدیدچی، مبارز انقلابی پیش می‌رود، اما ماجرای آن درباره اهالی روستای مرزی رستم‌واران در کردستان است که به علت یک اختلاف، بین طایفه‌های ساکن در آن درگیری خونینی بروز می‌کند و برخی با تحریک عوامل خارج از روستا، به اقدامات جدایی‌طلبانه می‌پردازند، اما در نهایت قصه با مقاومت و همدلی جور دیگری پیش می‌رود.
دفاع از مام میهن با هم
از میان آثار زیادی که در فیلمنامه آن‌ها ردی از مضمون وحدت دیده می‌شود، می‌توان به «ایل‌دا» اشاره کرد. سریالی به کارگردانی راما قویدل که داستانش در مورد دو ایل است که از گذشته بر سر مسائلی با هم اختلاف دارند و درگیر هستند. در سال ۱۳۵۸ هنگامی که جنگ در می‌گیرد این دو ایل با هم متحد می‌شوند و در برابر دشمن ایستادگی می‌کنند. زنان عشایر هم پابه‌پای مردان در مقابل دشمن می‌جنگند و از خانواده و زندگی خود حمایت می‌کنند.
نه به بیگانگان
«دلیران تنگستان» هم یکی از سریال‌های قدیمی تلویزیون است که در آن حرکت‌های همدلانه ملی را به تصویر کشیده شده است. قصه سریال که براساس واقعیت است این‌گونه روایت می‌شود: انگلیس به بهانه محاصره هرات، به جنوب ایران حمله می‌کند. «احمد تنگستانی» همراه ۳۰۰ نفر دلاور، در قلعه‌ای ویران، به دفاع از ایران می‌پردازند. دو انگلیسی به دست مردم کشته می‌شوند و دولت انگلیس به خونخواهی آنان، از آب و خشکی به مردم جنوب حمله می‌کند. رئیسعلی دلواری، مردم دلوار و تنگستان را متشکل و مسلح می‌کند و به دفاع از خاک میهن در مقابل تجاوز بیگانگان می‌پردازد.
شمال تا جنوب
سریال «پایتخت» به کارگردانی سیروس مقدم که از محبوبیت خاصی میان غالب مخاطبان تلویزیون برخوردار است، در برخی فصول در میانه خط اصلی قصه، نیم نگاهی هم به مفهوم انسجام چه در بعد خانوادگی و چه ملی یا حتی فراملی داشته است. پایتخت۲ که راهی‌شدن خانواده‌نقی معمولی با گنبد و گلدسته از شمال کشور تا جزیره‌ای در جنوب را روایت می‌کرد، به‌نوعی همبستگی کشور از مرز‌های شمال تا جنوب و پیوند‌های مذهبی را به‌صورت ضمنی نشان می‌داد.
همبسته در توفان حوادث
سریال «در چشم باد» که در چند مقطع زمانی به تصویر کشیده شد، در بخش‌هایی از قصه به‌ویژه در بزنگاه‌های تاریخی مثل نهضت جنگل و دفاع میرزا کوچک‌خان و یارانش از وطن تا ماجرا‌های اشغال و دفاع از مام میهن در جنگ هشت ساله، اهمیت وحدت ملی را به نمایش گذاشت و از ارزش‌های همبستگی گفت، به طوری که می‌توان این سریال به کارگردانی مسعود جعفری‌جوزانی را با تمام خوب و بدهایش خلاصه‌ای از تاریخ معاصر ایران و نمونه‌ای برای بازنمایی مضمون وحدت در کشور دانست، زیرا بسیاری از شخصیت‌های قصه با طیف‌های مختلف فکری آنجا که باید، دست در دست همپای وطن ایستادند.
مقاومت در برابر اشغالگران
سریال «تفنگ سرپر» به کارگردانی امرا... احمدجو هم یکی دیگر از سریال‌هایی است که می‌توان در این زمینه از آن نام برد. این سریال قصه مرد جوانی به نام غیبیش است که در زمان جنگ جهانی اول زندگی می‌کند. در این دوران به دلیل خودکامگی خان‌ها، شاهزادگان قاجار و نیز تجاوز اشغالگران روسیه به ایران، روزگار مردم با دشواری سپری می‌شود، اما آن‌ها با تمام سختی‌ها و به کمک هم تلاش می‌کنند آبرو و زندگی‌شان را از شر تیرگی‌ها حفظ کنند.
صداوسیما هوشمندانه با عوامل تهدید یکپارچگی مقابله کند
علیرضا سبط‌احمدی، تهیه‌کننده تلویزیون که سریال ایل‌دا از آثار او در قاب سیماست در گفتگو با «جام‌جم» از میزان پرداختن به مفهوم وحدت در قصه‌های تلویزیونی می‌گوید.
