اراده ایران، آزمون آژانس

ناگهان توفان و باران در تهران، آرایش بهاری شهر را برهم زد و دوباره تنظیمات به زمستان سرد بازگشت. آن‌هم درحالی‌که به‌دلیل حضور تعداد بالای خبرنگاران در نشست خبری مشترک محمد اسلامی و رافائل گروسی در محل سازمان انرژی اتمی در محوطه بیرونی این سازمان در چادر بزرگ این نشست در حال برگزاری بود و صدای شدید باران و توفان مدیرکل آژانس را حسابی نگران کرده بود اما دوباره با لبخندی بر لب به سؤالات پاسخ می‌داد. بعد از درز اطلاعات هسته‌ای ایران به کارتابل دشمنان و به‌ویژه مشورت و رایزنی‌های آشکار گروسی با مقامات رژیم‌صهیونیستی در روند صدور قطعنامه‌های ضدایرانی شورای حکام در ماه‌های ژوئن و نوامبر ۲۰۲۲، او حالا معتقد است هیچ‌وقت از آژانس استفاده‌ای به‌عنوان ابزار سیاسی نشده و تاکید می‌کند این حرف‌ها مضحک است! گروسی درباره این‌که چرا آژانس تکرار بازرسی‌های پرتعداد ایران را در قبال اسرائیل انجام نمی‌دهد، گفت که من این سؤال را مرتب در خاورمیانه می‌شنوم اما آژانس بازدیدها را بر پایه توافقات حقوقی و قانونی که با آنها دارد انجام می‌دهد و ایران هم عضو ان‌پی‌تی است. از جامعه ایران می‌خواهم این را درک کند که بر پایه توافقات ان‌‌پی‌تی بازرسی‌ها انجام می‌شود. من را مقصر ندانید. من نیستم که مشخص می‌کنم از کجا بازدید شود. گروسی درعین‌حال تاکید کرد توافق خوبی که قرار است به آن برسیم به احیای برجام هم کمک خواهد کرد. برای بررسی جزئیات سفر مدیرکل آژانس به تهران به مرور اتفاقات دیروز پرداخته‌ایم.

در آستانه تشکیل نشست زمستانی شورای حکام آژانس و بعد از توقف شش‌ماهه مذاکرات هسته‌ای، رافائل گروسی غروب جمعه در سوم مارس بالاخره به تهران آمد درحالی‌که مقامات کشورمان تا پیش از برجسته‌شدن ماجرای ذرات ۸۴ درصدی اورانیوم خیلی تمایلی برای این سفر نداشتند به‌ویژه این‌که او در سفر قبلی بعد از بازگشت از ایران در تغییری عجیب مواضع متناقضی علیه فعالیت هسته‌ای ایران گرفت و ریل روابط تهران و آژانس را به‌تنهایی تخریب کرد. اما بعد از دنبال‌شدن مذاکرات در دوحه و وین از مرداد به این طرف مذاکرات متوقف شد و یکی از مهم‌ترین دلایل آن استمرار ادعاهای پادمانی علیه تهران بود که ایران تاکید داشت باید طبق برجام به این ادعاها پایان داده شود تا توافق به دست بیاید.

به دنبال حل‌وفصل مناقشه پادمانی

در حال حاضر هم بیشترین نگاه‌ها به گزارش پادمانی مدیرکل آژانس است که در ماه‌های اخیر با ادعاهایی درباره سه مکان در ایران که مدعی هستند ذرات اورانیوم غنی شده کشف شده، سعی دارند فشار بر ایران را از این طریق کامل کنند. اما این‌که در این مقطع زمانی و بعد از بلوای پاییز و بهانه‌جویی‌هایی ریز و درشت واشنگتن برای عدم توافق با ایران، رافائل گروسی راهی ایران شده و ضمیمه آن هم رقیق شدن گزارش اخیر آژانس بوده حتما می‌توانیم آن را نشانه‌ای توسط اروپا و آمریکا برای بازگشت به کانال مذاکرات تعریف کرد، هرچند اگر طرف آمریکایی از ند‌پرایس، سخنگو تا رابرت مالی، مسئول میز ایران در ظاهر برخلاف آن موضع بگیرند آنچه در عمل تعیین‌کننده است، پراگماتیسم و عمل‌گرایی است.

