برنامه «جشن رمضان» که در طول این سالها با نگاه تهیهکنندههای بسیاری و با اجرای مجریان مختلفی روی آنتن رفته، جزو پرمخاطبترین برنامههای این شبکه است که همه در شبهای ماه رمضان با آن خاطره داریم.
برنامهای که رویکرد متفاوتی نسبت به سایر ویژهبرنامههای مناسبتی شبکههای سیما دارد و همواره با هدف ایجاد شادی در فضای معنوی روی آنتن رفته است.امسال که این ماه عزیز با نوروز همراه شد، فضای برنامه نیز متفاوت از سالهای قبل است و بخشهای متنوع تری دارد. از جمله سحوریخوانی، اجرای موسیقی پاپ، اجرای نمایش رادیویی و همچنین پویش اهدای عضو. امسال اجرای این برنامه به هومن ستوده و فریبا باقری سپرده شد.
دو مجری جوان اما با تجربه که البته فریبا باقری در رادیو فعالتر است و شنوندههای برنامههای رادیویی با صدای او آشنایی بیشتری دارند. محمدحسن عبدی تهیهکنندگی سری جدید جشن رمضان را برعهده دارد که از این رو جامجم با او و دو مجری جشن رمضان گفتوگویی پیرامون این ویژهبرنامه داشته که ماحصل آن را در ادامه میخوانید:
اگر نگاهی به کارنامه جشن رمضان داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که این برنامه قدمت بالای ۲۰ سال دارد و افراد بسیاری بهواسطه کمکهای مردمی که از سوی برنامه صورت گرفته، توانستند به کانون گرم خانواده برسند. در واقع بسیاری از زندانیان جرایم غیرعمدی بهواسطه این برنامه آزاد شدند. این برنامه امسال هم مانند سالهای گذشته روی آنتن شبکه پنج است.
قهرمانسازی مردمی در جشن رمضان
محمدحسن عبدی، تهیهکننده این برنامه است. وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به اینکه این برنامه یکی از برندهای شبکه پنج است، چه کردید که هم قالب اصلی برنامه را حفظ و هم آیتمهای تازهای را به آن اضافه کنید به جامجم میگوید: جشن رمضان برند شبکه پنج سیماست که سالها با یک فرمت خاصی اجرا شده است. امسال هم تلاش کردیم که بتوانیم این برنامه را متناسب با اقتضائاتی که در فضای محیط پیرامونی یا فضاهای میدانی روباز دارد با هم ترکیب کنیم. بهگونهای که این موضوع لطمهای به روح این برنامه نزند. طبیعی است که چون لوکیشنهای ما فضای باز و اقتضائات فضای پارک هم باید در نظر گرفته میشد، تلاش شد تنوع در آیتم و جذاب بودن آن با توجه به همزمانی این برنامهها با ایام نوروز با یک برنامهریزی خوب انجام شود که درواقع هر دو جنبه را بتوانیم در برنامههای خودمان داشته باشیم و مخاطب خودمان که در واقع مخاطب عبوری یا مخاطب رهگذر هست که عموما از شهرهای مختلف کشور هستند، بتوانند از این برنامه نهایت استفاده را داشته باشند.
وی ادامه میدهد: بنابراین امسال تلاش شد آن جنبه شادمانه موضوع به ماجرا اضافه شود. گرچه تلاش شد در کنارش روح حاکم به برنامه جشن رمضان همچنان حفظ شود و تلاش کنیم هم آیتمهای جذابتر و هم اینکه به چند موضوع فکر کنیم. یکی تنوع آیتمها و دوم جذابیت آیتمها و شادمانه بودن آنها و روح حاکم بر برنامههای سالهای گذشته باعث شد جشن رمضان امسال به این گونه و سمت و سو برود.
