چاقی کودکی با بزرگسالی تفاوت دارد

این همه سعی و تلاش برای افزایش وزن بچه‌ها در حالی است که بارها درباره عوارض و مضرات چاقی کودکان صحبت می‌شود، اما هنوز هم خیلی‌ها این موضوع را باور ندارند و فکر می‌کنند مشکل چاقی و اضافه وزن فقط مربوط به بچه‌هایی است که هنگام تولد وزن زیادی دارند یا بچه‌هایی که دائم از تنقلات استفاده می‌کنند.

بعضی‌ها هم می‌گویند چاقی دوره کودکی مشکلی ایجاد نمی‌کند و به مرور زمان برطرف می‌شود. برخی از افراد چنین طرز فکری دارند، اما نظر متخصصان با آنها متفاوت است و نوع نگاهشان به این قضیه هم فرق می‌کند.

از طرف دیگر، براساس آمار مشخص شده است که میزان شیوع چاقی در سنین دو تا نوزده سالگی از سه دهه گذشته در کشور ما تقریبا از 17 درصد به 30 درصد افزایش یافته است و همین موضوع نشان می‌دهد بیشتر و جدی‌تر باید به فکر این مساله بود.

از چه سنی منتظر افزایش وزن باشیم

وقتی درباره چاقی و اضافه وزن کودکان صحبت می‌شود، خیلی‌ها به درستی نمی‌دانند، این مشکل از چه سنینی بچه‌ها را درگیر می‌کند. بعضی‌ها فکر می‌کنند چاقی فقط مخصوص بچه‌هایی است که سال‌های قبل از دبستان را سپری می‌کنند و بر خلاف این گروه، عده‌ای باور دارند پس از شروع مدرسه و بعد از سنین حدود شش تا هفت سالگی این وضع پیش می‌آید.

اما دکتر لادن گیاهی، متخصص تغذیه در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی کودکان، سه مرحله در این دوران وجود دارد که باید به آنها توجه خاصی داشته باشید تا وزن بچه‌ها افزایش نیابد.

اولین دوره، مربوط به جنینی است که می‌تواند بر چاقی دوران کودکی تاثیرگذار باشد. سنین میان پنج تا هفت سال دومین مرحله به حساب می‌آید که در این دوران، بافت‌های چربی در بدن کودک تجمع پیدا می‌کند بنابراین در صورتی که این اتفاق در سنین پایین‌تر پیش بیاید، احتمال این‌که کودک در آینده به فرد بزرگسال چاقی تبدیل شود، بسیار بیشتر خواهد بود. به عبارت دیگر، می‌توان گفت این چاقی‌ها ماندگار است.

مرحله سوم هم زمان بلوغ کودکان است که می‌تواند با افزایش وزن و چاقی آنها همراه باشد.

اضافه وزن کودک را چطور تشخیص دهیم

اضافه‌وزن در دوران کودکی با آنچه در سنین بزرگسالی مطرح می‌شود، تفاوت دارد و نباید آنها را با هم اشتباه گرفت. برای بچه‌های دو تا هجده ساله جدول‌های مخصوصی وجود دارد که براساس آن می‌توان وزن مناسب را پیدا کرد و در سنین کمتر از دو سال هم کارت‌های رشد می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

دکتر گیاهی در این‌باره یادآور می‌شود: از زمانی که نوزاد متولد می‌شود، برای پایش وضعیت رشد او باید از کارت رشد استفاده کنید، به این معنی که وضع رشد هر کودکی براساس صدک رشدی که با آن متولد شده است، پیگیری و کنترل خواهد شد.

وی می‌افزاید: در صورتی که BMA یعنی شاخص توده بدنی کودک ( این شاخص از تقسیم وزن بر مجذور قد به دست می‌آید) براساس منحنی‌ها، بالاتر از صدک 95 باشد، مشخص می‌شود او دچار اضافه وزن است و چنانچه این رقم بالاتر از صدک 85 و کمتر از صدک 95 باشد، در معرض خطر اضافه وزن قرار دارد.

آن‌طور که این متخصص تغذیه می‌گوید، اگر شاخص توده بدنی بالای صدک 95 را داشته باشیم و وزن کودک هم 200 درصد بالاتر از وزن ایده‌آلی باشد که براساس منحنی رشد مشخص شده، باید برای کاهش وزن کودک اقدامات لازم انجام شود، اما اگر وزن کودک فقط 120 درصد بیشتر از وزن ایده‌آلش باشد به هیچ عنوان نباید برنامه‌های کاهش وزن را برای او در پیش گرفت.

