زلزله ۳.۹ ریشتری شرق استان تهران را لرزاند
به گزارش جام جم آنلاین، پس از وقوع زمین‌لرزه‌های مرگبار در ترکیه و سوریه ترس از زلزله این روزها بیش از گذشته ذهن شهروندان را به خود مشغول کرده است. حادثه‌ای که کارشناسان تاکید می‌کنند رخدادی طبیعی است و نمی‌توان مانع وقوع آن شد. به همین دلیل باید برای چنین حوادثی آماده بود و برای کاهش پیامدهای آن تلاش کرد.
درباره زلزله بزرگ تهران نیز تاکنون گزارش‌های زیادی نوشته شده است، زمین لرزه‌ای که اتفاق خواهد افتاد و در این بین فقط نمی‌توان زمان مشخصی برای آن در نظر گرفت.
در این بین حرف و حدیث‌های زیادی نیز درباره امکان پیش‌بینی زمین لرزه مطرح شده است. مانند افرادی که ادعا می‌کنند، می‌توانند زمین لرزه‌ها را پیش بینی کنند. ادعاهایی که البته کارشناسان آنها را رد می‌کنند و می‌گویند این اظهار نظرها مبنای علمی ندارد و نباید به آنها توجه کرد.
با این حال تحقیقات زیادی برای پیش بینی زمین لرزه در کشورهای مختلف جهان درحال انجام است. اما این تحقیقات هنوز به مرحله‌ای نرسیده است که از طریق آنها بتوان زمین لرزه را در کوتاه مدت یا بلند مدت پیش‌بینی کرد.
محققان زیادی در حال مطالعه روی امکان پیش‌بینی زمین لرزه هستند. برای نمونه در آمریکا، ایتالیا و ژاپن محققان در لابراتورها در این خصوص در حال پژوهش هستند.
دکتر مهدی زارع، زلزله شناس در پاسخ به این پرسش که دستاوردهای محققان در حوزه پیش بینی زمین لرزه چه بوده است؟ به خبرنگار جام جم آنلاین می‌گوید: در این خصوص باید گفت پروژه‌هایی که براساس تلفیق چند شاخه از علوم در حال پیشبرد است، مانند پروژه‌هایی که زلزله‌شناسی را در کنار نقشه‌برداری با دقت بالا قرار می‌دهد، نتایج جالب‌تری درخصوص پیش‌بینی زمین لرزه‌ها دارد.
او درباره اینکه محققان چقدر در این خصوص موفق بوده‌اند؟ عنوان می‌کند: هنوز هیچ کدام از تیم‌های تحقیقاتی به نتایجی که زمان و مکان دقیق زمین لرزه را پیش‌بینی کند، نرسیده‌اند.
دکتر زارع تاکید می‌کند: اما این به آن معنی نیست که این تلاش و مطالعات بیهوده است، چراکه رسیدن به نتیجه مطلوب ممکن است، دهه‌ها زمان ببرد.
این زلزله شناس درباره چالش‌هایی که محققان برای پیش بینی زمین لرزه با آن رو به رو هستند، ادامه می‌دهد: چالش اصلی مسائلی است که سبب شده تاکنون حجم داده‌ها و پایش‌های انجام شده کیفیت قابل ملاحظه‌ای نداشته باشد.
آن طور که او توضیح می‌دهد پایش‌های متفاوتی در کشورهای مختلف انجام و سبب می‌شود اطلاعات جمع آوری شده از نظر دقت با یکدیگر متفاوت باشد. علاوه بر این فرمت‌های متفاوتی نیز از سوی کارشناسان در کشورها مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای نمونه آنچه در ایران تهیه می‌شود در بسیاری از موارد قابل همسان‌سازی سریع با اطلاعاتی که مثلا در ترکیه تهیه شده نیست.
