همین دیروز بود که برای نگارش گزارشی درباره روزی روزگاری در روزنامه‌جام‌جم، صفحات قدیم و خاطره‌های آن سال‌ها را ورق‌زدیم و به این فکر کردیم که ای‌کاش فرصتی دست دهد تا بتوانیم میزبان ژاله علو باشیم. یک روز نگذشت که خبر درگذشت این بازیگر و دوبلور پیشکسوت آمد و باز هم داغی روی داغ‌های قبلی جامعه هنری گذاشت. ژاله علو را بسیاری از مخاطبان تلویزیون، با اثر ماندگار روزی روزگاری و روایت خاله‌لیلا به خاطر می‌آورند. صحبت کردنش با مرادبیگ و تلاشی که برای سر به‌راه آوردنش داشت، آن صدای جادویی خاله لیلا را برای همیشه جاودانه کرد.
داستان شب، نمایش‌های رادیویی و بسیاری از آثار سینمایی، از جمله کارهایی است که در کارنامه پر و پیمان ژاله علو به چشم می‌خورد. البته اگر بخواهیم مفصل‌تر نگاه کنیم، باید به دوبله شگفت‌انگیز او در سریال اوشین هم اشاره کنیم. هرچند که کارنامه دوبله او پر و پیمان‌تر از چیزی است که بخواهیم تنها به یک اثر اشاره کنیم.
صدایی آشنا
علو دوبله را از دهه ۳۰ آغاز کرد و نقش‌های بسیاری را صداپیشگی کرد. او پیشتر درباره دوبله سال‌های دور از خانه که زندگی اوشین را یادآوری می‌کرد، گفته بود: اوشین ۹۰قسمت بود که به من دادند و ظرف دو سال و نیم روی آن کار کردم. بدون استثنا تمام گویندگانی که ما داشتیم در این پروژه همکاری کردند و کار، بسیار مورد توجه قرار گرفت. واقعا برای من دوران سختی بود؛ به دلیل این‌که باید ترجمه‌ها و دیالوگ‌ها را تعدیل می‌کردم که آن گرایش‌های غیرایرانی در دوبله نیاید. حتی شعر اوشین را هم باید تا حدودی تغییر می‌دادم، چون باید طبق ادبیات کشور خودمان آنها را دوبله می‌کردیم. علو صدای خاصی داشت و علاوه‌بر سال‌های دور از خانه، آثار بسیاری را در حوزه‌های مختلف دوبله کرد که حتی حوزه حیات وحش را هم شامل می‌شد.
گزینه یک برای آثار تاریخی
بیان ویژه‌ای که علو داشت، او را به یک گزینه مناسب برای مجموعه‌های تاریخی تبدیل می‌کرد. درست مثل دیالوگ‌هایی که به شکل محکم و استوار در روایت امیرکبیر داشت. البته آخرین حضور او هم مربوط به مختارنامه بود که در نقش دومه، مادر مختار حضور داشت. آنجا هم با روایت خاص و دیالوگ‌های ماندگاری که داشت، در خاطر مخاطب ماندگار شد. مجموعه‌های دیگر تاریخی که علو در آن نقش‌آفرینی کرده بود، روشن‌تر از خاموشی و شیخ بهایی است که در هرکدام با همان منش و روش بیان قاطع کلمات، دیالوگ‌هایش را بیان می‌کرد. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که گریم و مدل بازیگری زنده‌یاد علو، ویژگی دیگری بود که او را به گزینه مناسبی برای آثار تاریخی با دیالوگ‌های خاص تبدیل می‌کرد.
روزی روزگاری خاله لیلا
جدا از همه آثاری که ژاله علو بازی یا نقش‌آفرینی کرد، باید به اثر ماندگار روزی روزگاری اشاره کرد که زنده‌یاد علو با نقش خاص خاله‌لیلا روی آنتن برده بود. به راه آوردن یک راهزن که قرار بود سلوکش به مرور تغییر کند، کار هرکسی نبود و بازی خاص و ویژه زنده‌یاد علو، آن را به یک مرام و مسلک تبدیل کرد. همین هم شد که مخاطب منتظر می‌ایستاد تا زمان پخش روزی روزگاری برسد و بتواند نصیحت‌های خاص خاله‌لیلا را بشنود. علو با دیالوگ ماندگار خود، نقش یک مادر همراه را داشت و تلاش می‌کرد با نصیحت‌هایش، در قامت یک مادر برای مخاطب ظاهر شود.
