حالا بسیاری از کارشناسان مسائل تحریمی معتقدند که استفاده مفرط ترامپ از تحریم‌ها علیه ایران و سیاست زورگویانه او در وادار کردن سایر کشورها از‌جمله متحدانش در اجرای آن تحریم‌ها، یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد شکاف در رژیم تحریم‌ها بوده است و اکنون این ایران و تحریم‌شدگان آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی هستند که با یکدیگر دست داده و شکل جدیدی از مقاومت را در برابر این نوع تحریم ضدانسانی خلق کرده‌اند. این روزها خبرهای اصلی در آمریکای لاتین می‌گذرد.
سیدابراهیم رئیسی در دیدار رئیس‌جمهور ونزوئلا با بیان این‌که روابط میان تهران و کاراکاس راهبردی است، گفت: ملت ایران دوستی خود را به مردم ونزوئلا اثبات کرده و نشان داده دوست روزهای سخت آنان است. وی که به ونزوئلا سفر کرده است، در نشست مطبوعاتی مشترک با نیکلاس مادورو، همتای ونزوئلایی خود با تمجید از سال‌ها مقاومت مردم ونزوئلا در برابر امپریالیسم و ادای احترام به قهرمانان ملی این کشور گفت: ایران و ونزوئلا منافع و دیدگاه‌های مشترکی در زمینه‌های استقلال‌طلبی، آزادی و عدالت‌خواهی دارند که باعث شده است مردم این دو کشور کنار هم قرار گیرند. سفر رئیس‌جمهور ایران به سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا از جهات مختلف قابل بررسی است، هر‌چند سفر به ونزوئلا در میان کشورهای یاد شده به‌دلایلی از اهمیت بیشتری برخوردار است. بخش عمده سفر رئیسی، ناظر به همکاری‌های اقتصادی و سیاسی است، زیرا دو کشور زیر تحریم‌های آمریکا هستند، لذا همگرایی و همفکری بیشتر ایران با کشورهای آمریکای‌لاتین از منظر مبارزه با تحریم‌های آمریکا بسیار مهم است.
حضور در آمریکای‌لاتین به تلافی خلیج‌فارس
از گذشته خلیج‌فارس و کشورهای منطقه به حیاط‌خلوت آمریکا تبدیل شده بودند و این موضوع امروز به شدت تغییر یافته و آمریکا همچون گذشته نقش پررنگی در منطقه ایفا نمی‌کند. با توجه به این موضوع به‌نظر می‌آید جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل حضور آمریکایی‌ها در خلیج‌فارس ترجیح می‌دهد حضور خود را در آمریکای‌لاتین تقویت کند.
از‌سوی دیگر مبارزه با نظام سلطه و همچنین مقابله با هژمونی آمریکا در سفر رئیس‌جمهور کشورمان به آمریکای‌لاتین حائز‌اهمیت است؛ آن هم با توجه به این‌که سه کشور مقصد رئیس‌جمهور ایران در آمریکای‌لاتین به‌ویژه ونزوئلا زیر تحریم‌های آمریکا هستند و با جمهوری اسلامی همسویی و اشتراک نظر دارند. به‌نظر می‌آید تقویت همگرایی میان ایران و کشورهای آمریکای‌لاتین در راستای تضعیف یا شکستن تحریم‌ها بسیار حائز‌اهمیت است، به‌ویژه در راستای دستیابی به راهکارهای مناسب‌تری برای کمرنگ کردن بیش از پیش تحریم‌ها و متحد شدن با سایر کشورهایی که ممکن است در معرض تحریم آمریکا قرار بگیرند یا منافع‌شان به‌دلیل سیاست‌های واشنگتن در خطر باشد.حضور ایران در آمریکای‌لاتین به‌دلیل ایجاد موازنه بین‌المللی در برابر آمریکا بسیار مهم است و مانع بزرگی بر سر زیاده‌خواهی‌های آمریکا و گسترش حضور این کشور در منطقه غرب آسیا ایجاد خواهد کرد. ونزوئلا از گذشته تاکنون رابطه پایداری با ایران داشته؛ رابطه‌ای که در گذر زمان هیچ‌گاه قطع نشده است.همچنین حضور ایران و ونزوئلا در اوپک برای گسترش همکاری‌های مشترک در حوزه انرژی بسیار مهم است، زیرا همگرایی بیشتر ایران و ونزوئلا علاوه بر کاهش تحریم‌ها و فشار به دو کشور، راه را برای گسترش همکاری و تأمین نیازهای دو کشور فراهم می‌کند. ایران و ونزوئلا در بسیاری از موضوعات سیاست خارجی مواضع مشترکی دارند، یعنی کمتر دو کشوری در عرصه بین‌الملل وجود دارند که با یکدیگر همسویی کاملی داشته باشند اما هوگو چاوز و سپس نیکلاس مادورو همواره همسویی قابل‌توجهی با ایران داشتند که به تقویت همکاری‌های میان ایران و ونزوئلا کمک می‌کند.
