وزیر خارجه ایران در نشست خبری با همتای ارمنستانی اعلام کرد:
ظهور منطقه قفقاز جنوبی همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نگاه بسیاری از قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را که به دنبال یافتن فضایی جدید برای همکاری و رقابت بر سر به‌دست‌آوردن سهم بیشتری از قدرت و منافع در این منطقه بودند، به خود جلب کرد؛ یکی از بازیگران اصلی این عرصه اسرائیل بود که به عنوان یکی از قدرت‌های فرامنطقه‌ای بنا به الزامات ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک خود و بر اساس دکترین بن‌گوریون و دکترین خاورمیانه جدید شیمون پرز تمایلی جدی به حضور در این منطقه را از خود نشان داد. کشورهای منطقه هم به خاطر مشکلات اقتصادی سیاسی و توسعه‌ای بهره‌گیری ازتوانایی‌های اسرائیل را در راستای منافع خود تصور می‌کردند اما مساله حائز اهمیت این بود که قرارگرفتن این منطقه در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران و تعارضات شدید هویتی- ایدئولوژیکی این کشور با رژیم صهیونیستی گره اصلی داستان بود به طوری که حضور و گسترش نفوذ این رژیم در ابعاد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نظامی- امنیتی به معنای کاهش نفوذ و تاثیرگذاری جمهوری اسلامی ایران در پیگیری منافع ملی برداشت می‌شد.
منطقه قفقاز به مثابه یک زیرسیستم امنیتی مؤثر
منطقه قفقاز و مشخصا قفقاز جنوبی متشکل از بازیگرانی است که به شدت نیازمند تعامل و همکاری با بازیگران فرامنطقه‌ای هستند. به طور مثال گرجستان، آذربایجان و ارمنستان به عنوان دولت‌های مطرح در منطقه قفقاز به مثابه یک زیرسیستم امنیتی منطقه‌ای مؤثر در نظام بین‌المللی و حلقه اتصال خاورمیانه به اروپا محسوب می‌شوند. این موقعیت موجب شده تا بازیگران پیرامونی همانند ترکیه، ایران و روسیه و همچنین بازیگران فرامنطقه‌ای مثل آمریکا، چین و اسرائیل که پیشرفت سیاست‌گذاری‌های راهبردی خود را در این زیرسیستم جست‌وجو می‌کنند هم درگیر بازی بزرگ جدید در این زیرسیستم منطقه‌ای امنیتی شوند. در واقع این بازی بزرگ جدید تعبیری از سیاست رقابت و همکاری است به گونه‌ای که همه بازیگران در تلاشند تمرکز اصلی را بر منافع ملی خود در چگونگی تعامل با کارگزاران اقتصادی، سیاسی و امنیتی کشورهای منطقه جست‌وجو کنند.
بازی در زمین تل‌آویو
حالا با این مقدمه شاید بهتر متوجه دلایل و پشت‌پرده حضور صریح تل‌آویو در باکو شوید. این نمایش مضحک در حالی روی پرده رفته که هفته پیش در جریان نشست وزیران خارجه جنبش غیرمتعهدها (عدم‌تعهد)، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار و گفت‌وگو کرد و حتی پس از این دیدار برخی رسانه‌ها از آغاز فصل جدید روابط تهران- باکو خبر می‌دادند و امیدوارانه به دنبال بازگشایی سفارت جمهوری آذربایجان در تهران بودند؛ اما اقدام اخیر باکو و هماهنگی کامل با رژیم صهیونیستی نشان داد همسایه شمالی ایران به دنبال افزایش سطح تنش و بازی در زمین تل‌آویو است.
نویزهای عبری
البته از سوی دیگر در ماه‌های اخیر جنگ نیمه‌سخت رژیم صهیونیستی علیه تهران تشدید شده و طبق این پلن جدید، رژیم صهیونیستی قصد دارد با داستانسرایی در زمینه تلاش ایران برای هدف قراردادن صهیونیست‌ها در یونان، قبرس، ترکیه، جمهوری آذربایجان، عراق و... در روابط دوجانبه تهران با این کشورها نویز ایجاد کند. در واقع موساد و سرویس خارجی رژیم صهیونیستی با ایجاد بحران ساختگی در روابط تهران با دولت‌های عربی و همسایگان غربی به دنبال آسیب‌زدن به روابط دوجانبه ایران با همسایگان و مخدوش‌کردن تصویر کشورمان میان رسانه‌ها و افکار عمومی بوده و این دقیقا به نوعی هدف قراردادن راهبرد همسایهمحوری دولت سیزدهم است که منافع مهمی برای کشورمان گشوده است. درواقع در نگاه صهیونیست‌ها این سیاست می‌تواند روابط طبیعی ایران را با کشورهای جهان از مسیر طبیعی خارج کرده و بر آن سایه سیاسی- امنیتی بیندازد.