به گزارش جامجم، عبدی همچنین درباره تغییر لوکیشن برنامه و سختیهایی که چنین لوکیشنهایی دربرنامههای زنده دارد، توضیح میدهد: میتوانم بگویم امسال استراتژیها کلا تغییر پیدا کرد. بنابراین خواستیم تجربهای داشته باشیم که آیا میتوان جشن رمضان را در فضای روباز و به صورت میدانی اجرا کرد که متوجه شدیم این ظرفیت و این امکان وجود دارد و علیرغم اینکه چنین لوکیشنهایی مشکلات خودش را دارد و امسال کار بنده و همکارانم خیلی سخت بود، ولی به لطف خداوند متعال توانستیم از پس این موضوع بربیاییم. امیدوارم تا پایان هم به مشکلی برنخوریم.
این تهیهکننده درباره بازخورد مخاطبان و بهخصوص افرادی که در برنامه به عنوان تماشاچی حضور دارند هم بیان میکند: ما هر شب در بین مخاطبان حاضر در برنامه نظرسنجی انجام میدهیم و با توجه به نظرسنجیهای انجامشده، امسال مخاطبان احساس رضایت بیشتری از برنامه داشتند. در فضای میدانی کنترل شرایط سختتر است، ولی برای مردم جذابیت بیشتری دارد و امسال تلاش شد برنامه در فضای میدانی اتفاق بیفتد و مخاطبان هم خوشبختانه از این موضوع راضی بودند. امیدوارم امسال تجربهای باشد برای سالهای آینده، حالا یا ما یا همکاران دیگرمان که در قالب تیم تهیه و تولید تلاش میکنند بتوانند به این تجربهها اضافه کرده و به پربار شدن و کیفیت برنامه در سالهای آینده این تجربه کمک کند.
وی در پاسخ به این سؤال که گویا آیتم نمایش رادیویی برنامه با استقبال مردم روبهرو شده است هم میگوید: آیتم رادیویی هم یکی از بخشهای جذاب این ماجراست. چرا که مخاطب تجربه اجرای زنده برنامههای رادیویی را نداشته و همیشه از قاب رادیو میتوانسته به صورت صوت بشنود. اینکه صداپیشهها را بتواند در نزدیکی خودش در یک برنامه تلویزیونی ببیند. البته با فرمت رادیویی برایش جذابتر است و یکی از جذابترین آیتمهایی که داشتیم، همین بخش رادیویی برنامه بوده که در خدمت دو نفر از گویندگان خوب رادیو و صداپیشههای خودمان بودیم و بر پایه نظرسنجیهای انجامشده یکی از جذابترین بخش برنامه بوده که مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است.
وی در ادامه درخصوص اتفاقاتی که باعث غافلگیر شدن مخاطبان برنامه میشود هم بیان میکند: اتفاقاتی که امسال افتاد با توجه به اینکه همزمانی ایام نوروز و ماه مبارک رمضان بود، ما از اول دنبال این بودیم بتوانیم هر دو موضوع را در دل همدیگر قرار بدهیم و به یک فرمتی برسیم که قابل پذیرش از سمت مخاطبان باشد که هردو ایام پوشش داده شود. بنابراین بخشی از برنامه به شادمانههای نوروزی و بخشی هم برنامههای آیینی و در واقع معنوی یا مذهبی را شامل میشود. در بخش شگفتانهها امسال یکی از آیتمهای جذابمان، برنامهای بود که خادمان آستان قدس رضوی ما با پرچم حرم مطهر رضوی درخدمتشان بودیم که خیلی مورد استقبال قرار گرفت و این کار را هر شب قبل از ضبط برنامه اجرا میکنیم که در واقع خادمین حرم مطهر رضوی به صورت حرکتی زیبا به سمت استیج یا دکور برنامه میروند و با همان فرمتی که در آستان قدس رضوی انجام میشود، این مراسم را به همان فرمت برگزار میکنند و بعد از آن با قرار گرفتن مخاطبان به سمت حرم مطهر رضوی، صلوات خاصه امام رضا(ع) توسط مخاطبان اجرا میشود. میتوانم بگویم این هم یکی از آیتمهایی است که مورد استقبال مخاطبان حضوری برنامه قرارگرفته شده و برایشان جذاب و دیدنی است.