امضای ۳ قرارداد نفتی و سودآوری برای ایران
مثلا در همین زمینه در جریان سفر سیدابراهیم رئیسی به ونزوئلا، دو کشور سه قرارداد نفتی امضا کردند که نشان‌دهنده تحکیم روابط اقتصادی در شرایط تحریم است درحالی‌که پیش از این، ایران و ونزوئلا در دولت سیزدهم دو قرارداد صادرات ماهانه دو میلیون بشکه میعانات گازی ایران و نوسازی و بازسازی پالایشگاه ۱۴۰هزار بشکه‌ای ال‌پالیتو برای صادرات روزانه ۱۰۰هزار بشکه نفت ایران را منعقد کرده بودند که البته با توجه به شرایط تحریمی با تاخیر در فضای رسانه‌ای منتشر شد. جواد اوجی، وزیر نفت هم درباره تعاملات قبلی ایران و ونزوئلا این‌طور گفته که «با شروع دولت سیزدهم، فعالیت‌ها در موضوع توسعه حوزه نفت، گاز و صادرات انرژی با استفاده از ظرفیت‌های موجود آغاز شد و تاکنون بیش از دو میلیون و ۸۰۰هزار قطعه پالایشگاهی از طریق سازنده‌های ایرانی و پیمانکاران صادر شده است و توانستیم بخش زیادی از این ظرفیت پالایشگاهی را احیا کنیم.» البته از‌سوی دیگر ونزوئلا با این‌که از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت خام است اما به‌دلیل نداشتن صنایع تبدیلی، هزینه زیادی بابت واردات بنزین می‌پردازد و آمریکا از همین کمبود به این کشور فشار می‌آورد، از این‌ر‌و توافق ساخت پالایشگاه فراسرزمینی در ونزوئلا علاوه بر بازار پایدار برای ایران، سیلی محکمی به آمریکا هم هست.