این درحالی است که کارشناسان معتقدند امکان پیش‌بینی زلزله با دسترسی محققان به این اطلاعات افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل کشورها باید امکان دسترسی به این اطلاعات را برای محققان فراهم کنند.
دکتر زارع ادامه می‌دهد: نباید فراموش کرد که پیش‌بینی زمین لرزه به اطلاعات گسترده‌ای نیاز دارد. مثلا اگر می‌خواهیم در ایران پیش‌بینی خوبی انجام بدهیم تا حد زیادی باید از انجام پایش‌ها در کشورهای همجوار نیز حمایت بشود. این درحالی است که در برخی کشورها مانند افغانستان اصلا پایش انجام نمی‌شود و یا در مناطقی در داخل کشور مثل منطقه مرزی ما با پاکستان نیز پایش‌های ضعیفی انجام شده یا در حد صفر است.
به گفته او چنین چالش‌هایی سبب شده که دسترسی محققان به اطلاعات و پایش‌های انجام شده در داخل کشور محدود شود.
نبود دسترسی به اطلاعات تنها مشکل محققان کشور نیست، چراکه آنها با نبود اعتبار نیز رو به رو هستند و دولت دراین خصوص توجهی به فعالیت‌های آنها ندارد. البته این بی‌توجهی در تعداد ایستگاه‌های زلزله شناسی کشور نیز قابل مشاهده است.
زارع در این باره توضیح می‌دهد: در 15 سال اخیر با همه مشکلات و کمبودهایی که در پژوهشگاه زلزله داریم در حال بررسی مسائل مربوط به زمین لرزه هستیم و نتایجی که از دل این کارها بیرون آمده در نشریات معتبر بین‌المللی نیز منتشر شده است.
آن طور که او توضیح می‌دهد تحقیقات و تلاش‌های محققان در کشورمان تقریبا بدون حمایت دولت انجام می‌شود و محققان بیشتر به دلیل علاقه و پشتکار خود به این نتایج دست پیدا کرده‌اند. این درحالی است که در بسیاری از کشورها به محققان بودجه دولتی قابل توجهی تخصیص پیدا می‌کند.
این زلزله شناس دراین باره توضیح می‌دهد: برای نمونه سرانه پژوهشی زلزله در ژاپن حدود 4000 برابر ایران است. لازم به یادآوری است که در این حوزه بخش خصوصی نیز فعالیت ندارد. به همین دلیل دولت‌ها باید در این خصوص سرمایه گذاری کنند.
بی‌توجهی دولت به سرمایه گذاری در این حوزه پیامدهای زیادی در پی دارد. برای نمونه از پتاسیل محققان کشورمان در این خصوص استفاده نمی‌شود و به نوعی مدیریت بحران به حاشیه می‌رود.
دکتر زارع درباره دیگر پیامدهای این بی‌توجهی عنوان می‌کند: بسیاری از نخبگان در این حوزه ناچار می‌شوند در حوزه‌های دیگر مشغول به کار شوند یا از کشور مهاجرت کنند. برای نمونه تعدادی از دانشجویان من پس از فارغ‌التحصیلی ناچار مهاجرت کرده‌اند و در کشورهایی مانند استرالیا، کانادا، ایرلند و امریکا مشغول به کار شده‌اند.
او درباره آمار مهاجرت نخبگان در این حوزه عنوان می‌کند: در حدود 20 سال اخیر 23 دانشجوی دکترا داشته‌ام. اما در حوزه پیش‌بینی زمین لرزه که موضوع بحث ماست، حدود شش نفر از آنها به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند و موقعیت‌های شغلی مناسبی به دست آورده‌اند. مثلا یکی از آنها بلافاصله در سازمان زمینی شناسی استرالیا به شکل دائمی مشغول به کار شد. این درحالی است که بسیاری از محققان به شکل پروژه‌ای به کار گرفته می‌شوند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
محمد نصرتی در گفتوگو با جام‌جم مطرح کرد؛