دلایل حضور مدیر کل آژانس در تهران

بنابراین حضور نمایشی رافائل گروسی در تهران گره‌ای را باز نمی‌کرد، ‌مخصوصا که سرریز اخبار ضد ایرانی به سمت تغییر فرآیند سانتریفیوژها در فردو یا غنی‌سازی ۸۴درصدی جنجال جدیدی علیه ایران باب کرده بود، به همین دلیل قبل از حضور مدیرکل آژانس ابتدا آپارو، معاون پادمانی گروسی به ایران آمد تا مناقشات با گفت وگو حل شود و بعد از آن گروسی برای جمع‌بندی به تهران سفر کرد. حالا در این شرایط یکی از پالس‌های مهم سفر گروسی، مدیرکل آژانس به کشورمان این است که غربی‌ها و آمریکا به‌وضوح از رسیدن ایران به نقطه گریز هسته‌ای نگران هستند و روشن کردن چراغ دیپلماسی تنها راه و گزینه موجود برای بازگشت به لاین مذاکرات و برجام و درنهایت توافق است. ۱+۴ می‌دانند همان‌طور که گزارش اخیر آژانس هم می‌گوید ذخایر غنی شده ایران ۱۸برابر برجام است، چراکه طرفین برجام تعهدات‌شان را طبق سند ۲۰۱۵ انجام ندادند و به‌طور طبیعی ایران هم طبق قانون اقدام راهبردی بازگشت از تعهدات را انجام داده است. بنابراین غرب در مارس ۲۰۲۳ راهی جز توافق با ایران پیش روی خود نمی‌بیند. هرچند همزمان با سفر رافائل گروسی به تهران برخی اکانت‌ها در شبکه‌های اجتماعی تلاش برای شرطی‌سازی بازار ارز و طلا نسبت به این سفر را آغاز کرده‌اند اما با وجود اراده بسیار جدی ایران برای همکاری با آژانس به دلیل وابستگی جدی گروسی به امریکا روشن نیست که او در گزارش‌دهی جدید و اجلاس ماه مارس شورای حکام چگونه عمل خواهد کرد.از چهار مساله باقیمانده میان ایران و آژانس، یک مساله به طور کامل حل شده و در بقیه موارد آژانس مطابق دستورالعمل‌های اسرائیل عمل می‌کند. با این تفاسیر حالا باید دید با وجود اراده ایران برای همکاری با آژانس، گروسی و آژانس از آزمون پاسخ به حسن نیت ایران سربلند بیرون خواهند آمدیا نه. نکته‌ای که رئیس جمهور نیز در دیدار با گروسی به آن تاکید و بر لزوم استقلال آژانس و تامین منافع ملت ایران تصریح کرد.

گروسی: کار و همکاری با ایران ادامه دارد

اما رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز پس از دیدار و گفت‌وگو با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در نشست خبری مشترک به تشریح گفت‌وگوهای انجام شده پرداخت و گفت خوشحالم که برای این دیدار بسیار مهم در تهران هستم. همان‌طور که آقای اسلامی گفت، آماده هستیم تا کار را پیش ببریم. فرصتی داشتم تا در جلسه‌ای با حضور دانشمندان نخبه ایرانی حضور یابم و جلسه بسیار تاثیرگذاری برای من بود. دیروز رایزنی‌های خود را شروع کردیم و امروز جلسات ما نیز ادامه دارد.