وی بیان می‌کند: یکی از مهم‌ترین ارکان در جامعه امروز کشورمان، وحدت و یکپارچگی است. با وجود حضور اقوام مختلف و گویش‌ها، زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف در کشور، همه داریم زیر چتر پرچم ایران زندگی می‌کنیم. برای مثال شاید در یک قرن اخیر، حماسه دفاع‌مقدس تنها اتفاق مهمی بود که یک وجب از خاک کشورمان جدا نشد. او عنوان می‌کند: جنگ‌ها و مناقشات قبل از آن را که بررسی می‌کنیم در هرکدام بخشی از خاک‌مان جدا شد؛ از عهدنامه ترکمنچای و گلستان بگیر تا اتفاقاتی که در اواخر دهه ۴۰و۵۰ در سر جدایی بحرین رخ داد. حماسه دفاع‌مقدس تنها مقاومت و نبردی بود که ما یک وجب از خاک‌مان را هم ازدست‌ندادیم. اصلی‌ترین لازمه این رخداد، وحدت و یکپارچگی‌ای بود که بین آحاد مردم و اقوام مختلف در درون کشورمان وجود داشت. هرچه بتوانیم این وحدت را تقویت کنیم می‌توانیم کشور را از حملات تهاجم فرهنگی، تفکری و اندیشه‌ای مصون نگه‌داریم. سبط‌احمدی ادامه می‌دهد: یکی از مهم‌ترین بخش‌های سند تحولی که ریاست محترم سازمان هم چند ماه گذشته طبق آن یک‌سری نیاز‌های اولیه سازمان را اعلام کرد و در سند ۱۲گانه هم بود، به‌تصویرکشیدن اتحاد و یکپارچگی در کار‌های نمایشی است. نیاز اساسی است کار‌های نمایشی که یکی از پرمخاطب‌ترین آثار رسانه‌ملی است، به این مقوله بپردازد. در همین اتفاقات چند هفته اخیر داریم با گوشت، پوست و استخوان‌مان اهمیت مسأله اتحاد را لمس می‌کنیم و خطراتی را که یکپارچگی با آن مواجه است، داریم می‌بینیم. پس لازم است بیش از پیش در کار‌های درام، نگاه هنرمندانه را به این مقوله معطوف کنیم. می‌توان با اتحاد از هر دشمن، هجوم و تفکری که نگاه غصبانه و تجزیه‌طلبانه به کشور دارد جلوگیری کرد.
این تهیه‌کننده می‌افزاید: البته متاسفانه به این مقوله خیلی کم پرداخته شده است. لازم است با دقت زیادی هم به موضوع نگاه کنیم تا خدای ناکرده احساسات اهل تسنن یا یکی از اقوام‌مان خدشه‌دار نشود. در صورت بروز چنین خدشه‌هایی، کشور باید آن‌قدر هزینه دهد که این کدورت را برطرف کند. گاهی می‌خواهیم کاری انجام دهیم و دلاوری قومی از ایران را به تصویر بکشیم، اما حساسیت‌هایی را برمی‌انگیزد. رسانه‌ملی جدای از هر وظیفه، باید هوشمندانه از تمام عوامل تخریب‌گرانه جلوگیری کند. رسانه‌ملی متعلق به ۸۰میلیون ایرانی و همه ادیان، طایفه‌ها و اقوام درون کشور است پس باید خیلی هوشمندانه عمل کند. ما نیاز داریم از طریق آثار درام یکپارچگی را تقویت کنیم. هر تفکر، قوم و طایفه‌ای که زیر بیرق ایران است باید به خاطر این خاک و برای جلوگیری از هرگونه دسیسه‌ای تقویت شود و تلاش کند تا وحدت حفظ شود. موضوعی که پرداختن به آن یک مقدار در آثارمان کم‌رنگ است.
سبط‌احمدی در پایان می‌گوید: کشوری هستیم که متاسفانه دورتادورمان کسانی هستند که هرکدام به تکه‌ای از این خاک چشم دارند. این را در مناسبات سیاسی و تاریخی دیده‌ایم. از رژیم بعث عراق بگیر که داشت به بخش مهمی از خاک ما دست‌درازی می‌کرد تا اتفاقاتی که در شرق، شمال و جنوب می‌افتد. همان‌طور که اشاره کردم درون کشورمان هم از اقوام مختلف شکل گرفته است که گویش‌ها و فرهنگ‌های متفاوتی از هم‌دارند.
اجازه نداریم هیچ‌کدام از این اقوام را مورد تمسخر و اهانت قرار دهیم. باید متوجه حساسیت‌های آن‌ها هم باشیم و در عین توجه به این مهم، اتحادی را که در طول تاریخ داشتیم، تقویت کنیم. وقتی تلویزیون روشن می‌شود از جنوبی‌ترین منطقه ایران یعنی جزایر جنوب تا شمالی‌ترین منطقه، تماشاگر هستند پس نباید اجازه دهیم احساسات این افراد دچار خدشه شود تا خدای‌ناکرده دشمن سوءاستفاده نکند. آن‌ها از همین بخش حساسیت‌برانگیز سوءاستفاده می‌کنند و گاهی ما را در داخل کشور به جان هم می‌اندازند. برای من تهیه‌کننده، ایرانی بلوچ با ایرانی کرد یا ایرانی شمالی یا ایرانی عرب و... هیچ فرقی نمی‌کند. من دارم برای همه این اشخاص برنامه و سریال می‌سازم.
روزنامه جام جم