مهمان مامان با حرص و جوش اضافه
اگرچه بسیاری از نقش‌آفرینی‌های زنده‌یاد علو در حوزه سیما و تلویزیون قرار داشت اما بخش دیگری از فعالیت او در حوزه سینما و با بازیگری در آثار برجسته‌ای همچون مهمان‌مامان بود. این اثر سینمایی که محصول تلاش زنده‌یاد داریوش مهرجویی بود، تلاش کرد تا چند سطح از خانواده‌های یک جامعه را به تصویر بکشد. این فیلم گوشه‌هایی از جامعه ایرانی و عادات و رفتار آن را با استفاده از شخصیت‌های مختلفی که شاید نماینده قشرهای مختلف جامعه ایرانی هستند، نشان می‌دهد. علو در این میان، نقش خانم اخوان را داشت که به نسبت دیگر بازیگران، تاثیرگذاری کمتری داشت اما همین که او هم مثل دیگر همسایه‌ها، پای کارمی‌آمد تا آبروداری کند و مامان‌خانم حرص نخورد، برای مخاطب کافی بود تا سکانس بازی او ماندگار شود.
بدرود صدای قصه شب
ژاله علو، صدای جاودانه رادیو پس از دهه‌ها خاطره‌سازی برای مردم این سرزمین، سوم دی‌ماه دار فانی را وداع گفت. شنوندگان رادیو سال‌های بسیاری صدای او را شنیدند؛ صدایی که هر واژه را باعشق و هنرزنده می‌کرد.او با صدای گرم ودلنشین، شنوندگانش را به دنیایی پر از احساس و خیال می‌برد. ژاله علو فقط یک گوینده نبود؛ او یک قصه‌گو و یک هنرمند بود که با هر کلمه، اثری از خود در قلب مردم به‌جا می‌گذاشت. امروز با رفتن او، رادیو یکی از ارزشمندترین صداهای خود را از دست داد اما یاد او همچون قصه‌هایی که در رادیو می‌گفت، تا ابد در گوش‌ها و دل‌ها خواهد ماند. زنده‌یاد ژاله علو در مصاحبه‌هایش همیشه تاکید می‌کرد که رادیو سرجهازی اوست، چراکه اولین کارش را با رادیو شروع کرد. معاونت صدای رسانه‌ملی نیز درگذشت این هنرمند را به اهالی هنر تسلیت گفته است. در پیام علی بخشی‌زاده آمده است: سرکار خانم ژاله علو، بانوی فرهیخته و هنرمند رادیو دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت. شادروان از پیشکسوتان رادیو بود که حق بزرگی در ماندگار شدن برنامه‌های رادیو داشت. این هنرمند در میان دوستداران رادیو زبانزد و در میان همکاران به اخلاق و ادب شهره بود. ژاله علو، اسطوره‌ای بی‌همتا در عرصه گویندگی، بازیگری و قصه‌گویی بود که با صدای گرم و ماندگارش، فرهنگ و هنر ایران زمین را غنی‌تر کرد. او نه‌تنها از پیشگامان رادیو بود، بلکه با آثار ارزشمندش نقش بسزایی در ترویج ادب، هنر و اخلاق در جامعه ایفا کرد. یاد و خاطره این هنرمند فقید، همواره در ذهن و قلب مردم ایران زنده خواهد ماند. صدای او، قصه‌هایش و میراثی که از خود به جای گذاشت، برای نسل‌های آینده الهام‌بخش خواهد بود. به‌این وسیله ضایعه فقدان اندوهبار هنرمند توانای رادیو را به همکاران‌مان در سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران خصوصا اهالی رادیو تسلیت می‌گویم، برای آن عزیزسفرکرده غفران ورحمت واسعه الهی وبرای بازماندگان صبر جزیل از درگاه ایزدمنان خواستارم.
