تراکم استخوان، شاخص سلامت

متاسفانه مثل بسیاری دیگر از روش‌های بررسی جدید با توجه به مدرن بودن این نوع عکسبرداری برخی تصور می‌کنند معجزه می‌کند و تمایل زیادی برای انجام آن دارند، اما واقعیت این است که با وجود کمکی که اندازه‌گیری تراکم استخوان به تشخیص پوکی استخوان می‌کند گاهی این آزمایش بی‌علت درخواست می‌شود و هزینه‌های اضافی برجامعه تحمیل می‌شود.

تراکم استخوان چیست؟ از ابتدای تشکیل جنین بتدریج کلسیم در استخوان‌ها رسوب می‌کند و در زمان رسیدن به سن بلوغ و جوانی در بیست سالگی استخوان‌ها کاملا متراکم می‌شود.

پرسش دوم این است که چه عواملی در تراکم استخوان موثر است؟ پاسخ این است که ژنتیک و میزان فعالیت بدنی مهم‌ترین عامل تعیین تراکم استخوان است. بعد از این دو عامل میزان مصرف کلسیم و ویتامین دی نیز در متراکم کردن استخوان موثر است.

به عبارت دیگر کسانی که ورزش را در سنین کودکی شروع کنند و تغذیه پر از لبنیات داشته باشند، سرمایه بیشتری از استخوان متراکم را در ابتدای جوانی خواهند داشت. پس از این که استخوان‌ها در سن جوانی متراکم شد، شروع به پوک‌شدن می‌کنند. اینجا هم در سیر نزولی تراکم استخوان، ورزش، مصرف کلسیم و ویتامین D موثر است.

به این ترتیب کسانی که ورزش منظم و مداوم می‌کنند، هم استخوان‌های متراکم‌تری خواهند داشت و هم سیر پوک‌شدن استخوان در بدن آنها کند خواهد بود.

اما چه زمانی تراکم استخوان را باید اندازه ‌بگیریم؟ از آن جا که در خانم‌ها پس از یائسگی تراکم استخوان کم می‌شود و پس از شصت‌وپنج سالگی احتمال شکستگی به دلیل پوکی استخوان وجود دارد، در خانم‌های 65 سال و بالاتر بهتر است تراکم استخوان سنجش شود.

از موارد دیگری که این آزمایش توصیه می‌شود، شامل خانم‌هایی است که خیلی زود یائسه شده‌اند و کسانی که کورتون به مدت طولانی استفاده کرده‌اند. در مواردی که استخوان‌ها با ضربه کوچکی شکسته شوند، مثلا وقتی با یک زمین‌خوردن ساده استخوان لگن می‌شکند، باید به پوکی استخوان شک و تراکم استخوان را اندازه‌گیری کرد.

درمان پوکی استخوان زمانی انجام می‌شود که آزمایش سنجش تراکم استخوان نشان‌دهنده پوکی استخوان باشد.

در این حال با داروهایی مثل آلندرونات که به صورت قرص‌های روزانه یا هفتگی وجود دارد یا با تزریق آمپول‌های مشابه که به صورت ماهانه انجام خواهد شد، بیماری درمان می‌شود. مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D به موازات این درمان‌ها برای بهبود لازم و موثر است.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد