سراب طبابت در غربت

این موضوع درحالی است که طبق گزارش کمیسیون اصل ۹۰مجلس شورای اسلامی،سرانه پزشک عمومی درحال حاضر۱۳پزشک به ازای هر۱۰هزارنفر و سرانه نگران‌کننده پزشک متخصص، به ازای هر۱۰۰هزارنفر درکشور تنها ۶۲ پزشک متخصص است. قصه تکراری کمبود نیروی متخصص پزشکی حالا به یکی از چالش‌های مهم نظام سلامت در کشور تبدیل شده است. البته همین روز گذشته بود که محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت با اشاره به پزشکانی که به کشورهایی چون آمریکا و کانادا مهاجرت می‌کنند، گفت: «بالای ۸۰ درصد آنها مجبورند رشته پزشکی را کنار بگذارند، چون در آنجا نمی‌توانند کار پزشکی کنند.» پزشکانی که در سودای مهاجرت و ساختن زندگی بهتر، خیلی هم اهداف و آمال‌شان محقق نمی‌شود.  
یکی ازگروه‌های کلیدی و حساسی که نقش مهمی درکیفیت زندگی مردم دارند،پزشکان هستند اما در ایران و طی سال‌‌های اخیر شاهد افزایش قابل‌توجه مهاجرت پزشکان به کشورهای دیگر بوده‌‌ایم. با وجود این‌که چند روز پیش هم سید جلیل حسینی، معاون آموزشی وزارت بهداشت از افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی در کنکور ۱۴۰۴ خبر داد اما گویا این راهکار به تنهایی هم جواب نمی‌دهد. استقبال سرد دانشجویان از رشته‌های پزشکی، تغییر شغل پزشکان برای کسب درآمد بیشتر و ورود پزشکان به حوزه‌های زیبایی از جمله دلایل کمبود پزشک در کشور به شمار می‌رود و باتوجه به بحران جمعیتی کشور در سال‌های آینده، قطعا ما را با چالش‌های زیادی مواجه می‌کند اما حالا سؤال اینجاست با وجود این‌که پزشکان مجبورند شغل و حرفه خود را در کشور مقصد کنار بگذارند، پس چرا هنوز به مهاجرت و رفتن تمایل زیادی نشان می‌دهند؟
   
وضعیت در آمریکا و کانادا
مهاجرت پزشکان ایرانی به دلایل مختلفی همچون مشکلات اقتصادی در داخل کشور، جست‌وجوی فرصت‌‌های شغلی بهتر و زندگی با کیفیت‌‌تر صورت می‌گیرد. با این حال، وقتی که این پزشکان به کشورهای دیگری می‌روند، به دلیل چالش‌هایی که در زمینه تطابق مدارک، آزمون‌‌ها، محدودیت‌های اقتصادی و مشکلات زبان و فرهنگ دارند، مجبورمی‌‌شوند یا شغل خود را تغییر دهند یا در موقعیت‌های غیرپزشکی کار کنند.موضوعی که دکتر علی سلحشور،متخصص بیهوشی ومراقبت‌های ویژه و سرپرست روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان نظام پزشکی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم هم بدان اشاره می‌کند. با وجود این‌که او قوانین سختگیرانه و تفاوت در سیستم آموزشی و اعتبار مدارک پزشکی کشورهای کانادا و آمریکا را یکی از دلایل کناره‌گیری پزشکان ایرانی از طبابت می‌داند، به ما توضیح می‌دهد: «مدرک پزشکی ایران را در آنجا به‌راحتی قبول نمی‌کنند. برای این‌که یک پزشک بتواند در آنجا مشغول به کار شود، باید نشان دهد که سطح علمی‌اش با استانداردهای کشورهایی همچون آمریکا و کانادا هماهنگ است یا نه. به همین دلیل به یک‌سری از آزمون‌های سخت نیاز دارد.»
   
مواجهه پزشکان مهاجر با آزمون‌های سخت و پرهزینه 
یکی از بزرگ‌ترین موانع برای پزشکان ایرانی در کشورهای خارجی، همین تفاوت‌های موجود در مدارک و استانداردهای آموزشی است و بسیاری از کشورها نیاز دارند که پزشکان ایرانی برای کار در این کشورها، آزمون‌های خاصی را بگذرانند. مسأله‌ای که سلحشور نیز از آن به عنوان آزمون‌های سخت وطولانی یاد می‌کندومی‌گوید:«این امتحان‌‌هاسخت، زمان‌بر و پرهزینه است. پزشکان ایرانی باید برای ثبت‌‌نام در این آزمون‌ها و دوره‌ها، هزینه‌های زیادی پرداخت کنند وتازمانی هم که مجوز نگرفته‌اند،نمی‌توانند به‌ عنوان پزشک، کار و کسب درآمد کنند.» بسیاری از پزشکان ایرانی موفق به گذراندن این آزمون‌ها نمی‌شوند و با توجه به شرایط رقابتی و محدودیت‌های موجود در بازار کار، درنهایت به مشاغل دیگری غیرازپزشکی و طبابت روی می‌آورند. سلحشور نیز ضمن بیان جزئیاتی از این آزمون‌ها می‌افزاید: «برای دریافت مجوز پزشکی در آمریکا باید آزمون سه‌مرحله‌ای USMLE که شامل علوم پایه، دانش بالینی و مهارت‌های پیشرفته است، راگذراند.البته پس ازقبولی دراین آزمون باید دوره رزیدنتی (تخصصی) را با وجود سال‌ها خدمت در حوزه پزشکی طی کرد.»وی با اشاره به آزمون‌های کشور کانادا عنوان می‌کند:«درکانادا آزمون‌های MCCQE و NAC OSCE برای ارزیابی مهارت‌ها باید انجام شود و پزشکان باید در رقابت شدیدی برای رزیدنتی (CARMS) قبول شوند.»
   
مهاجرت کمتر در گرو حمایت بیشتر 
«مهاجرت پزشکان و متخصصان،فقط یک چالش برای جامعه پزشکی نیست؛بلکه مسأله‌ای حیاتی برای امنیت سلامت،عدالت درمانی و توسعه پایدار کشور محسوب می‌شود. برای مقابله با این بحران، باید سیاست‌های حمایتی مثل اصلاح تعرفه‌ها، بهبود شرایط کاری و ایجاد مشوق‌های ماندگاری برای پزشکان درکشوراجراشود.»این راعلی سلحشور می‌گوید؛چراکه معتقد است زمانی که یک پزشک حس کند که در کشورش ارزش کار او را می‌دانند و از اوحمایت می‌کنند، کمتر فکر مهاجرت به سراغش می‌آید.» مسأله‌ای که انتظار ما را از مسئولان نظام سلامت کشور دو چندان می‌کند وباتوجه به موضوع حساس سلامت، امیدواریم که درد مهاجرت هرچه زودتر درمان شود.