گروسی درباره حمله به تاسیسات هسته‌ای کشورها که تخلف از اساسنامه آژانس است و این که چرا او حتی یک بار تهدیدهای مکرر رژیم صهیونیستی و حتی آمریکا علیه تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکرده، ‌این‌طور پاسخ داد که دو مسأله است که باید به آن اشاره و از یکدیگر جدا شود. اشاره به حمله به نیروگاه‌های اتمی الان مسأله‌ای است که رایج شده و آن هم به‌دلیل حمله به اوکراین است که شاید خاطرات گذشته را به یاد بیاورد. در کنفرانس‌های عمومی آژانس حمله به نیروگاه‌های اتمی توسط آژانس محکوم شده است. وی اضافه کرد: هرگونه اقدام نظامی علیه نیروگاه‌های اتمی محکوم و غیرقانونی و خارج از نرم‌های ساختاری است و امیدواریم همگی بتوانیم از نیروگاه‌های اتمی و از جمله اوکراین و تأسیسات هسته‌ای ایران محافظت کنیم. مدیرکل آژانس در پاسخ به سؤالی درباره این‌که آیا آژانس برنامه‌ای دارد تا بازرسی‌هایی همچون ایران را از تأسیسات هسته‌ای اسرائیل انجام دهد، گفت: این سؤالی است که مرتب می‌شنوم، به‌خصوص وقتی به ایران و خاورمیانه می‌‌آیم. سؤال مهمی است. بازرسی‌های آژانس از تاسیسات هسته‌ای کشورها بر پایه توافقات قانونی و حقوقی است که با آنها دارد. ایران عضو معاهده ان‌پی‌تی است و کشورهایی که عضو این معاهده هستند توافقات پادمانی با آژانس دارند. وی ادامه داد: از جامعه ایران می‌خواهم این را درک کنید. ما برپایه توافقات و معاهده ان‌پی‌تی بازرسی انجام می‌دهیم. من را مقصر ندانید؛ من به عنوان مدیرکل آژانس اینگونه نیست با یک کشور منصفانه یا غیرمنصفانه برخورد کنم. من نیستم که مشخص کنم از کجا بازرسی انجام شود. بر پایه توافقاتی که با کشورها داریم این کار را انجام می‌دهیم. البته کشورهایی هستند که عضو معاهده ان‌پی‌تی نیستند و اسرائیل (رژیم صهیونیستی) هم جزو آنهاست، البته ما با آنها توافق متفاوتی داریم. این من نیستم که تشخیص می‌دهم و مشخص می‌کنم با کدام کشورها شدیدتر برخورد شود و با برخی دیگر نباید برخوردی صورت بگیرد. گروسی بیان کرد: از نظر من همه کشورها در جهان باید عضو ان‌پی‌تی شوند.

گروسی در پاسخ به پرسشی درباره درز اطلاعات برنامه هسته‌ای ایران در رسانه‌های غربی و این‌که آیا آژانس نمی‌خواهد جلوی این کار را بگیرد نیز بیان کرد: هر وقت خبری درباره درز گزارش‌های محرمانه به گوش من می‌رسد، شخصا عصبانی و ناامید می‌شوم، ولی به من حق بدهید به عنوان مدیرکل نمی‌توانم چک کنم. چون این گزارش‌ها دست همه اعضاست و آنها این کار را انجام می‌دهند. با شما موافقم این موضوع خوشایندی نیست که من از آن رضایت داشته باشم. این مسأله نشان می‌دهد که چقدر ضروری است با یکدیگر گفت‌وگو و دیالوگ مستقیم داشته باشیم و اجازه ندهیم به شایعات و گمانه زنی‌ها دامن زده شود و باید در تماس مستقیم با هم باشیم. مدیرکل آژانس در پاسخ به این سؤال که آیا درباره سه مکان ادعایی قرار است به نتیجه برسیم،گفت: همکاران ما سخت در حال کار کردن هستند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان امیدوار بود که در نشست آتی شورای حکام فشارهای سیاسی علیه ایران پایان یابد، عنوان کرد: سؤال مهمی است و من باید گوی بلورین داشته باشم که در این زمینه پاسخ دهم. طبیعی است کشورهای مختلف با انگیزه‌های مختلف سعی می‌کنند از نفوذ خودشان برای تاثیرگذاری استفاده کنند. گروسی بیان کرد: این نشان می‌دهد چقدر ضروری است ایران و آژانس با هم ارتباط نزدیک‌تری داشته باشند و هر چقدر این همکاری با آژانس بیشتر شود آن‌وقت کشورهای دیگر نمی‌توانند تاثیرگذاری داشته و فشار وارد کنند. این نشان می‌دهد که چقدر کار مشترک مهم است، در چارچوب توافق جامع پادمان‌ها که بین ما وجود دارد.

مهم است که با هم تحت پادمان‌ها کار کنیم

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر این‌که چه تضمینی می‌دهید از آژانس به عنوان ابزار سیاسی استفاده نشود، گفت: من این اطمینان را می‌دهم که هیچ وقت از آژانس به عنوان ابزار سیاسی استفاده نمی‌شود و نخواهد شد و قول می‌دهم که تحت دستور‌العمل هیچ کشوری کار نمی‌کنیم. ما شورای حکام داریم و عملکرد ما زیر نظر است. وی افزود: ما از کسی دستور نمی‌گیریم و این گونه صحبت‌ها از نظر من مضحک هستند. برای ما عمل کردن مهم است و زیاد به حرف‌های دیگران توجه نمی‌کنیم. همان طور که آقای اسلامی هم گفتند برای ما مهم است که با هم تحت پادمان‌ها کار کنیم.گروسی تاکید کرد: مذاکرات احیای برجام در دستورکار است و ادامه دارد، البته توافقی که قرار است به آن برسیم به احیای برجام کمک می‌کند.

غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد نداشتیم

به گزارش جام‌جم در این نشست خبری مشترک محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی هم گفت: دیدار اخیر آقای گروسی که از جمعه بعدازظهر آغاز شد، پیام‌آور برقراری ارتباطات بر روابط کاری به‌صورت حرفه‌ای با سازمان انرژی اتمی ایران است. وی ادامه داد: موارد در قالب گفت‌وگوهای دوجانبه و مشترک میان ما و همکاران آژانس و همکاران آقای‌گروسی انجام شده و اطمینان دارم به صورت پایدار، تاثیرگذار ‌ خواهد شد.

رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: نکته مهم برای ما یعنی بین شخص من و آقای گروسی این است که آنچه را در چارچوب پادمان داریم برای اطمینان بخشی به آژانس انرژی اتمی دقیقا اجرا کنیم که به آن پایبند بوده و خواهیم بود و اجازه نمی‌دهیم عناصر و عواملی یا نوع اقداماتی که این ارتباط و این انطباق با ضوابط را زیر سؤال ببرند به وجود بیاید و به همین دلیل مستمر کار خواهیم کرد و اجازه نمی‌دهیم هیچ‌گونه عدم انطباقی به وجود بیاید که موجب بی‌اعتمادی شود. اسلامی درباره این‌که آیا توافقی درباره مسائل پادمانی و بیانیه مشترک خواهیم داشت، گفت: در گزارش آقای گروسی شناسایی ذره ۸۴ درصد آمده بود، نه غنی‌سازی ۸۴ درصد. در مخازنی که تولید در آن ذخیره می‌شود، غنای بالای ۶۰ درصد وجود نداشت و لذا این ابهام حل و فصل شده است. درباره سه مکان، الگویی را در سفرم به آژانس با گروسی توافق کرده بودیم همان را دنبال می‌‌کنیم. اینها ادامه دارد و در قالب یک الگوی تعاملی آن را به سمت حل‌وفصل می‌بریم و الان همکاران در حال گفت‌وگو هستند. وی در پاسخ به سوالی در مورد این‌که فشارهایی از سوی اسرائیل و برخی دیگر از کشورها که همواره پرونده هسته‌ای ایران را از مسیر درست و حرفه‌ای و حقوقی دور کرده و با توجه به توضیحات ایران درباره بندهای مورد اختلاف، آیا می‌توان امیدوار بود این فشارهای سیاسی بر نشست آتی شورای حکام تاثیر نگذارد، گفت: سه کشور اروپایی به‌صورت ویژه و کسانی که با آنها همکاری می‌کنند روی تعهدات برجامی تمرکز دارند. تعهدات برجامی به‌طور مشخص صفحه مقابل دارد که تعهدات طرف مقابل است. آنها نمی‌توانند وقتی به تعهدات‌شان عمل نمی‌کنند به ما و آژانس فشار بیاورند که ما به تعهدات‌مان عمل کنیم. به همین دلیل برای گام‌های اطمینان‌بخش با آقای گروسی تفاهم کردیم که ما در چارچوب پادمان روابط‌مان را تنظیم می‌کنیم. رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: این موجب می‌شود مادامی که آنها به تعهدات‌شان برنگشتند، آژانس از عملکرد ما اطمینان خاطر داشته باشد و موجب بیان مغایرت یا عدم انطباق نشود و این نکته حائز اهمیتی است که مورد توافق ما قرار گرفت.

توصیه رئیس‌جمهور به گروسی چه بود؟

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه سفر خود به تهران بعد از دیدار با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان با رئیس‌جمهور هم دیدار و گفت‌وگو کرد. ‌ رئیسی در این ملاقات بر لزوم حفظ استقلال آژانس و رعایت حقوق ملت ایران برای همکاری‌های دوطرفه تأکید کرد. محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور اعلام کرد: رافائل گروسی در دیدار با سید‌ابراهیم رئیسی از حصول دستورکاری مشترک با سازمان انرژی اتمی بر سر اقداماتی برای هموارتر کردن مسیر همکاری‌ها ابراز خرسندی کرد. جمشیدی افزود: آقای رئیسی هم همکاری‌ها را امری دوطرفه برشمرد که بر‌اساس حفظ استقلال آژانس و احقاق حقوق ملت ایران می‌تواند ادامه یابد.

روزنامه جام جم