در رثای شعر و زبان فارسی

لطفا به عبارت عنوان توجه کنید، کلمه (رثا) به معنای سوگواری و مرثیه‌خوانی است، اما آن شعر در ستایش دولت جدید است و اصلا قصد مرثیه‌خوانی ندارد.

با این حال از میان این همه خبرگزاری و این همه تحلیلگر سیاسی حتی یک نفر به این نکته توجه نکرده و همگان همین عنوان نادرست را برای مطلب خود برگزیده‌اند.

حالا به همان سروده‌ای که نماینده مجلس در ستایش دولت می‌خواند توجه کنید و ببینید چند بیت سالم و حتی چند جمله سالم و بدون اشکال معنایی و نحوی دارد؟

با این حال، هنگام قرائت آن، صدای تحسین حاضران در مجلس پس از هر جمله به گوش می‌رسد.

بر همین سیاق، گاهی اهل سیاست و صاحبان مناصب جملاتی آهنگین و پر از لغزش در وزن و قافیه و نحو زبان فراهم می‌آورند و بر این گمان که شعر گفته‌اند در سخنرانی‌ها با افتخار تمام می‌خوانند، بی‌آن که لحظه‌ای تردید کنند که آنچه سروده‌اند ممکن است کاستی‌هایی داشته باشد و بی‌آن که درباره سروده‌شان با اهل سخن مشورت کنند یا اگر مشورت کردند نظرشان را بپذیرند.

بی‌توجهی به سلامت زبان فارسی در گفته‌ها و نوشته‌های سیاسی، نشانگر آن است که برای اهل سیاست، موضوع زبان فارسی اولویت چندانی ندارد، به گونه‌ای که گاه یک عبارت نادرست و برساخته، به سرعت در گفتار و نوشتار سیاسیون متداول می‌شود کلماتی مانند (گاها، خواهشا، ورود پیدا کردن، حضور پیدا کردن، هر ازچندگاهی، پیروزی غرورآفرین، گفتمان به معنای سخن، بسته پیشنهادی) و بسیاری از این قبیل، چندان که گاه برخی از نوشته‌ها و سخنرانی‌های سیاسی، مجموعه‌ای است از کلمات و عباراتی که معنای روشنی ندارد.

گویی فعالان عرصه سیاست و خبرگزاری‌ها و تحلیلگران سیاسی غیر از گفته‌ها و نوشته‌های اهل سیاست، متون دیگر را مطالعه نمی‌کنند و از همین رو، دایره واژگان آنها محدود است و طبعا کاستی‌ها و لغزش‌های معنایی و نحوی و حتی املایی در نوشته‌های سیاسی بسرعت گسترش می‌یابد.

اما بخش دیگری از این بی‌اعتنایی به سلامت زبان و اهمیت شعر فارسی به عنوان ثروت ملی، در آنجاست که اهل سیاست با این بضاعت اندک در شناخت زبان و شعر فارسی، هم با اعتماد به نفس کامل مناصب مدیریت فرهنگی را می‌پذیرند و هم برای زبان و شعر و فرهنگ کشور، برنامه‌ریزی می‌کنند بی‌آن که با محدوده مسئولیت خویش آشنایی چندانی داشته باشند.

به انبوه کتاب‌ها و نشریاتی که با اعتبارات فرهنگی منتشر می‌شود و رغبتی برای خواندنشان نیست نگاه کنید، به کنگره‌های متعدد شعر که محل ارائه شعارهای موزون و مقفاست بنگرید، تا رهاورد تسلط اهل سیاست را بر حوزه فرهنگ دریابید.

اسماعیل امینی - شاعر و مدرس دانشگاه