از شهرک‌سازی تا یهودی‌نشینی

در واقع بیت‌المقدس در ادیان ابراهیمی مقدس و از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است و اکنون نیز از حساس‌ترین نزاع‌ها و چالش‌های عربی ـ یهودی، اسلامی ـ غربی، اسلام ـ یهود، فلسطینی ـ اسرائیلی و حتی مسیحی ـ یهودی است. جمعیت بیت‌المقدس حدود یک میلیون نفر برآورد می‌شود و این شهر یکی از چهار شهر مقدس یهود، مقدس‌ترین شهر در مسیحیت و نیز پس از مکه و مدینه سومین شهر مقدس در اسلام است. همین امر بر اهمیت ژئوکالچری و ژئو استراتژیک این شهر افزوده و عملا اسرائیل را واداشته با در نظر گرفتن متغیرهای گوناگون تلاش کند با رویکردهای گوناگونی عملا آن را به عنوان شهری یهودی و پایتخت دولت یهود به جهانیان بقبولاند. از این روست که یهودی‌سازی شتابی گسترده پیدا می‌کند.

شهرک‌سازی

اگر به گذشته یهودی‌سازی قدس نگاهی داشته باشیم باید گفت با پایان جنگ ۱۹۴۸ بخش غربی شهر بیت‌المقدس به تصرف اسرائیل و بخش شرقی به تصرف اردن درآمد و اسرائیل در جنگ ۱۹۶۷ بخش شرقی را نیز تصرف کرد. در این بین هرچند جامعه جهانی حضور اسرائیل در بیت‌المقدس شرقی را «اشغال نظامی» می‌داند و با ساخت شهرک‌های یهودی‌نشین مخالف است، اما در سال ۱۹۸۰ با تائید پایتختی بیت‌المقدس توسط پارلمان اسرائیل این تلاش‌ها بعد دیگری به خود گرفت. نگاه اسرائیلی‌ها در مورد آینده قدس حتی بعد از انعقاد پیمان اسلو در سپتامبر 1993 که نیمی از آن را متعلق به فلسطینی‌ها می‌دانست،‌ تغییری نکرد و بر یکپارچه بودن هر دو بخش اشغال شده قدس و اعلام آن به عنوان پایتخت ابدی اسرائیل تاکید کرد. اکنون نیز نگاه احزاب گوناگون اسرائیلی این است که قدس متشکل از دو بخش شرقی و غربی باید به عنوان پایتخت ابدی اسرائیل باقی بماند. برهمین اساس و با توجه به اهمیت این شهر برای یهودیان اسرائیل است که تلاش می‌شود با بهره‌گیری از رویکردهای گوناگون هر چه زودتر بیت‌المقدس را شهری تمام اسرائیلی و تمام یهودی کنند.

هرچند مسلمانان و فلسطینی‌ها معتقدند که مسجدالاقصی و حرم رواق‌ها، صحن‌ها و دروازه‌ها، همه بقایای دوران اسلامی است و هر گونه تعرض و تجاوز به مسجدالاقصی به مثابه تجاوز به اعتقادات اسلامی همه مسلمانان است، اما سازمان‌های دولتی و غیردولتی یهودیان در اسرائیل بی‌توجه به همه این میراث تمدنی مسلمانان بر این باورند که تنها راه یهودی‌سازی قدس، یهودی‌سازی مسجدالاقصی است. از همین رو فعالیت‌های خود را بر این مکان متمرکز کرده‌اند. به این منظور نهادهای یهودی طرح تغییر بافت و ماهیت مسجدالاقصی را به گونه‌ای دنبال می‌کنند که به طور کامل یهودی شود و تمام بناهای اسلامی برای احیای معبد یهودیان تغییر کاربری دهد. حتی برخی از آنان به طرح تقسیم استفاده مکانی و زمانی از مسجدالاقصی توجه و به نوعی تسلط تدریجی و کامل بر مسجدالاقصی را در نظر دارند. این رویکرد اولین گام اسرائیلی کردن کامل مسجدالاقصی و اخراج فلسطینیان از این شهر است.

دوم این‌ که حمایت رسمی و غیررسمی اسرائیل و نهادهای رسمی این رژیم از گروه‌های تندروی اسرائیلی آنها را تشویق می‌کند تا برای نابودی مسجدالاقصی و یهودی‌سازی آن دست به کار شوند. به این منظور هرچند وقت یک بار صهیونیست‌های تندرو برای یورش به مسجدالاقصی فراخوان صادر می‌کنند و به این وسیله می‌کوشند تا از آن تقدس‌زدایی کرده و این طور وانمود سازند که این مسجد متعلق به یهودیان بوده و خواهد بود. جدا از اینها کابینه اسرائیل با رویکردهای دیپلماتیک و سیاسی در سطح بین‌المللی نظیر برگزاری مسابقات مهم ورزشی در بیت‌المقدس نیز تلاش می‌کند پروژه یهودی‌سازی بیت‌المقدس و تثبیت قدس به عنوان پایتخت رسمی خود را به پیش برد. اینها در حالی است که ما شاهد تلاش گسترده و فعالیت جدی رژیم صهیونیستی برای گسترش شهرک‌سازی‌ها در محیط پیرامون مسجدالاقصی هستیم. بر همین اساس شهرداری قدس اخطاریه‌هایی را به ده‌ها شهروند فلسطینی تحویل داده و آنها را تهدید کرده که در صورت ادامه عملیات ساخت و ساز در این شهر منازل آنها تخریب خواهد شد. صدور اخطاریه‌های تخریب علیه منازلی که از ده‌ها سال پیش احداث شده را می‌توان پاکسازی فلسطینی‌ها به طور کامل از این شهر تلقی کرد. در واقع مقامات رژیم صهیونیستی با هدف تغییر توازن جمعیتی و از بین بردن ماهیت عربی مناطق فلسطینی در قدس و کرانه باختری به سیاست شهرک‌سازی و یهودی‌سازی ادامه می‌دهند. این رویکرد با تخریب اماکن فلسطینی‌نشین و اخراج تدریجی آنان از محله‌های قدیمی بیت‌المقدس امکان‌پذیر شده است. این رویکرد چنان برای مقامات اسرائیلی اهمیت دارد که رهبران و مقامات اسرائیلی بارها نیز بیان داشته‌اند که بخشی از مشکل مسکن در اسرائیل فقط از طریق افزایش ساخت و سازها در شرق بیت‌المقدس حل می‌شود. آنان حتی خودداری از ساخت و ساز در قدس را باعث افزایش قیمت مسکن و مهاجرت بسیاری از جوانان از اسرائیل معرفی می‌کنند تا به این وسیله افکار عمومی جامعه را با خود همراه کنند. به عبارت دیگر آنها با ترفندهای مختلف تلاش می‌کنند هر روزه بخش‌های قدیمی بیت‌المقدس را از حضور فلسطینی‌ها خالی و بتدریج آنها را بازسازی و یهودی‌نشین کنند.

