شکار بی‌دردسر هلال رمضان

از این رو بسیاری از متدینان وقتی هلال ماه رمضان در شامگاه ۲۹ شعبان دیده نمی‌شود و ماه شعبان ۳۰ روزه می‌شود، روز سی‌ام را «یوم‌الشک» در نظر می‌گیرند و برای احتیاط، نیت به روزه پیشواز می‌کنند. علت این سردرگمی که خود از جذابیت‌ها و پیچیدگی‌های تقویم هجری قمری است این است که آغاز و پایان ماه در تقویم هجری قمری بنا به توصیه پیامبراکرم(ص) با رویت هلال ماه به اثبات می‌رسد و نه صرفا با پیش‌بینی نجومی. این درحالی‌است که هلال اول ماه در هر ماه ویژگی‌های رصدی خاص خود را دارد؛ گاهی بسیار بسیار نازک است و گاهی ضخیم‌، بعضی مواقع هلال ماه در شامگاه بیست‌ونهم ماه قمری به خورشید بسیار نزدیک است، یا هنگام غروب خورشید ارتفاع بسیار کمی از افق مغرب دارد و گاهی برعکس، از خورشید دور و ارتفاعش هم از افق زیاد است. در چنین مواقعی که پارامترهای رویت‌پذیری هلال ماه بحرانی نیست، رویت هلال ماه به تلسکوپ و تجهیزات خاص نیاز ندارد و می‌توان همه علاقه‌مندان را دعوت کرد که هلال اول ماه را با چشم خود ببینند و آغاز ماه مبارک برای‌شان به اثبات برسد.

احتمال بالای آغاز همزمان ماه مبارک رمضان در کشورهای اسلامی

از اقبال خوب ما در آغاز سال نوی خورشیدی، شامگاه ۲۹ شعبان امسال برابر با دوم فروردین ۱۴۰۲ شرایط هلال اول ماه برای رویت در منطقه غرب آسیا برای ایران و دیگر کشورهای همسایه مطلوب است. به‌این‌ترتیب از آنجا که شرایط رصدی ماه پیچیدگی خاصی ندارد می‌توان با اطمینان گفت که تمام کشورهای اسلامی شامل ایران و عربستان و ... جملگی ماه مبارک رمضان را با هم آغاز خواهند کرد و از نظر نجومی، پنجشنبه سوم فروردین ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با یکم رمضان ۱۴۴ هجری قمری خواهد بود؛ چنان‌که کارشناسان در استخراج تقویم رسمی کشور نیز همین پیش‌بینی را پیشتر انجام داده بودند و در تصویر استخراج‌شده از نرم‌افزارهای نجومی نیز می‌بینیم در غرب آسیا مشکلی برای رویت هلال ماه با چشم غیرمسلح نخواهیم داشت (شکل ۱ و ۲).

این را لازم است اضافه کنم که با توجه به توافق سیاسی اخیر ایران و عربستان، انتظار بیراهی نیست که در فضای‌مجازی و دیدوبازدیدهای نوروزی، بشنویم که بسیاری از هموطنان آغاز همزمان ماه مبارک رمضان در ایران و عربستان را متأثر از مسائل سیاسی اخیر ارزیابی کنند و آن را ناشی از هماهنگی مراجع دو کشور برای وحدت‌نظر در نتیجه توافق اخیر بدانند. بااین‌حال این تصور دایی‌جان‌ناپلئونی به احتمال فراوان در پایان ماه مبارک رمضان رنگ خواهد باخت. زیرا ویژگی‌های نجومی هلال ماه شوال امسال به‌گونه‌ای است که انتظار عجیبی نیست اگر ببینیم عربستان ماه رمضان را ۲۹ روزه و ایران ۳۰ روزه به پایان برساند. از این رو ممکن است عید سعید فطر در یک روز از سوی دو کشور اعلام نشود. از این رو واقعیتی که باید بپذیریم این است که پیچیدگی‌های هلال ماه و قواعد متفاوت فقهی و نجومی استخراج تقویم در ایران و عربستان، فراتر از مسائل سیاسی عمل می‌کند و همزمانی آغاز ماه مبارک رمضان امسال هیچ معنای خاصی جز «شانس» ندارد.

راهنمای دیدن هلال ماه رمضان امسال

برای دیدن هلال ماه رمضان ۱۴۴۴ کافی است پنج تا ۱۰ دقیقه پس از غروب آفتاب چهارشنبه دوم فروردین ۱۴۰۲، رو به افق مغرب آسمان را تماشا کنید. یادتان باشد پرنورترین ستاره‌ای که آن زمان در ارتفاع بالایی از افق مغرب می‌بینید، درواقع سیاره زهره است (مطابق شکل ۳). اندکی پایین‌تر سیاره مشتری را با چشم غیرمسلح می‌بینید. همان موقع یا دقایقی بعد، اندکی پایین‌تر از سیاره مشتری هلال زیبای شب اول ماه مبارک رمضان را به آسانی خواهید دید. برای‌تان توفیق بهره‌گیری از فرصت این ماه برای خودسازی و آشنایی با دنیای زیبای نجوم و هلال ماه را آرزو می‌کنم.

روزنامه جام جم