عبدی درباره انتخاب مجریان برنامه میگوید: در مورد انتخاب و حضور خانم باقری و آقای ستوده باید بگویم تجربه همکاری با هر دو مجری خوب و خوشبیان را داشتم که در برنامههایی با همین سبک اجرا داشتند و به نظرم گزینههای خوبی برای این برنامه هستند.
وی درباره پویش اهدای عضو هم توضیح میدهد: امسال با توجه به تغییر رویکرد برنامه، محوریت ما قهرمانشناسی و قهرمانسازی مردمی شد و تلاش کردیم در دو بخش که یکی همین مسئولیت اجتماعی ماست با پویش اهدای عضو، رنگ و بوی بهتری به این اتفاق داده تا قهرمانهایی از سرزمین همیشه پر مهرمان نشان بدهیم. اتفاقا در بخش مهمان پویش اهدای عضو، خانمی بود که با توجه به سن کمی که داشت در عرض یکسال هم اعضای بدن همسرش و هم فرزندش را اهدا کرده بود و همین موضوع باعث شد هر کسی که این قصه را میشنید، شگفتزده شود.
مهمانی خدا باید با شادی و نشاط همراه باشد
هومن ستوده یکی از مجریان این برنامه است که در زمینه تهیهکنندگی نیز فعالیت میکند. وی درباره حضورش در این برنامه بهعنوان مجری به جامجم میگوید: در ابتدای ورودم به صداوسیما کارم را با گزارشگری و اجرا آغاز کردم، بعد از آن وارد عرصه تهیهکنندگی شدم و برخی برنامههایی را هم خودم اجرا کردم. البته تجربه اجرا در برنامههایی که خودم تهیهکننده نبودم هم دارم. اجرای «جشن رمضان» امسال توفیقی بود که نصیبم شد. در این برنامه سعی کردم فقط مجری باشم. البته اگر نکتهای به ذهنم برسد، مطرح میکنم. واقعیت این است تا پیش از اینکه وارد عرصه تهیهکنندگی شوم، دغدغهام بیشتر اجرا بود، چون اجرا و کار جلوی دوربین، رویای همیشگی من در دوران نوجوانی بود اما تهیهکنندگی را هم دوست دارم. چون وقتی وارد این حرفه شدم، فهمیدم کار پشت دوربین حس بسیار خوبی دارد.
وی در ادامه توضیح میدهد: انسان همیشه در مسیر یادگیری است و اتفاقا برای من خیلی خوب است که مجری برنامهای هستم که تهیهکنندهاش دوست دیگری است. چون در این شرایط است که نکات بسیاری را در تهیهکنندگی و کارگردانی از دوستان یاد میگیرم که برای برنامههایی که میسازم مفید خواهد بود و میتوانم استفاده کنم.
ستوده در پاسخ به این سؤال که فکر میکنید مخاطبان این برنامه با توجه به شناختی که از آن دارند، چه نوع اجرایی را میپسندند،میگوید: ماه رمضان ماه مهمانی خداست. واژه مهمانی هم که با شادی و شور و نشاط همراه است. در تمام کشورهای اسلامی ماه رمضان، جزو اعیاد محسوب میشود. پس ما در این ماه برکت و بخشش، نباید غمگین باشیم. از طرفی وقتی کلمه جشن در ابتدای این ماه قرار میگیرد و عنوان یک برنامه میشود، کاملا ماهیت برنامه برای مخاطب مشخص است. یک جشن است و فضای برنامه از مجری گرفته تا مهمان باید شاد باشد. بنابراین بیننده از مجری توقع نشاط و شادی دارد.
خاطرات یک جشن رمضانی
این مجری همچنین درباره خاطراتش از این برنامه میگوید: همین که مردم اینجا حضور دارند و با هم گپ میزنیم برای من خیلی جذاب است. البته به خاطر اینکه برخی از برنامهها در نوروز روی آنتن رفت، میزبان عزیزان و هموطنان بسیاری از شهرهای مختلف بودیم که در تعطیلات به تهران آمده بودند. هر شب با این عزیزان همکلام میشدیم و خیلی برایمان لذت بخش بود.
