از توهم فروپاشی ایران تا بن‌بست غنی‌سازی صفر

با این نگاه او از برجام خارج شد و با اعلام کمپین فشار حداکثری، تصور طرف آمریکایی این بود که جمهوری اسلامی در اثر مواجه شدن با مشکلات اقتصادی بی‌سابقه، به سرعت یا دچار فروپاشی خواهد شد و یا به توافقی تن می‌دهد که نتیجه آن سلب مؤلفه‌های قدرت جمهوری اسلامی در هر سه حوزه مذکور است.

 بر اساس همین نگاه و محاسبه بود که ۱۲ روز پس از خروج از برجام، پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا شروط ۱۲ گانه‌ای را برای توافق با ایران مطرح کرد که بر مبنای آن‌ها کلیه فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی و منطقه‌ای ایران باید تعطیل می‌شد تا آمریکا وارد توافق با ایران شود.

 در مقابل کمپین فشار حداکثری دولت آمریکا که هدف آن تسلیم ایران بود، رهبر معظم انقلاب اسلامی کمپین «مقاومت حداکثری» را آغاز کردند و با تمرکز بر نقطه اصلی فشار حریف یعنی اقتصاد و بخش واقعی آن یعنی تولید، همه ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و افکار عمومی را حول مقابله با نقشه دشمن بسیج کردند.

کمپین فشار حداکثری به اذعان مسئولان آمریکایی شکست خورد، اقتصاد ایران توانست خود را حفظ کند و در سال‌های بعد و با روی کار آمدن دولت شهید رئیسی رشد‌های حدود ۴ درصد را تجربه کند، تلاش آمریکا برای به صفر رساندن فروش نفت ایران شکست خورد و در زمینه هسته‌ای نیز با ابتکار مجلس در تصویب قانون راهبردی نه تنها قدرت هسته‌ای کشور مخدوش نشد بلکه امروز در وضعیتی هستیم که طرف مقابل نگرانی‌های جدی از جنبه بازدارندگی ایران به علت قرار گرفتن در وضعیت آستانه دارد.

 بر این اساس، ترامپ ناگزیر است برای حفظ آبروی خود اینگونه وانمود کند که توافقی با ایران را خواهد پذیرفت که در آن بیش از برجام از ایران بگیرد و کمتر از آن بدهد. اصرار بر غنی‌سازی صفر در واقع یک جبران حیثیتی برای شکست پروژه خروج از برجام به قصد تسلیم یا فروپاشی ایران است.

این در حالی است که جمهوری اسلامی اساساً سال‌ها است که از این مرحله عبور کرده است. ادبیات تعلیق و توقف غنی‌سازی مربوط به مذاکرات سال‌های ۸۱ و ۸۲ است.

امروز که هیچ حتی در مذاکرات ۱۲ سال قبل برجام هم طرف آمریکایی با اطمینان از بی‌حاصل بودن این مباحث، حاضر شد توافقی را بپذیرد که در آن هم حق غنی‌سازی ایران پذیرفته شد هم انجام آن و هم حفظ زیرساخت‌ها و تحقیق و توسعه.

با این حال، اگر طرف آمریکایی واقعاً بر روی ایده منسوخ و منقضی «غنی‌سازی صفر» اصرار داشته باشد و این یک تاکتیک مذاکراتی نباشد، واضح است که به دنبال توافق نیست و هدف آن از پیشنهاد مذاکره و وارد شدن به گفتگو‌های غیر مستقیم نیز صرفاً ظاهرسازی بی‌حاصل برای فعال نشان دادن دیپلماسی در مواجهه با چالش‌های خودساخته است.

البته ناکامی دولت ترامپ در به نتیجه رساندن پرونده‌های خارجی محدود به ایران است همچنان‌که می‌بینید با وجود ادعا‌هایی همچون حل ۲۴ ساعته بحران اوکراین، نه جنگ اوکراین خاتمه یافته نه بحران غزه، و در مناقشه تعرفه‌ها نیز آنکه از ادعا‌ها و تهدید‌های خود در قبال چین و اروپا عقب‌نشینی کرد، دولت آمریکا بود