کدام نوزادان در معرض خطرند

اگر فکر می‌کنید چاقی دوران کودکی ارتباطی با چاقی دوران بزرگسالی ندارد و لازم نیست خیلی نگرانش باشید، خوب است بدانید 30 درصد زنان چاق امروز، دختر بچه‌هایی بوده‌اند که از شش سالگی دچار مشکل چاقی شده‌اند بنابراین حتما باید به فکر این مشکل باشید و بموقع آن را حل کنید. بسیاری از والدین تصور می‌کنند، فقط نوزادانی که هنگام تولد وزن زیادی دارند، با این مشکل مواجه خواهند شد، اما دکتر گیاهی می‌گوید: معمولا بچه‌هایی که با وزن کم به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض خطر افزایش وزن قرار می‌گیرند. غیر از این، نوزاد مادرانی که سطح قند خونشان در دوران بارداری افزایش می‌یابد و دچار دیابت بارداری می‌شوند نیز ممکن است دچار چاقی شوند.

 بچه‌ها نباید رژیم بگیرند

اگر کودکتان اضافه وزن دارد، فکر می‌کنید بهترین راه‌حل چیست؟ مسلما بچه‌ها نباید مثل بزرگ‌ترها رژیم بگیرند و مواد غذایی را از برنامه روزانه‌شان حذف کنند. پس چطور می‌توان وزنشان را به حد طبیعی و ایده‌آل رساند؟

دکتر گیاهی با اشاره به این‌که شروع کاهش وزن درخصوص کودکان باید با احتیاط انجام شود، خاطرنشان می‌کند: درباره بچه‌های کوچک‌تر از هفت سال معمولا سعی می‌کنیم وزنشان را در همان حد حفظ کنیم تا به قد مناسب برای آن وزن برسند. با این حال، اگر این کودک دچار عوارض چاقی مانند چربی یا فشار خون و دیابت شده باشد، از همان زمان، کاهش وزن را به مقدار کم و حساب‌شده شروع خواهیم کرد.

وی درباره بچه‌های بزرگ‌تر از هفت سال که شاخص توده بدنی‌شان هم بیشتر از صدک 95 است، توضیح می‌دهد: برای این بچه‌ها طوری برنامه‌ریزی می‌کنیم که حداکثر نیم کیلوگرم در ماه وزنشان کاهش یابد. بنابراین باید به این موضوع توجه داشته باشیم که برای برطرف کردن چاقی کودکان نباید مانند چاقی بزرگسالان رفتار کنیم و به هیچ عنوان نمی‌توانیم برای آنها محدودیت شدید دریافت انرژی داشته باشیم.

وی تاکید می‌کند: برای برطرف کردن چاقی کودکان باید از شیوه‌های رفتاری کمک گرفت. بخصوص هر چه چاقی در سنین پایین‌تر ایجاد شود، این برخوردها هم باید جدی‌تر باشد بنابراین به جای این‌که از رژیم‌های کاهش وزن استفاده کنیم، خانواده این کودکان را نسبت به تغییر الگوهای غذایی ناصحیح ترغیب و بچه‌ها را نسبت به رفتارهای صحیح تحریک می‌کنیم، به این معنی که ممکن است با مادر خانواده درباره شیوه پخت غذاها یا موادی که لازم است در سبد غذایی خانواده وجود داشته باشد، صحبت ‌کنیم. پس این‌طور نیست که بگوییم کودک نباید غذاهای خاصی را مصرف کند، ولی دیگر اعضای خانواده می‌توانند آزادانه آنها را بخورند. در این برنامه، کل سبد غذایی خانواده و شیوه آشپزی آنها باید تغییر کند.

عوارض چاقی در کمین کودکان

کودک که فشار خون ندارد. چربی خون بچه‌ها که بالا نمی‌رود و ... بعضی‌ها چنین جملاتی را می‌گویند و فکر می‌کنند این مشکلات فقط و فقط مخصوص بزرگ‌ترها و بخصوص سالمندان است، ولی به گفته این متخصص تغذیه، کودکان چاق هم می‌توانند در معرض خطر افزایش چربی، فشار و قند خون باشند. به همین دلیل توصیه می‌شود بچه‌هایی که وزنشان بالای صدک 85 است، حتما از این نظر کنترل شوند.

یکی دیگر از عوارضی که می‌تواند برای کودکان چاق ایجاد شود، کوتاه قدی است. دکتر گیاهی در این‌باره یادآور می‌شود: بچه‌های چاق معمولا کوتاه قدتر می‌شوند و حتی اگر از نظر ژنتیک استعداد افزایش قد را داشته باشند، باز هم ممکن است با این مشکل روبه‌رو شوند. بر همین اساس به والدین توصیه می‌شود در صورتی که می‌خواهند با تغذیه صحیح به رشد قدی کودکشان کمک کنند، حتما قبل از بلوغ به کمک تغذیه این کار را انجام دهند.

نیلوفر اسعدبیگی - جام‌جم