همیشه پای یک ویروس درمیان است

برخی از نخستین گمانه‌‌زنی‌‌ها، آدنوویروس را به‌ عنوان مظنون اصلی این بیماری معرفی کرد. با این حال وزارت بهداشت مسیر دیگری را نشان داده و این فرضیه را رد کرده است. قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به تازگی گفته با وجود گزارش‌هایی در خصوص طغیان بیماری‌های گوارشی در برخی نقاط کشور و گمانه‌‌زنی‌هایی درباره نقش آدنوویروس، تا کنون هیچ‌گونه شواهد آزمایشگاهی مبنی بر نقش این ویروس در طغیان‌های اخیر به دست نیامده است. دکتر عالیه پوردست، فوق‌تخصص پیشگیری و کنترل عفونت در گفت‌وگویش با جام‌جم معتقد است این بیماری یک نوع آنفلوآنزای معده محسوب می‌شود و از دسته نوروویروس‌هاست.
بیماری‌های گوارشی در فصل تابستان پدیده‌‌ای ناآشنا نیستند و حتی به گفته بسیاری از متخصصان عفونی و داخلی کشور، بیماری گوارشی اخیر که در کشور شایع شده، در فصل گرما بیشتر خودنمایی می‌کند اما دوره بیماری کوتاه است و با رعایت چند نکته ساده بهداشتی، فرد مبتلا بهبود پیدا می‌کند. تهوع و استفراغ، اسهال، سرگیجه، کاهش اشتها و ضعف عمومی، تب خفیف و درد شکمی همگی از جمله علائمی است که در هفته‌های اخیر از زبان بیماران زیادی که به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند، شنیده می‌شود؛ ویروسی که به دلیل ماهیت و علاقه‌اش به فصل گرما به احتمال زیاد تا آخر تابستان، میزبان آن باشیم. 
     
کدام ویروس متهم است
آدنوویروس‌ها دسته‌ای از ویروس‌ها هستند که می‌توانند عفونت‌های خفیف تا شدیدی در سراسر بدن فرد ایجاد کنند. این عفونت‌ها غالبا روی سیستم تنفسی اثر می‌گذارند و می‌توانند علائمی مانندسرماخوردگی وآنفلوآنزا داشته باشند. اغلب عفونت‌های آدنوویروسی خفیف بوده و برای درمان نیز فقط به تسکین علائم نیاز است. اخیرا در فضای مجازی، شایعه‌‌ای مبنی بر این‌که ویروس گوارشی از دسته آدنوویروس‌‌هاست منتشر شده که نادرست است. دکتر عالیه پوردست بر این باور است که ویروس عامل بیماری، نوروویروس بوده و این بیماری به آنفلوآنزای معده معروف است. وی تاکید می‌‌کند که حتی ‌ورود میزان اندکی از ویروس به سیستم گوارشی نیز می‌تواند باعث بروز آنفلوآنزا‌ی معده در شخص شود.
او در ادامه می‌گوید: «علل شایع این آنفلوآنزا در فصل گرما، همان نوروویروس‌ها هستند. ممکن است سایر عوامل مانند مسمومیت‌های غذایی یا بیماری‌‌های گوارشی نیز در بروز آن نقش داشته باشند اما در مجموع، نوروویروس‌‌ها عامل اصلی این بیماری محسوب می‌‌شوند.» البته که دکتر قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم اعلام کرده که طبق پایش‌‌های مداوم نظام مراقبت بیماری‌های عفونی منتقله از آب و غذا و نتایج بررسی‌های آزمایشگاهی، میزان ابتلا به بیماری‌های گوارشی در کشور در حال حاضر در سطح مشابه سال‌‌های گذشته در همین بازه زمانی قرار دارد. هرچند در برخی مناطق افزایش محدود و مقطعی موارد گزارش شده اما بررسی‌های صورت‌ گرفته، عامل بیماری‌‌زا را ویروس‌‌هایی غیر از آدنوویروس یا عوامل غیرویروسی نشان داده‌‌اند.
     
از شست‌و‌شوی دست‌ها غافل نشوید 
شایعه‌پراکنی‌ها درخصوص علل بیماری گوارشی شایع در کشور موضوع قابل اهمیتی است. زیرا برداشت‌‌های نادرست و انتشار اطلاعات تایید نشده می‌تواند به موجی از نگرانی و حتی مصرف بی‌‌رویه داروها و آنتی‌‌بیوتیک‌‌ها منجر شود. البته دکتر مرادی نسبت به پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی‌‌بیوتیک‌ها هشدار داده اما با این حال در شرایط فعلی، رعایت نکات بهداشتی بیش از هر زمان دیگری ضروری است. دکتر پوردست نیز می‌گوید معمولا کودکان وگروه‌های پرخطر ازجمله افرادی با ضعف سیستم ایمنی،کسانی که به شست‌‌و‌شوی دست ونظافت محیط اطراف خودبی‌‌توجه هستند ‌بیشتر دچار این بیماری می‌شوند.
وی با تاکید بر شست‌‌و‌شوی مرتب دست‌‌ها به ‌عنوان عامل مهم و موثر در پیشگیری از این بیماری می‌‌گوید: «این بیماری از طریق افراد آلوده منتقل می‌شود. اگر دست یا محیط اطراف فرد آلوده باشد، با تماس با سطوح یا دست آلوده، در صورتی که چیزی با همان دست خورده شود، آلودگی می‌تواند از طریق دهان وارد سیستم گوارشی شود.»
بنابراین بیمار باید حتما بهداشت فردی خود را رعایت کند. با این وجود، استفاده از ماسک ضروری نیست اما باید به تهویه مناسب نیز توجه شود.
لازم به یادآوری است ‌ابتلا به این ویروس ممکن است بین ۳ تا ۵ روز و حداکثر تا ۱۰ روز ادامه یابد. به ‌هر حال، ویروس باید دوره‌ خود را طی کند ولی این مسأله بستگی به سیستم ایمنی، وضعیت گوارشی و سلامت شخص دارد.
     
​​​​​​​تفاوت آدنوویروس‌ها و نوروویروس‌ها
هر ساله با بالا رفتن دمای هوا، چرخه‌‌ای نامرئی اما تکراری آغاز می‌شود؛ چرخه‌ای که در آن برخی ویروس‌‌ها و میکروب‌‌ها با گرمای محیط جان تازه می‌گیرند. نوروویروس‌ها و بیماری گوارشی اخیر هم از همین موارد هستند. دکتر پوردست نیز ضمن بیان این نکته که در هر منطقه‌‌ای با آب ‌و ‌هوای گرمسیری این ویروس وجود دارد، اظهار می‌کند: «در مکان‌هایی با ازدحام جمعیت، یا جاهایی که بهداشت به‌ درستی رعایت نمی‌‌شود مانند مناطق مرزی، مسافرخانه‌های بین ‌راهی و هر جایی که اصول اولیه بهداشت نادیده گرفته شود، احتمال شیوع این ویروس بیشتر است. برخلاف آنفلوآنزای تنفسی که در محیط‌های سرد گسترش می‌یابد، آنفلوآنزای گوارشی در محیط‌‌های گرم بیشتر منتشر می‌شود و شدت و رشد آن در این شرایط افزایش می‌یابد. البته این بدان معنا نیست که در مناطق سردسیر و کوهستانی وجود ندارد.»
آن طور که او توضیح می‌دهد، آدنوویروس‌ها عمدتا علائم تنفسی ایجاد می‌‌کنند و به ‌ندرت ممکن است علائم گوارشی داشته باشند. به ‌طور کلی، ویروس‌های تنفسی به ‌ویژه در کودکان می‌‌توانند علائم گوارشی نیز بروز دهند. این بدان معنا نیست که آدنوویروس‌ها قادر به ایجاد علائم گوارشی نیستند بلکه این دسته نیز گاهی علائم گوارشی ایجاد می‌‌کنند اما نوروویروس‌‌ها بیشتر عامل بروز علائم گوارشی فصلی هستند. 
به هر حال شاید تابستان برای ما فصل سفر و تفریح باشد اما برای ویروس‌‌ها، زمان طلایی برای هجومی خاموش است افزایش موقت بیماری‌های گوارشی در این روزها، امری نگران‌کننده نیست بلکه هشداری است به برخی درباره اهمیت بازگشت به اصول فراموش‌ شده بهداشت فردی. این ویروس، گر چه پرسرعت و واگیردار است اما ضعیف‌‌تر از آن است که در برابر هوشیاری عمومی و رعایت نکات ساده بهداشتی دوام بیاورد.