البته خاطره جالبی هم در این زمینه دارم. مشغول اجرا بودیم که باران سیلآسایی بارید و برنامه را کنسل کرد یا یکی دو شب به قدری هوا سرد بود که در پشت صحنه آتش روشن کرده بودند و من و خانم باقری تا زمانی که نوبت به اجرایمان نرسیده بود، خودمان را کنار این آتش گرم میکردیم و بعد روی استیج میرفتیم.
وی درباره شیوه اجرای این برنامه نیز بیان میکند: از آنجا که «جشن رمضان» یکی از برنامههای برجسته و معتبر شبکه پنج محسوب میشود و در سالهای گذشته عزیزان بسیاری از اساتید و همکارانم در این عرصه همکاری داشتند به جرات میتوانم بگویم این برنامه با حضور و اجرای آنها در یادها و خاطرهها مانده است.
او ادامه میدهد: من هم جسارت کردم و جا پای این عزیزان گذاشتم اما نه فقط در این برنامه که در طول این سالها که اجرای برنامههای مختلف را برعهده داشتم، استادان به من آموختند سبک اجرای خودم را داشتهباشم و از هیچ کسی تقلید نکنم. بنابراین به هیچ عنوان نخواستم قالب چیزی را حفظ کنم یا شبیه کسی اجرا کنم. قطعا وقتی دوستان، من را به عنوان یکی از مجریان این برنامه انتخاب کردهاند، پس با سبک و شیوه اجرای من آشنا هستند و متناسب به آن چیزی که مدنظرشان بوده، من را انتخاب کردهاند.
ستوده همچنین درباره همکاری با فریبا باقری در اجرای این برنامه هم عنوان میکند: برای من افتخاری بود با خانم باقری که در رادیو و تلویزیون تجربیات بسیاری دارد، در این برنامه همکاری داشتهباشم. البته من فقط برنامههای او را دیدهبودم و تجربه همکاری و آشنایی با ایشان را نداشتم اما وقتی شنیدم قرار است به اتفاق هم مجری برنامه باشیم، حس خوبی داشتم؛ چون در اجرا با هم هماهنگ هستیم و سبک اجرای هر دوی ما به هم نزدیک است و همین نکته برای مخاطب جذاب است. نکته مهم دیگر این است که هیچ کدام از ما دنبال بیشتر دیدهشدن نیستیم و این بسیار مهم است.
وی در پایان هم درباره تجربه تهیهکنندگی و تاثیر آن در اجرا نیز توضیح میدهد: من فکر میکنم خیلی تاثیرگذار است. به نظرم وقتی یک نفر صرفا مجری است و از دغدغههای یک تهیهکننده و یک برنامهساز آگاه نیست، شاید فقط خودش و شرایطش را ببیند و توقع داشتهباشد همه چیز طبق خواسته او باشد. اما وقتی با شرایط تهیهکنندگی و برنامهسازی آشنا میشود، صبورتر و همراهتر هم میشود.
تاثیرات اجتماعی و عینی برنامه
این برنامه که سابقه طولانی روی آنتن شبکه پنج سیما دارد در این سالها نشان داده تاثیر یک برنامه میتواند فراتر از سرگرمی و حتی آموزش باشد. در واقع تاثیرات اجتماعی و عینی این برنامه ضمن ایجاد فضای همگانی برای حضور خانوادهها و همچنین مشارکت بینندگان در کارهای خیر و آزادسازی زندانیان هم غیرقابل انکار است.همانطور که اشاره شد این برنامه درسالهای مختلف با حضور چهرهها به اجرا رسیده است و امسال هم با حضور مجریان تازه راهی آنتن شده که فضایی تازه را برای مخاطبان فراهم آورده است. از دید مخاطبانی که سالها به صورت حضوری تماشاگر این برنامه بودند هم میتوان جشن رمضان را گنیجینهای از رخدادها و خاطرات رنگارنگ تلقی کرد که حفظ نام و نشان آن برای تلویزیون از این منظر هم لازم به نظر میرسد اما خوب است که این حضور مداوم هر ساله با تغییرات تماشایی و نوآوری دیدنیتر شود.
