نگاهی اجمالی به حوزه تمدنی و رسانههای در اختیار تمدنها بهخوبی نشان میدهد،تمدن ایرانی و شرق دور، متکی بر کلام و ادبیات هستند و هنوز هم شعر بزرگترین رسانه شرقیهاست و بالعکس تمدنهای غرب، یونانی و رومی، متکی بر تصویر هستند و تجلی اندیشههای خود را مبتنی بر همین موضوع گذاشتهاند. از همینرو تاریخ هنر شرق و تمدن ایرانی نشانههای تصویری را کم دارد. باتوجه به این موضوع میتوان حسن روحالامین، نقاش فرهنگ دینی را احیاگر سنت روایتگری با تصویر در ایران دانست؛ سنتی که بعد از سدهها که در نگارگری ایرانی وجود داشت، حالا با شکلی کلاسیک احیا شده است.این رویکرد از آنجا قابلتوجه بهنظر میرسد که در عصر گفتوگو میان غرب و تفکر اسلامی و رویکرد جوانان غربی به اسلام، استفاده از هنری که در غرب خوانش بیشتری دارد از سوی یک هنرمند مسلمان میتواند راهکاری قابلتوجه در راستای ترویج فرهنگ اصیل اسلام در جهان غرب باشد و همین موضوع است که روحالامین را درعین جوانی به نقاشی مهم در هنر ایران بدل کرده است.
ارتقای فرهنگ بصری اسلامی
این رویکرد روحالامین در عرصه نقاشی بهنوعی ارتقای فرهنگ بصری در کشور است که خود، راهی برای توسعه فرهنگ بصری و خوانش تصویر را برای مخاطبان به همراه خواهد داشت.وقتی عنصر روایت فرهنگ شیعی که در میان مردم شناخته شده است با نمادپردازی روی بوم هنرمند نمایان میشود؛ مخاطب بهراحتی آن نمادهارا بازخوانی میکندوهمین مسأله به تربیت مخاطبانی منجر خواهد شد که میتوانند نمادها در هنر نقاشی را بازخوانی کنند و به این صورت شاهد توسعه فرهنگ بصری هم در کشور باشیم.
ازسوی دیگرتلاش روایتگری باتصویر پیرامون باورفرهنگ شیعی ازطرف حسن روحالامین که حالا چهره شناختهشدهای دراین عرصه است، سببشده تا نسل جوان هنرمند نیز با تأسی از این فرهنگ ووجود نمونههایی تصویری از سوی روحالامین پا در این راه گذاشته و به خلق آثاردراین زمینه بپردازند.همانگونه که شاهد بودیم، در اربعین امسال حسن روحالامین در کنار محمدعلی نادری از هنرمندان جوان این حوزه بر بالای تل زینبیه، دست به خلق روضه تصویری از واقعه عاشورا و کربلا زدند.
هنر مذهبی و مصورسازی تاریخ شیعه
شاید برای درک بهتر آثار حسن روحالامین که درحالحاضر به جریانی هنری در میان نسل جدید نقاشان بدل شده، باید اشارهای هم به فرهنگ هنر مذهبی داشته باشیم. گونهای هنری که بسیار اصیل و تاریخی از انواع هنرهاست هنرمندان بسیاری را در طول دورههای گوناگون تاریخ هنر، شیفته خود کرده وچون همیشه از وجه اخلاقی انکارناپذیری برخوردار بوده است، محققان و منتقدان هنر از آن باعنوان شریفترین هنر نام بردهاند.به هرروی وجه ایمان،هنر دینی راخاص و متمایزمیکند؛زیرا آفرینش صحنههای هنر مذهبی برای هنرمند بههیچوجه ساده نیست، چراکه اثر هنری باید ضمن حفظ تقدس موضوع و رعایت نظریات و روایات دینی، از خلاقیت هنری هم برخوردار باشد. پس هنرمند دینی مسئولیتی دوگانه دارد: اگرهنجارگرایی را از الزامات هنر دینی بدانیم، حفظ آزادی و خلاقیت هنرمند وجه دیگر آن است. به هرروی در طول تاریخ هنر جهان، دین یکی ازمهمترین عوامل شکلدهنده هنربوده و در سرزمین ما نیز هنر ایرانی با تکیه بر مفاهیم والای مذهب تشیع همواره اعتقادات، باورها و شعائر مذهب شیعه را در قالبهای نمادین، تصویری یا نوشتاری مرتبط با حضرتعلی(ع) اولین امام شیعیان، حضرت فاطمه(س) و اهلبیت(ع)، متجلی کرده است.
تابش نور بر دل تاریخ تشیع
بررسیهای تاریخی جامعهشناختی و هنری، نمایانگر آن است که معماری، خوشنویسی و نقاشی بیش از هر محمل دیگر هنری در طول تاریخ، طلایهدار درخشش افکار شیعی بودهاند و کمتر وجه تصویری هنردینی رادر این عرصه شاهدیم و شاید نخستین نشانههای هنر شیعی درنقاشی،درنگارههای شاهنامه طهماسبی بهطور مشخص به چشم میخورد.اما حسن روحالامین، هنرمند معاصر که هنر خودرا وقف هنر دینی و مصور کردن تاریخ تشیع کرده در یک دهه اخیر با بیانی زیبا، ملهم از فضاهای هنری باروک و با مهارتی کلاسیک آثار قابلتوجهی آفریده که به غنای فرهنگ بصری تشیع بدل شده است. این هنرمند بااستعداد ایرانی غیر ازتسلط به شیوههای نقاشی و پشتکار و تمرین بسیار، با تأسی از عشق اهلبیت(ع)، این جرات را یافته تا هنر شیعی را در آثارش بهخوبی بازنمایی کند. نخستین ویژگی آثار روحالامین این است که حساسیت بیننده را بهشدت تحتتأثیر قرار میدهد. ابعاد تابلوها از یکسو و ترکیببندیها و غنای رنگ در آثار ازسویی دیگر،دیدگان مخاطب را خیره میکنند.غنای رنگ دربرخی ازآثار اویادآور رنگپردازیهای هنرمندان بزرگ عصر رنسانس است. این هنرمند با در تقابل گذاشتن نور و تاریکی صحنههایی تئاترگونه پدید میآورد که گویی بر صحنهای نورافکن روشن کرده تا آن روایت را بازخوانی کند.
زاویه دید روای کربلا
واقعه کربلا، بدون روایتگری عمه سادات، زینبکبری(س) شاید هیچگاه اینگونه جهانافروز نمیشد. حال حسن روحالامین به همراه محمدعلی نادری که هردو نقاش، ارادت به خاندان اهلبیت(ع) در آثارشان مشهود است، بر بلندایی که زینب(س) در اولین اربعین تاریخ به میعادگاه کربلا نگریست؛ همزمان با اربعین ۱۴۴۶ قمری دست به آفرینش هنری زدند. این دو هنرمند معاصر در آثار خود مصیبتهای حضرتزینب(س)، راوی کربلا و سردار فتح شام را بر بوم نقش زدند تا با بیان اصیل و عمیق هنر، سخنی نو از این واقعه تاریخی را روایت کنند که به گسترش بیشتر فرهنگ عاشورایی در میان جوانان منجر شود. همانگونه که محمدعلی نادری پیشتر بیان کرده بود: «مخاطب اصلی آثار من کسانی نیستند که به مجلس روضه امامحسین(ع) میآیند؛ بلکه آنهایی هستند که تا به حال پایشان به مجالس روضه باز نشده است.»