تعمیق روابط با نیکاراگوئه
اما در دومین مرحله از سفر منطقه‌ای رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در صدر هیأت عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی به آمریکای‌لاتین، رئیسی سه‌شنبه‌شب وارد نیکاراگوئه شد و مورد استقبال «دانیل اورتگا» همتای نیکاراگوئه‌ای‌اش قرار گرفت؛ سفری که احتمالا مانند ونزوئلا که هیأت‌های عالی‌رتبه دو کشور ۱۹ سند مهم همکاری را به امضا رساندند با دستاوردهایی برای تهران و ماناگوآ همراه باشد. چرا که سرنوشت ایران و نیکاراگوئه از چهار دهه پیش به‌هم گره خورد؛ برهه‌ای که همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی، اورتگا هم به‌عنوان یکی از اعضای جنبش ساندینیستا، دولت طرفدار آمریکا را ساقط کرد؛ روابطی که از آن زمان به‌دلیل درد مشترک تحریم شکل گرفت و اینک با تردد دیپلماتیک رو به تعمیق است. در واقع «تحریم» به‌عنوان موضوع مشترک ونزوئلا، ایران و نیکاراگوئه، این کشورها را به یکدیگر نزدیک کرده است. دولت بایدن در سال‌های اخیر تحریم‌هایی علیه دولت نیکاراگوئه و رئیس‌جمهور این کشور و خانواده‌اش اعمال کرده است و تهران و ماناگوآ که هدف تحریم‌های آمریکا قرار دارند با هدفی مشترک سعی در توسعه همه‌جانبه روابط دارند و می‌توانند از مزایای اقتصادی یکدیگر استفاده کنند و به تلاش‌های خود برای دور زدن تحریم‌های آمریکا ادامه دهند. نقطه اشتراک ایران و نیکاراگوئه از چهار دهه پیش هویدا شد و تا به امروز با فراز‌و‌فرودهایی تداوم یافته است. این در جریان سفر اخیر امیرعبداللهیان به نیکاراگوئه مورد توجه قرار گرفت و او با بیان این‌که دو کشور «دشمن مشترکی» دارند که سال ۱۹۷۹ موفق به شکست دادن آن شدند، گفت: نام نیکاراگوئه در ذهن ایرانیان حاکی از استقلال و آزادیخواهی است، زیرا نیکاراگوئه در برابر امپریالیسم ایستاده و می‌ایستد.
استقلال و آزادی، وجه مشترک انقلاب ایران و نیکاراگوئه
سیدابراهیم رئیسی بعد‌از‌ظهر سه‌شنبه به وقت محلی پس از مراسم استقبال رئیس‌جمهور نیکاراگوئه در جمع گروهی از جوانان نیکاراگوئه‌ای، با اشاره به همزمانی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و انقلاب نیکاراگوئه و تاثیر متقابل این دو انقلاب از قهرمانان ملی مبارزه با امپریالیسم در دو کشور تجلیل کرد. رئیسی ایستادگی مردم نیکاراگوئه مقابل زیاده‌خواهی و استکبار را رمز پیروزی این ملت عنوان کرد و با بیان این‌که استقلال‌خواهی، آزادیخواهی و عدالت‌طلبی وجه مشترک انقلاب‌های مردم ایران و نیکاراگوئه است، گفت: جمهوری اسلامی ایران نظامی مردم‌سالار است و در ۴۴سال سپری شده از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره رأی مردم تمامی نهادهای جمهوری اسلامی را شکل داده است. رئیس‌جمهور ادعای دموکراسی و حقوق‌بشر غربی‌ها را دروغین خواند و گفت: غربی‌ها به‌ویژه آمریکایی‌ها باید به نظام‌های برآمده از رأی مردم احترام بگذارند اما برعکس عمل می‌کنند. رئیسی ادامه داد: آمریکا می‌خواست با تحریم و تهدید، ملت ما را متوقف کند اما ملت ما نه‌تنها متوقف نشد بلکه از تهدید و تحریم برای خود فرصت ساخت و به پیشرفت رسید. رئیس‌جمهور با اشاره به نقش آمریکایی‌ها در ایجاد داعش و سیاست جمهوری اسلامی در مبارزه با تروریسم گفت: آنها ادعای مبارزه با تروریسم دارند اما قهرمان مبارزه با تروریسم یعنی حاج‌قاسم سلیمانی را به شهادت رساندند. رئیسی همچنین روابط میان ایران و نیکاراگوئه را راهبردی توصیف کرد و افزود: جمهوری اسلامی برای توسعه روابط میان دو کشور در تمامی حوزه‌ها به‌ویژه در حوزه علم و فناوری آمادگی دارد. دانیل اورتگا، رئیس‌جمهور نیکاراگوئه نیز در این مراسم با اشاره به همزمانی انقلاب ایران و نیکاراگوئه، گفت: انقلاب دو کشور دارای ریشه‌های قوی در مسیر مبارزه با استیلاطلبی سلطه‌گران و به‌خصوص آمریکا بود که همواره به‌دنبال تحمیل خواست خود به دیگران بوده و هستند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بین‌الملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
