«تغییر جنسیت» در ایران

به گزارش جام جم سرا به نقل از آریا قانون- آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور نشان می‌دهد سالانه بیش از ۲۷۰ ایرانی تغییر جنسیت می‌دهند. سایت خبرآنلاین در گزارشی که ۱۳ آذر منتشر کرد، بر مبنای آمارهای سازمان پزشکی قانونی اعلام کرد هر ساله به تعداد متقاضیان این عمل جراحی افزوده می‌شود. بر اساس آمارهای رسمی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ بیش از یک هزار و ۳۶۶ نفر مجوز تغییر جنسیت در ایران را دریافت کرده‌اند که از میان آن‌ها ۵۶ درصد می‌خواهند زن شوند و ۴۴ درصد قصد دارند با تغییر جنسیت مرد شوند.
از میان مبتلایان به اختلالات جنسی، دو گروه تمایل بیشتری به تغییر جنسیت نشان می‌دهند؛ افراد تراجنسی و دو جنسی.

برای پرداختن به موضوع تقاضای تغییر جنسیت در ایران، پیش از هر چیز لازم است به تفاوت این دو گروه اشاره کنیم.

تراجنسی یا ترنس سکچوال (transsexual) به کسانی گفته می‌شود که به دلیل نارضایتی از جنس خود، خواستار تغییر جنسیتشان هستند؛ زیرا جنسیتی که در روانشان حس می‌کنند با جنسیت جسمشان متضاد است. این افراد از زمانی که خود را می‌شناسند، احساس می‌کنند به جنس دیگر تعلق دارند و در کالبدی اشتباه به دنیا آمده‌اند. در واقع مبتلایانبه «اختلال هویت جنسی» دچار نارضایتی از جنسیت خود هستند، بی‌آنکه هیچگونه ناسامانی یا مشکلی در جسم آنان مشاهده شود.
دکتر علیرضا کاهانی، عضو کمیته ساماندهی به اختلال هویت جنسی در کتابی با عنوان اختلال هویت جنسی (دگرجنسیت جو‌ها) می‌نویسد: «با اینکه تا به امروز علت پزشکی روشنی برای این اختلال مشخص نشده است، احتمال می‌رود در مغز این بیماران تغییراتی نسبت به افراد عادی رخ داده که در آن‌ها تمایلات و حالاتی مربوط به جنس مخالفشان ایجاد می‌کند چرا که بررسی‌ها و معاینات از جنبه‌های مختلف نشان می‌دهد این افراد اختلال جسمی ندارند اما تحقیقات گسترده محققان هلندی در سال ۱۹۹۶ جهت دستیابی به علت نارضایتی جنسی در این بیماران این ادعا را مطرح می‌کند که در این بیماران بخشی از غده هیپوتالاموس، که در برگیرنده خصوصیات جنسی است، شبیه به جنس مخالف است.

در دیگر سو، گروه دوم یعنی افراد دوجنسی (hermafrodit) قرار دارند. در این اختلال، که با اصطلاح ابهام هویت جنسی شناخته می‌شود با فردی روبرو هستیم که از بدو تولد آلت تناسلی بینابین دارد.»

مبتلایان به اختلالات جنسی در ایران

آمارهای رو به افزایش تقاضای تغییر جنسیت در ایران ضرورت پرداختن به این موضوع را بیش از پیش مطرح و سوالاتی در این زمینه به ذهن متبادر می‌کند. از چه طریق می‌توان این اختلال را تشخیص داد؟ روند قانونی و پزشکی تغییر جنسیت چگونه است؟ خانواده‌هایی که با این موضوع درگیرند چگونه می‌توانند «نقش جنسی» مناسبی به بیمار خود ارائه دهند؟ اطرافیان این بیمار چطور می‌توانند با زندگی تازه و هویت جدید آن‌ها کنار بیایند؟ چگونه و از چه منابعی می‌توان از عواقب روحی و جسمی، بعد از این جراحی، اطلاعات به نسبت کاملی به دست آورد؟ و تبعات انجام ندادن عمل تغییر جنسیت برای افرادی که نیازمند به این جراحی هستند، چیست؟