آدمهای دوست داشتنیدر یک برنامه خاطرهساز
فریبا باقری را هم علاقهمندان برنامههای رادیویی میشناسند و هم مخاطبان برنامههای تلویزیون. به خصوص شبکه پنج که اغلب فعالیتهای این مجری در همین شبکه بودهاست. سال گذشته اجرای برنامه «آشپزی با مامان» را در این شبکه برعهده داشت. او درباره حضورش در این برنامه و چالشهای اجرای ویژه برنامههای مناسبتی به جامجم میگوید: من سال ۹۳ با شبکه پنج و برنامه «سلام تهران» کار اجرا را آغاز کردم و بعد از آن اجرای اغلب برنامههای صبحگاهی این شبکه را انجام دادم؛ از جمله با ما اینجا، بهاری شو، آشپزی با مامان و...
اما «جشن رمضان» از این نظر برای من بسیار ارزشمند است؛ چراکه به من این امکان را داد در همه برنامههای با سابقه و شناخته شده این شبکه تجربه اجرا داشتهباشم. یعنی از برنامه صبحگاهی تا به خانه برمیگردیم و حالا هم جشن رمضان. یعنی هیچ برنامه با سابقه دیگری در این شبکه نیست که من سعادت اجرای آن را نداشتهباشم.
وی ادامه میدهد: جشن رمضان برای شبکه پنج یک تاریخچه است؛ تاریخچهای از حضور بزرگان و آدمهای دوست داشتنی که برای مردم خاطرهساز بودند تا به امروز. همین موضوع، کار را برای من سختتر میکند؛ چون شما به عنوان مجری با مخاطبان یک برنامه قدیمی که خاطرات خوبی با آن دارند، مواجه میشوید. این موضوع بخش زیادی از سختی کار در این برنامه بود.باقری در پاسخ به این که در شیوه اجرا چقدر سعی کرده هم سبک خودش را داشتهباشد و هم به چارچوبهای این برنامه پایبند باشد، بیان میکند: به طور کلی یک انرژی در برنامههای میدانی وجود دارد. این برنامه هم در طول همه این سالهایی که اجرا شده، با حضور مردم بودهاست. پس این شور و نشاط یک جشن را در ماه مبارک باید در دل خود داشتهباشد. از طرفی شما با مخاطبانی مواجهید که این ماه معنوی را پشت سر میگذارند و باید حرمت آن لحظهها هم حفظ شود. از طرفی این برنامه همهساله اتفاقی خوب، مثبت و خداپسندانه در دل خود دارد. گاهی حضور زنان سرپرست خانوار بود یا همکاری با کمیته امداد و... امسال هم همکاری با انجمن نفس و پویش اهدای عضو را داریم. بنابراین بهطور ویژه به این موضوع میپردازیم که البته برای خودم هم دلچسب است. من سالهاست کارت اهدای عضو دارم و این موضوع را از گذشته میشناختم و در این فضا یک مستند کار کردهام. در این برنامه و این بخش فضای سنگین احساسی عجیبی را تجربه میکنیم؛ چون با خانوادههایی مواجه میشویم که عزیزشان را از دست داده و اعضای آنها را اهدا کردهاند.
وی میافزاید: تمام برنامههایی را که اجرا میکنم، برایم دوست داشتنی هستند، زیرا بخشی از کارنامه کاری مرا تشکیل میدهند. بنابراین تیمی که با آنها کار میکنم مهم است و این که خاطره خوبی در ذهن مردم ثبت شود. به همین دلیل تلاش میکنم اجرایی صمیمانه داشتهباشم؛ چراکه مخاطب امروز از تکلف به دور است و انواع و اقسام رسانهها را در اختیار دارد. از این رو لازم است با مجری احساسی صمیمانه داشتهباشد و حرفهایش را بفهمد. باقری درباره همکاریاش با هومن ستوده و پاسکاریهایی که در اجرا دارند هم میگوید: بعد از اینکه یک سابقهای را در فضای اجرا تجربه میکنید، خودتان به یک شناخت و کارشناسی میرسید که صمیمیت برای آن مناسب است. در این زمینه آقای ستوده سابقه بیشتری از من دارد و من هم در طول این سالها که تجربه اجرای برنامههای مختلف را دارم انشاءا... بتوانیم انرژی جشن را کنترل کنیم و نگه داریم. بنابراین تلاش هر دوی ما در اجرای این برنامه همین است.
