سفر به شهر ماد‌ها: ملایر

از همدان تا ملایر حدود ۸۰ کیلومتر است. ورودی و خروجی ملایر بلواری است پهناور که چنارهای تنومند و کهن دو سوی آن را گرفته‌اند.
به گزارش جام جم سرا از همشهری جوان- این شهر، تنها شهر استان همدان است که به قطعیت می‌توان گفت اثری از دوره ماد‌ها در آن وجود دارد و آن هم ارگ نوشیجان است.

تپه نوشیجان

تپه نوشیجان در حقیقت تنها اثر باقی مانده از دوران حکومت ماد‌ها در ایران است که در ۲۰ کیلومتری شمال غرب ملایر قرار گرفته و اگر از همدان راهی این شهر شوید قبل از ورود به ملایر می‌توانید آن را ببینید. بررسی‌های باستان‌شناسی، زندگی در سه دوره مادی، هخامنشی و اشکانی ار در این منطقه نشان می‌دهد بطوری که زندگی در دوره مادی، از بقیه دوران شاخص‌تر بوده است. ارگ نوشیجان دارای معماری پیچیده و زیبایی است.
آثار معماری مادر در این منطقه عبارتند از: بنای موسوم به اولین آتشکده محصور در فضای بسته که تاکنون کشف شده که در جبهه جنوبی محراب و آتشدان داشته، تالار ستوندار آپادانا، معبد مرکزی، اتاق‌ها و انبار‌ها، تونل و حصار.

موزه ملایر

موزه ملایر در خیابان شهید مصطفی خمینی در خانه تاریخی مرتضی خان لطفعلیان بنا شده. این خانه در ابتدا به دستور محسن مصدقی معروف به مصدق الممالک در دوره فتحعلیشاه قاجار ساخته شده است و امروزه از آن به عنوان موزه مردم‌شناسی ملایر استفاده می‌شود و بخش‌هایی از آن نیز هنوز خالی است.
این خانه اندرونی و بیرونی، حسینیه و اصطبل دارد. بخش‌هایی از خانه و وسایل افراد خانواده لفعلیان در آن نگهداری می‌شود. سالنی نیز به وسایل اهدایی حاج محمد ملایری اختصاص دارد. زیربنای این موزه ۱۳۰۰ متر در زمینی به وسعت ۴۵۰۰ متر ساخته شده است.

یخچال میرفتاح

یخچال قدیمی دوقوزپله در خیابان عسگرخان و محله قدیمی به همین نام در کنار نهر کوچکی واقع شده است. این بنا از آثار باقیمانده دوره قاجاریه است که تا قبل از گسترش شهر ارومیه اهالی نه تنها از یخ آن استفاده می‌کردند، بلکه جهت انجام مراسم چهارشنبه سوری نیز به کنار نهر می‌آمدند و در کنار حوضچه آنکه آب نهر بدان می‌ریخت و فاصله‌اش با یخچال به ارتفاع ۴۰ متر بود، مراسم برگزار می‌کردند.
یخچال دوقوزپله به علت فرم خاص معمارتی و نوع مصالح به کار رفته در آن، سالم مانده و صدمات جدی ندیده است. مصالح آن از پی تا محل شروع پاکار قوس‌ها، از سنگ تراشدار خاکستری است و سقف پوششی آنکه به صورت تاق و چشمه می‌باشد از آجر انتخاب شده است. در محل شروع تاقت‌ها و پاکار سقف بنا، شکاف‌های مدوری وجود دارد که احتمالا محل نصب تیرهای چوبی است که از آن‌ها به عنوان داربست استفاده می‌کردند.
عملیات ساختمانی بنا و مصالح به کار رفته در آن با دقت انتخاب شده و از نظر قدرت و استحکام در وضعیت بسیار مطلوبی قرار دارد. این اثر تاریخی هنوز به ثبت نرسیده است.

پارک سیفیه

پارک سیفیه یکی از بزرگ‌ترین و زیبا‌ترین پارک‌های ملایر است که چنارهای تنومندی دارد. این پارک یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های کشور است که در سال ۱۳۰۴ توسط عبدالمحمد میرزا سیف الدوله یکی از نوه‌های فتحعلی شاه که در آن زمان حاکم ولایت ملایر بود احداث شد. این پارک در شمال شرقی ملایر و در دامنه کوه گرمه ساخته شده و مساحت آن در حدود ۱۰ هکتار است. این پارک را مهندسان ایتالیایی طراحی و ساختند.
پارک سیفیه دارای دو استخر، یک مسجد و یک ساختمان که محل سکونت سیف الدوله بوده است. آب مورد نیاز آن از طریق احداث قناتی در هشت کیلومتری زرک توسط مقنیان یزدی از کوه‌های اطراف به محوطه پارک انتقال یافت. مجموعه پارک و مقبره سیف الدوله تحت عنوان باغ ایرانی در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.

مقبره سیف الدوله

این مقبره از نوع مقابر غیرمذهبی است و دارای پلان چهار ضلعی است. چهار ضلعی گنبد دارای پیشینه دوگانه است که یک بخش آن‌‌ همان آتشکده ساسانیان و یا چهار تاق است و دیگری به دوره قاجاریه و حتی بعد از آن می‌رسد. در این مقبره علاوه بر قبر سیف الدوله قبر امیرالمؤید (حاکم ملایر) و نوه سیف الدوله و هفت قبر دیگر قرار دارد. این مقبره نزدیک پارک سیفیه است.

جهان مینیاتوری

به همت شهرداری ملایر قرار است نمونه کوچکی از نماد هر کشور در ملایر ساخته شود تا به این ترتیب بر جاذبه‌های گردشگری این شهر افزوده شود. عملیات اجرایی این طرح از سال ۸۷ آغاز شده و زیر ساخت‌های آن ۱۰۰ درصد آماده شده است.
این طرح در زمینی به مساحت ۴۸ هکتار است و چهارمین طرح جهان مینیاتوری در دنیاست که تاکنون تنها در سه کشور چین، ژاپن و بلژیک احداث شده است. برای اجرای این طرح ۱۳۸ اثر تاریخی مطرح جهان شناسایی شده و در مقیاس یک دهم در این طرح گردشگری احداث می‌شود که زیربنای این آثار ۲۸ هزار متر مربع است. آثار تاریخی چون برج ایفل، اهرام ثلاثه، پرسپولیس، دروازه قرآن، تخت جمشید و سایر آثار مطرح جهان و ایران در طرح مینی ورد احداث می‌شود که بیش از ۱۵ اثر آن مربوط به آثار تاریخی مطرح جهان و بقیه آثار ایرانی است.

چطور برویم؟

اگر از همدان بخواهید با تاکسی تا ملایر بروید باید ۵۵۰۰ تومان بپردازید. اتوبوس و مینی بوس هم دارد. ترمینال ملایر در محله‌ای به نام چراغ قرمز قرار دارد. اگر بخواهید با اتوبوس از تهران تا ملایر بروید باید به ترمینال جنوب در تهران بروید و ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان بلیت بخرید.

چی بخریم؟

ملایر زادگاه انگور و فرآورده‌های آن یعنی کشمش و شیره انگور است. همچنین نوعی شیرینی به نام باسلوق و شیره انگور می‌سازند که بسیار لذیذ است. به دلیل داشتن دشت‌های پهناور زنبورهای عسل این شهر هم عسل‌های خوشمزه‌ای تولید می‌کنند. گردو نیز از دیگر سوغات ملایر است.