از چه طریق می‌توان این اختلال را به درستی تشخیص داد؟

دکتر کاظم فروتن، اورولوژیست و رئیس کلینیک سلامت خانواده، در پاسخ به این سوال می‌گوید: «در بین افراد مبتلا به اختلالات جنسی، تعداد ترانسکچوال‌ها اندک است و نباید آن‌ها را با «مبدل پوش‌های جنسی» (cross dress) یا کسانی که با تلقین و تمارض سعی در ابراز نارضایتی از جنس خود دارند، اشتباه گرفت.»
 «فردی که دچار نارضایتی جنسی است اگر نتواند با جنسیت خود کنار بیاید، در اثر تضاد بین روحیه و جسم و ظاهرش به مرور دچار اضطراب و افسردگی می‌شود و در ‌‌نهایت با تمایل به خودکشی از سوی او روبرو خواهیم شد. این در حالی است که جراحی تغییر جنسیت سال هاست که از نظر علم، فقه و شرع قابل انجام است و از طریق این جراحی می‌توان جلوی مشکلات ناشی از برخی اختلالات جنسی را گرفت.»
دکتر فروتن درباره روندی که برای تشخیص نیاز به تغییر جنسیت باید طی شود می‌گوید: «تشخیص و اطمینان از وجود تضاد بین جسم و روان به کمک حداقل دو روانپزشک، سپس مراجعه به دادگاه و اعلام درخواست برای تغییر جنسیت، و بعد رجوع به پزشکی قانونی برای تایید اختلال جنسی توسط پزشکان و روانپزشکان معتمد پزشکی قانونی و در ‌‌نهایت مراجعه به مراکزی مثل بیمارستان حضرت زهرا (س) که از طرف وزارت بهداشت برای انجام عمل‌های تغییر جنسیت معرفی شده‌اند. با طی این مراحل تلاش می‌شود این افراد به آنچه در اصل هستند بازگردند.»

باید‌ها و نبایدهای بعد از جراحی تغییر جنسیت

فرد، پس از این جراحی، با هویتی دگرگون روبرو می‌شود. دکتر فروتن درباره نحوه واکنش اطرافیان چنین می‌گوید: «اینجا بحث آموزش به خانواده این افراد مطرح می‌شود. می‌دانیم جامعه ما پذیرش بالایی نسبت به مسئله تغییر جنسیت ندارد. اینکه فردی که تا دیروز برادر شما بوده و نامی مردانه داشته است یکباره خواهرتان شود و شما بتوانید وظایف و انتظاراتی متناسب با جنسیت جدیدش برای او طرح کنید مسئله دشواری خواهد بود.
بنابراین خانواده‌ها هم باید توسط روانپزشکان و مشاوران توجیه شوند که عزیز آن‌ها، جسم و روانی متضاد داشته است؛ یعنی بدانند جنسیت مغز این بیماران با جنسیت فیزیکی آن‌ها در تضاد بوده است و آنچه در روانشان حس می‌کنند با جسمشان در تناقض است، به همین دلیل ضروری است که این عمل جراحی روی آن‌ها انجام شود.
خانواده‌ها باید با این مسئله مانند هر بیماری دیگری برخورد کنند. بیماری باید درمان شود و اطرافیان باید در این پروسه پشتیبان و یاور بیمار باشند و او را در مسیر درمان همراهی کنند تا همه اعضای خانواده و نزدیکان آن فرد بتوانند به لحاظ رفتاری و روان‌شناختی با این زندگی تازه کنار بیایند.»

منابع معتبر کسب اطلاعات در این زمینه

دکتر فروتن درباره چگونگی دستیابی افراد نیازمند به این اطلاعات و آموزش‌های لازم در این زمینه می‌گوید بهترین راه برای شروع فرایند درمان نارضایتی جنسی، مراجعه به روانپزشکان است تا به کمک این متخصصان، پس از انجام مصاحبه‌ها و تست‌ها و بررسی‌های مربوطه، نیاز فرد به تغییر جنسیت محرز شود.

عواقب انجام دادن یا ندادن عمل تغییر جنسیت

رئیس کلینیک سلامت خانواده معتقد است: «افراد مبتلا به این اختلال، اگر به خاطر ترس از واکنش دیگران اقدام به درمان نکنند آسیب‌های روزافزونبه خود و اطرافیان وارد خواهند کرد، چرا که روند تکامل هویت جنسی؟ یعنی درک از زن یا مرد بودن؟ در آنان به طور کامل و صحیح صورت نگرفته است و رشد کردن به عنوان جنسی که در حقیقت به آن متعلق نیستند جدای از لطمه به هویت جنسی، باقی شئون زندگی آنان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
در مورد عواقب انجام این عمل نیز باید گفت با این جراحی مثل هر عمل دیگری، به جز مسائل روان‌شناختی پیچیده‌ای مثل رویارویی فرد با هویتی متفاوت با آنچه تاکنون بوده است، عوارض جسمانی بعد از عمل هم گریبانگیر این افراد خواهد بود. عوارضی که باید پیش از اقدام به این جراحی کاملا و به طور دقیق از آن‌ها مطلع شد و با پذیرش کامل عواقب قطعی و احتمالی، اقدام به عمل جراحی کرد.
به طور مثال کسانی که تغییر جنسیت می‌دهند باید بدانند که بعد از انجام عمل هرگز بچه دار نخواهند شد.

دیگر اینکه این قبیل افراد اگر قصد تشکیل خانواده دارند، باید از قبل به طور مشخص و صادقانه این مسئله را با همسر آینده خود در میان بگذارند تا احتمال بروز مشکلات رفتاری بین آن‌ها به حداقل برسد. چرا که می‌دانیم سلامت خانواده رابطه مستقیمی با میزان رضایتمندی جنسی دارد.
همچنین داوطلبین این عمل باید آگاه باشند احتمال اینکه بعد از جراحی تغییر جنسیت، به رضایت کامل از خودو جنسیت خود نرسند نیز وجود دارد. یعنی ممکن است بعد از عمل ببینند به آنچه می‌خواسته یا فکر می‌کرده‌اند، تبدیل نشدند.
افراد مبتلا باید بدانند در ‌‌نهایت هم با یک زن یا مرد عادی تفاوت‌هایی خواهند داشت و بنابراین با آگاهی از میزان رضایتمندی خود نسبت به این مسئله اقدام به جراحی کنند.»

مجوز شرعی تغییر جنسیت

دکتر فروتن در رابطه با مجوز ادیان برای جراحی تغییر جنسیت می‌گوید: «ادیانی چون اسلام و مسیحیت و مذاهبی چون تشیع و تسنن، تغییر جنسیت افراد مبتلا به اختلال یاد شده طی جراحی را مجاز اعلام کرده‌اند. هر چند در مورد افراد ترانس سکچوال، در برخی ادیان مثل مسیحیت و مذهبی چون تسنن، این اجازه صادر نمی‌شود. در واقع فقط کسانی که اختلال ابهام جنسی دارند یا دو جنسی‌ها را مجاز به جراحی تغییر جنسیت می‌دانند. در حالی که مراجع تشیع و امام خمینی (ره) به کسانی که به لحاظ پزشکی و روان‌شناختی نیاز به تغییر جنسیتشان محرز شده باشد این اجازه را با دو شرط داده‌اند:
نخست، اینکه بیماری ترانس سکچوال، واقعی و قطعی باشد؛ بنابراین افرادی که بیماری آنان مشکوک است، مجاز به تغییر جنسیت نیستند.
دوم: تغییر جنسیت باید به صورت کامل صورت بگیرد؛ یعنی به طور مثال زن پس از تغییر جنسیت کاملا به یک مرد تبدیل شود و برعکس، تا احکام و قوانینی که در شرع ما برای زنان یا مردان ذکر شده است در مورد آنان قابل اجرا باشد.»
>> آریا قانون

* شما چه نظری دارید؟ تجربه‌ها و نظراتتان را در این زمینه، با ما در میان بگذارید *