جشنهای رمضانی، مجمع احسان، همیاری و همزیستی
حسین سلطان محمدی - منتقد
یکی از ویژگیهای ماه رمضان، پررنگ شدن ویژگیهای اجتماعی انسانی و دینی است. در این ماه همه افراد میکوشند به نوعی احسان کنند، با هم مهربانتر باشند، درون خود را با خدمات و اندیشههایشان جلا دهند و البته مبارکی این ماه را در جان خود بنشانند. در سالهای بسیاری، جامعه معاصر ما نیز در این ویژگیها سیر کرده و معنای احسان و مودت را عملی، جلوهگر ساختهاند. سیما همیشه با برنامهریزی، گاهی در یک و گاهی در چند نقطه شهر، برنامهها و جنگهایی را تدارک دیده که در آن، مردم عزیز را گرد هم آورده و ساعاتی بعد از افطار را با آیتمهای متفاوت و جذاب، پر میکند. برنامههایی که همگان را با سلامت انسانی همراه میکند و البته حس نوعدوستی و همزیستی انسانی و اجتماعی را برجستهتر میکند. در سالهایی این برنامهها در تهران از نقاطی چون سوهانک، برج میلاد و حتی توچال اجرا میشد و امسال ما آن را در بوستان «آب و آتش» شاهدیم که به همت مسئولان شبکه پنج، هر شب دربرابر دیدگان مردم قرار میگیرد. برپایی غرفههایی برای بهرهمندی مردم از آنچه در آن قرار داده شده، اجرای برنامههای صحنهای برای کسانی که در آنجا حضور یافتهاند و همچنین آیتمهای میانی برای کسانی که از منزل در حال تماشای آن هستند، کلیات این برنامهها را شکل میدهند. هر برنامهای که میتواند حس درونی مردم را به سمت کار خیر و کاویدن درون خود سیر دهد در چنین جنگهای رمضانی، امکان دیدن دارد. امسال هم در جشن رمضانی که هر شب از شبکه پنج دربرابر دیدگان قرار داده شده، چنین آیتمهایی دیده میشود. ولی نکته جدیدی در برنامه امسال دیده میشود: عدم پخش مستقیم برنامه. سالهای گذشته، پخش مستقیم، امری غالب در تدارک و پخش این برنامهها بود. امسال با نداشتن پخش مستقیم و تولیدی شدن برنامه، امکان بهتری برای مردم حاضر در منازل به وجود آمده است: اختصاص بخشهایی که تنوع را افزوده است. اینکه گزارشها و ولههایی بسیار تولید شده و بین برنامهها پخش میشود و همچنین از برنامه داخل بوستان نیز زمانهای مرده همچون آمدن کسانی که برنامه اجرا میکنند، گرفته شده و برنامه با ریتمی تند پخش میشود. همین باعث شده برنامه مثلا در حوزه پخش سرود و ترانه، امکان تنوع بیشتری داشته باشد و ما شاهد گروههای سرود متنوعی هستیم که آثارشان پخش میشود. حتی آیتمهایی ابتکاری نظیر گزارش صحنه افطار بهصورت ورزشی با تصاویر فعالیت و زیست اجتماعی در فضاهای مختلف شهر و بیشتر از درون بوستان آب و آتش و پل طبیعت. همه اینها شتاب و رنگارنگی بیشتری به برنامه داده است. امید که این صحنه شاد، سالم و پررنگ از نظر صحنهای و نورپردازی با قدرت تا آخر ماه رمضان ادامه یابد و الگویی برای استمرار در آینده باشد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد