نیشخند کودکانه به مبارزه با دخانیات

درحالی که مصرف سیگار به عنوان یکی ازعوامل خطر جدی بیماری‌های غیرواگیر شناخته شده و جزوهفت عامل خطر جدی است که سازمان جهانی بهداشت نسبت به کنترل آن هشدار داده اما متاسفانه در ایران مصرف سیگار و استعمال دخانیات رو به افزایش است تا جایی که مصرف سالانه سیگار در ایران از ۷۳میلیارد تا ۸۰ میلیارد نخ اعلام می‌شود؛یعنی اگربرکل جمعیت ایرانی‌ها تقسیم شود، سهم هر ایرانی سالانه حدود ۸۶۰ نخ سیگار است.
 
نگاهی به آمار مرگ و میر ناشی از دخانیات
سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که سالانه بیش ازهشت میلیون نفر به دلیل مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند که بیش از هفت میلیون نفر از این مرگ ومیرها درنتیجه مصرف مستقیم دخانیات است وحدود ۱.۲میلیون نفر غیرسیگاری هستند که به دلیل قرار گرفتن درمعرض دود دست دوم(مجاورت با فرد مصرف‌کننده)جان خود را از دست می‌دهند.درایران نیز آمارها هولناک است. طبق اعلام وزارت بهداشت، سالانه ۵۰ هزار مرگ در ایران به صورت مستقیم بر اثر مصرف دخانیات رخ می‌دهد. همچنین به گفته مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات درحال حاضر ۲۰درصد مرگ‌های مربوط به بیماری‌های قلبی مربوط به دخانیات و۸۰درصد علت مرگ‌ومیرهای مربوط به بیماری‌های تنفسی نیز مربوط به همین موضوع است. البته کارشناسان معتقدند اگر روند افزایش مصرف سیگار کنترل نشود، احتمالا میزان مرگ‌و‌میر در۱۰سال آینده به ۲۰۰هزار نفر در سال نیز خواهد رسید.
 
دود دخانیات در چشم کودکان
براساس آخرین‌آمارهای اعلام‌شده ازسوی وزارت‌بهداشت،درحال حاضر۲۵.۸۸درصدمردان‌و۴.۴۴درصد زنان ایرانی مصرف‌کننده دخانیات هستند؛ یعنی به طور متوسط ۱۴ درصد گروه سنی بالای ۱۸ سال، انواع محصولات دخانی را مصرف می‌کنند. مقایسه مصرف دخانیات در گروه سنی ۱۸ تا ۲۴سال درسال۱۴۰۰نسبت به مطالعه‌ قبلی در سال ۹۵، حاکی از آن است که مصرف روزانه سیگار در زنان این گروه سنی ۱۹۰ درصد افزایش یافته و مصرف قلیان هم به طور کلی با رشد ۵۴ درصدی مواجه بوده است. علی‌رغم سیر صعودی و بعضا افسارگسیخته مصرف دخانیات در میان نوجوانان و بزرگسالان، ماجرا اما از جایی نگران‌کننده‌تر می‌شود که موج افزایش تقاضای دخانیات کودکان و دانش‌آموزان را نیز با خود همراه کرده است! به‌طوری‌که براساس آمار دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، اکنون استعمال سیگار و قلیان در دختران ۱۳تا۱۵ سال، ۱۳۵ درصد رشد داشته است و ‌مصرف قلیان در دانش‌آموزان پایه هفتمی در کشور به ۳۶ درصد رسیده است‌. آماری که وقتی در کنار خبر کاهش سن شروع استعمال دخانیات به ۹ سال که روز گذشته محمدرضا سهرابی معاون بهداشت دانشگاه شهید بهشتی اعلام کرد، قرار می‌گیرد؛ زنگ خطر رخنه دخانیات در زندگی سرمایه‌های کشور و به خطر انداختن آینده ایران را بیش از قبل به صدا درمی‌آورد.
 
گردش مالی ۲۴۳ هزار میلیارد تومانی دخانیات در ایران
این روزها صنعت دخانیات به یکی از پرسودترین صنایع کشور تبدیل شده است. براساس گزارش وزارت صمت، چرخش مالی دخانیات در کشور درحال حاضرسه میلیارد دلار است که با دلار۸۱هزارتومانی، بیش از ۲۴۳هزارمیلیارد تومان می‌شود! علی‌رغم این‌که سالانه ۵۰ هزار میلیارد تومان ضرر اقتصادی دخانیات است و ۱۳۶ تریلیون ریال هزینه‌های مستقیم تحمیل‌شده به حوزه سلامت برای درمان بیماری‌ها و ۲۲۶ تریلیون ریال خسارت بابت مرگ زودهنگام مصرف‌کنندگان برآورد شده است، اما مبارزه با این صنعت پررونق یا جزو اولویت مسئولان یا در توان آنها نیست؛ چراکه طی سال‌های اخیر تنها سیاست اعمال‌شده از سوی دولت‌ها در ایران، افزایش مالیات بر مصرف دخانیات بوده است.
حسینعلی پوراقبالی، رئیس سابق اداره تولید و استاندارد دخانیات درگفت‌وگو با جام‌جم علت عمده شیوع مصرف دخانیات به‌ویژه در سنین پایین را مسائل فرهنگی و خانوادگی می‌داند و می‌گوید: درحال حاضر تبلیغات مختلف درفضای مجازی وهمچنین نمایش استفاده از سیگار و دخانیات دربرخی ازآثار سینمایی ونمایش خانگی، منجر به افزایش استفاده از انواع و اقسام دخانیات درمیان افراد جامعه به‌ویژه جوانان و نوجوانان شده است. درحالی که کشورهای صنعتی جهت کنترل مصرف دخانیات سیاست‌های کارآمد و اثرگذاری را به‌کار گرفته‌اند اما متاسفانه در ایران به دلیل عدم اجرای قوانین، شیوع مصرف به‌ویژه درسنین پایین در حال گسترش است.
 
بی‌توجهی به قوانین
رئیس سابق اداره تولیدواستاندارد دخانیات با بیان این‌که براساس قانون جامع کنترل و مبارزه ملی بادخانیات، وظایف مختلفی برعهده دستگاه‌های مختلف گذاشته شده است، می‌گوید: اگرچه وزارت بهداشت و جمعیت مبارزه با دخانیات درخصوص کاهش و مبارزه با دخانیات در طول این سال‌ها، کارهای زیادی انجام داده‌اند اما بیشتر این کارها جنبه تئوری داشته و در حد شعار باقی مانده است. پوراقبالی ادامه می‌دهد: بیشتر کارشناسان معتقدند درعمل کار بزرگی انجام نشده است؛ یا بحث منابع مالی وجود دارد یا دچار شعارزدگی هستیم و با علم به محدودیت‌هایی که داریم، حرف‌های قشنگی که عامه مردم و رسانه‌ها می‌پسندند، می‌زنیم ولی در عمل نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم. مثلا در یکی از بندهای قانون جامع دخانی گفته شده که فروش این محصولات به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است اما در واقعیت این مسأله وجود ندارد و عملا این بند از قانون اصلا اجرایی نمی‌شود. چراکه اکنون در هر مغازه‌ای انواع و اقسام محصولات دخانی سنتی و مدرن وجود دارد و منعی هم برای خریدار وجود ندارد.