محو آثار باستانی

همچنین تل‌آویو می‌کوشد تا با یهودی‌سازی آثار باستانی اسلامی و الحاق آنها به میراث یهودی آثار باستانی اسلامی و مسیحی موجود در این شهر را نابود کرده و از خاطره تاریخی مردم جهان پاک کند. این اقدام از طریق ریشه کنی آثار یاد شده یا تغییر نشانه‌ها و نمادهای آنها انجام می‌پذیرد. چنانچه برآوردها نشان می‌دهد نزدیک به ۱۵۰ مورد اثر اسلامی در فهرست نابودی یا الحاق به میراث یهودی قرار دارد. درباره بیت‌المقدس نیز تمامی اقدامات مربوط به تخریب این مسجد کهن و باستانی و ساخت معبد سلیمان بر جای آن در حال انجام است و حتی این روزها آشکارا درباره آن صحبت می‌شود. این عملکرد کاملا بی‌پروا و در سکوت مجامع بین‌المللی صورت می‌گیرد. به گزارش منابع خبری آگاه، خاکبرداری فضای زیرین مسجدالاقصی و ادعای اسرائیلی‌ها مبنی بر کشف بقایای یک منطقه تاریخی یهودی در زیر این مسجد و نیز حفاری‌های اطراف آن به مراحل خطرناکی رسیده است که هر آن مسجدالاقصی را با نابودی کامل مواجه می‌کند. در واکنش به این گونه اقدامات سازمان جهانی یونسکو با انتقاد از سیاست‌های اسرائیل به دلیل تخریب آثار باستانی و اسلامی فلسطین بویژه آثار شهر قدس یاد آور شد که این سازمان با هدف حفظ آثار این شهر در مقابل سیاست‌های رژیم اسرائیل ایستادگی خواهد کرد، اما متاسفانه اینگونه اظهار نظرها و صدور بیانیه‌ها تنها در حد حرف باقی مانده و هرگز به عرصه ظهور و بروز عملی نمی‌رسد.

این مساله کاملا روشن است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر فعلی رژیم صهیونیستی با رویکردهای افراطی خود می‌رود تا با سرعت تندتری یهودی‌سازی شهر قدس را ادامه دهد. در این میان شکاف‌های میان فلسطینیان و کوتاهی اعراب زمینه را برای سکوت مجامع بین‌المللی و درنتیجه سوءاستفاده رژیم صهیونیستی فراهم کرده است. بی‌توجهی یا عدم توجه مناسب جامعه بین‌المللی در واقع مشوق صهیونیست‌ها برای ادامه روند یهودی‌سازی قدس خواهد بود. از سوی دیگر رخدادهای دوسال گذشته در کشورهای عربی و موج تنش‌ها و درگیری‌های سیاسی پس از بیداری اسلامی و مشغول شدن اعراب به امور داخلی خود موجب شده است تا نسبت به روند یهودی‌سازی بیت‌المقدس بی‌توجهی کامل صورت گرفته و در ورای این دلمشغولی اعراب عملیات شهرک‌سازی و یهودی‌سازی قدس با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد شمار شهرک‌نشینان یهودی در قدس هم‌اکنون به 300 هزار نفر می‌رسد، اما پیش‌بینی می‌شود با این سرعتی که شهرک‌سازی‌ها استمرار دارد بزودی تعداد آنها به یک میلیون شهرک‌نشین برسد. با ورود شهرک‌نشینان بیشتر به بیت‌المقدس و اخراج فلسطینی‌های مسلمان از این شهر ترکیب جمعیتی این شهر تغییر خواهد کرد و قطعا اگر این روند استمرار داشته باشد می‌توان از هم‌اکنون روزی را متصور شد که در بیت‌المقدس جز یهودیان کسان دیگری زندگی نکنند.

ادامه سکوت مسلمانان و تحرک نداشتن جامعه جهانی ممکن است سرانجام کار را به جایی برساند که بیت‌المقدس دیگر نه به عنوان یک شهر اسلامی بلکه به عنوان یک شهر یهودی‌نشین به جهانیان معرفی شود و این اتفاق نهایت خسران برای مسلمانان و بخصوص فلسطینی‌ها خواهد بود.از این روست که باید گفت مسلمانان باید نجات قدس را از چنگ یهودی‌سازی در راس اولویت‌های خود قرار دهند و تا دیر نشده کاری کنند که این شهر اسلامی همچنان در آغوش فرهنگ و میرات تمدن اسلامی باقی بماند.

علی رمضانی ‌/ جام‌جم