مازندران با برخورداری از سواحل طولانی در کناره دریای خزر، رودخانههای متعدد و آب و هوای معتدل از دیرباز یکی از کانونهای اصلی پرورش و صید آبزیان در ایران بوده است. این شرایط جغرافیایی بینظیر، بستری ایدهآل برای توسعه انواع سیستمهای پرورش ماهی، بهویژه پرورش در قفس در دریا فراهم کرده است.
ماهی در قفس؛ موتور محرک اقتصاد
اتفاق بزرگی که در استان مازندران رخ داده این است که ساخت بزرگترین قفس دریایی کشور در شهرستان نوشهر انجام و حالا به مراحل پایانی خود نزدیک شده؛ قفسی که با ظرفیت تولید بیش از ۲۰۰تن ماهی بهعنوان یکی از پروژههای مهم استان میتواند راه را برای اجرای طرحهای بعدی هموار کند. حالا مازنیها معتقدند راهاندازی این قفسهای دریایی گامی مهم در جهت بهرهبرداری پایدار از منابع دریایی و ایجاد فرصتهای شغلی برای جوانان استان است و این پروژه میتواند زمینهساز تحولی بزرگ در صنعت شیلات و پرورش آبزیان دردریاباشد و بهعنوان الگویی برای سایر شهرستانهای استان در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.فرماندار نوشهر دراین خصوص میگوید: پس ازسفر سفیر ایتالیا به نوشهر این پروژه عظیم در دستور کار قرار گرفت. قفسهای دریاییای که درحال حاضر در مراحل پایانی ساخت قرار دارند، بهعنوان بزرگترین و کمنظیرترین قفسهای دریایی در کشور شناخته میشوند. هدف از این پروژه توسعه پرورش ماهی در دریا و افزایش ظرفیت تولید در این حوزه است. شاهرخ جهانشاهی ادامه میدهد: از ویژگیهای بارز این پروژه میتوان به قطر ۴۰متری، ارتفاع تور ۳۰متر و وزن ۸۰تنی سازه فلزی آنها اشاره کرد. این قفسها مجهز به دو پانتون ۱۸متری هستند که هر کدام ظرفیت شناوری ۷۵تن را دارند. در مجموع ظرفیت شناوری آنها به ۱۵۰تن میرسد. او در ادامه توضیح میدهد: این پروژه نهتنها به توسعه پرورش ماهی در دریا کمک میکند بلکه بهصورت مستقیم در ایجاد اشتغال برای مردم منطقه و افزایش بهرهبرداری پایدار از منابع دریایی شهرستان نوشهر نقش مهمی ایفا خواهد کرد. انتظار میرود این پروژه درراستای تحقق اقتصاد دریامحور و تقویت صنعت شیلات در استان مازندران تأثیرات مثبتی داشته باشد.
قفسهای اشتغالزا
فناوری پرورش ماهی در قفس بهعنوان یک روش متراکم و مدرن، در سالهای اخیر در شهرستانهای ساحلی مازندران مانند نور، محمودآباد و جویبار بهسرعت در حال توسعه است. سیدامین بالادره، کارشناس شیلات با بیان اینکه پرورش ماهی در قفس، امکان بهرهبرداری از آبهای آزاد را بدون نیاز به زمین وسیع فراهم میکند و ظرفیت تولید را بهطور چشمگیری افزایش میدهد، به جامجم میگوید: در این روش گونههای باارزش و پرمصرف مانند قزلآلا و ماهیان خاویاری پرورش مییابند که از بازارپسندی و ارزش اقتصادی بالایی در داخل و خارج برخوردارند. این کارشناس شیلات ادامه میدهد: با رونق گرفتن صنعت پرورش ماهی در قفس، زنجیرهای از مشاغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد میشود. او در ادامه تأکید میکند: این صنعت نیازمند نیروی انسانی برای فعالیتهایی مانند تغذیه ماهیها، نظارت بر سلامت آبزیان، تعمیر و نگهداری تأسیسات و صید است. به همین خاطر با گسترش این صنعت، زمینه برای ایجاد مشاغل غیرمستقیم در بخشهای تولید خوراک آبزیان، حمل و نقل، فرآوری و بستهبندی ماهی، بازاریابی و فروش فراهم شده است.
توسعه صادرات با آبزیان
ماهیان پرورشی استان مازندران_ بهویژه محصولات باکیفیت قفسهای دریایی_ سهم عمدهای در توسعه صادرات غیرنفتی ایران دارند. طی سالهای اخیر این محصولات بهدلیل کیفیت مطلوب، به بازارهای کشورهای همسایه و منطقه صادر شده و منبعی برای ارزآوری به کشور محسوب میشوند. توسعه صادرات در این بخش به تنوعبخشی و ثبات بیشتر اقتصاد ملی کمک میکند و نکته حائز اهمیت این است که صنعت آبزیپروری مازندران برای افزایش بهرهوری، بهسمت استفاده از فناوریهای نوین پیش میرود. پژوهشهای دانشگاهی، استفاده از گیاهان دارویی را بهعنوان جایگزینی ایمن و ارزان برای آنتیبیوتیکها در تقویت سیستم ایمنی ماهیها و کنترل بیماریها تأیید کردهاند. ضمن اینکه تأمین تجهیزات بهوسیله شرکتهای داخلی صورت میگیرد و تولیدکنندگانی هستند که به تولید بلوئرهای هواده برای تأمین اکسیژن مورد نیاز مزارع پرورش ماهی پرداختهاند که از خروج ارز جلوگیری میکنند.
رفع موانع برای سرعت پروژهها
صنعت آبزیپروری مازندران با تکیه بر ظرفیتهای بینظیر طبیعی و بهکارگیری فناوریهای نوین، نهتنها در تأمین پروتئین مورد نیاز کشور و ایجاد فرصتهای شغلی پایدار نقش دارد، بلکه به عاملی برای معرفی توانمندیهای تولیدی ایران در بازارهای جهانی تبدیل شده است. صنعت آبزیپروری استان از پویایی بالایی دارداما با چالشهایی نیز مواجه است و برای توسعه پایدار باید نسبت به رفع موانع اقدام کرد. به گفته بالادره، کارشناس شیلات تراکم بالای ماهیها در قفس خطر شیوع بیماری را افزایش میدهد. بنابراین راهکار اصلی در این زمینه، پایش مستمر سلامت آبزیان، رعایت اصول بهداشتی و بهکارگیری روشهای پیشگیرانه مانند استفاده از محرکهای ایمنی طبیعی است.او به آلودگیهای محیطی همگریزی زده وتوضیح میدهد:حفظ کیفیت آب دریای خزربرای تداوم تولید حیاتی است.اجرای دقیق مقررات زیستمحیطی و مدیریت صحیح پسماند مزارع پرورشی از ضروریات است.به گفته این کارشناس حوزه شیلات، بهروزرسانی مستمر دانش فنی فعالان این صنعت از طریق برگزاری دورههای آموزشی تخصصی و تبادل دانش با مراکز علمی معتبر بسیار حائز اهمیت است.