یک قرینه دیگر در این زمینه و بازیگردانی صهیونیست‌ها انتشار اخبار جعلی است که می‌تواند زمینه‌سازی باکو- تل‌آویو برای آغاز دور جدید عملیات‌های ضد امنیتی و خرابکاری در عمق خاک ایران باشد. به طوری که طبق گزارش جروزالم پست، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به همراه شاخار کاتز، رئیس دفتر وزیر جنگ، گای مارکیزنو دبیر نظامی و درور شالوم رئیس دفتر سیاسی- نظامی وزارت جنگ برای سفری سه‌روزه راهی باکو شدهاند و در این سفر قرار است گالانت علاوه بر دیدار با علی‌اف و وزیر دفاع جمهوری آذربایجان، با رئیس اداره مرزبانی باکو هم دیدار و گفت‌وگو کند. کما این که هدف از این دیدارها توسعه همکاری‌های راهبردی در زمینه فناوری، همکاری پدافندی و صنعتی اعلام شده و با توجه به سابقه فعالیت نیروهای موساد در مرز مشترک ایران و جمهوری آذربایجان، سفر وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به همسایه شمالی زنگ خطر جدی برای نهادهای اطلاعاتی- نظامی ایران است.
تجهیز ایروان به انواع تسلیحات دفاعی
در این جنگ هیبریدی که اتفاقا رژیم صهیونیستی در اکثر کشورهای شمالی ایران سفارت دارد، ارسال پهپادها و ریزپرنده‌ها به داخل عمق خاک ایران برای خرابکاری و جاسوسی، امکان اسکان و جعل هویت نیروهای موساد برای ورود به ایران یا سرقت اسناد هسته‌ای محتمل است و همان طور که به خاطر دارید، عملیات تروریستی شاهچراغ(ع) تنها بخشی از اقدامات ضد امنیتی باکو علیه تهران بوده است در حالی که دولت سیزدهم تا امروز بر مبنای همسایهمحوری سعی کرده سیاست احترام متقابل و احترام به تمامیت ارضی را در پیش بگیرد و از این رو خواستار کاهش تنش‌ها و بهبود روابط با باکو بوده است، اما رفتار دولت علی‌اف نشان‌دهنده برنامه این کشور برای ادامه سیاست‌های ضدایرانی در راستای همکاری با تل‌آویو است و تکرار رفتار غیر دوستانه باکو سبب می‌شود جمهوری اسلامی ایران بتواند در اقدام متقابل، ایروان را به انواع تسلیحات دفاعی مجهز کند تا به این وسیله موازنه قوا در منطقه قفقاز جنوبی برقرار شود.
شراکت راهبردی با آنکارا و تل‌آویو
در ماه مارس یعنی حوالی اسفند سال گذشته جیحون بایرام، وزیر خارجه باکو سفارت این کشور را در سرزمین‌های اشغالی افتتاح کرد و در ماه می اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی به مرزهای شمالی ایران سفر کرد. این تحولات در حالی رخ داد که همزمان دولت علی‌اف به بهانه حمله مشکوک به سفارتخانه این کشور در تهران، تمام فعالیت‌های سفارتخانه جمهوری آذربایجان را در ایران به حالت تعلیق درآورده بود و این اتفاقات در نگاه تحلیلگران یعنی جمهوری آذربایجان به‌خاطر جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیکی در استان سیونیک ارمنستان و تکمیل مسیر دالان تورانی زنگزور، گزینه شراکت راهبردی با آنکارا و تل‌آویو را انتخاب کرده و به دنبال ایجاد موازنه قدرت و توسعه ماجراجویی‌های ژئوپلیتیکی در برابر ایران، روسیه و ارمنستان است. طبق آمار منتشرشده از سوی مؤسسه صلح بین‌المللی استکهلم، باکو میان سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی قریب به ۷۰ درصد تسلیحات خود را از رژیم صهیونیستی وارد کرده است. در جریان جنگ قره‌باغ نیز مستشاران و تسلیحات نظامی رژیم صهیونیستی نقش مهمی در شکست ایروان و پیروزی باکو ایفا کردند. سفر یوآو گالانت به جمهوری آذربایجان و دیدار با مقام‌های عالی سیاسی- نظامی باکو نشان‌دهنده برنامه‌ریزی دو طرف برای آغاز عملیات نظامی جدید علیه ارمنستان و ایجاد موازنه در مرز مشترک با ایران است. در چنین شرایطی لازم است علاوه بر حفظ کانال‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها با باکو و کنترل فعالیت‌های رژیم صهیونیستی، نهادهای نظامی- امنیتی اقدامات لازم، پیشدستانه و بازدارنده‌ای برای جلوگیری از شعله‌ورشدن آتش هرگونه جنگ مجدد در منطقه قفقاز در دستور کار قرار دهند.
سناریوسازی دولت یهود
رسانه‌های صهیونیستی مدعی هستند که به تازگی یک برنامه حمله به سفارت رژیم صهیونیستی در آذربایجان خنثی شده است. علی‌رغم این که رسانه‌های آذربایجانی به این مساله که برنامه حمله به کدام سفارتخانه خنثی شده است، رسانه‌های صهیونیستی مدعی شدهاند که سفارت آنها در معرض حمله قرار داشته است. براساس این اطلاعات و تصاویر منتشرشده از سوی رسانه‌ها، مکانی را زیر نظر داشته که در نزدیکی سفارت رژیم صهیونیستی قرار داشته است.در ماه‌های اخیر و به‌دنبال تخلیه سفارت آذربایجان در تهران، تنش‌های لفظی میان ایران و آذربایجان رخ داده است. این احتمال وجود دارد که صهیونیست ها با استفاده از سناریو‌سازی‌های مختلف، از جمله متهم‌کردن ایران برای حمله به صهیونیست‌ها در خاک آذربایجان، تلاش خواهند کرد تا بر تنشج میان روابط ایران و آذربایجان بیفزایند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفت‌وگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
