لوازم برقی‌کهنه زباله نیست

بازیافت، این امکان را به بسیاری از قطعات ارزشمند الکترونیکی می‌دهد که به جای آن‌که روانه مراکز دفن بهداشتی شوند و تمام هزینه و سرمایه‌ای را که صرف تولید آنها شده یکجا با خود نابود کنند، در عرصه‌ای تازه بار دیگر جان بگیرند.

بسیاری از خانوارها از حجم کالاهای باارزش الکتریکی و الکترونیکی که در گوشه انبار منزل آنها خاک می‌خورد، خبر ندارند. به عنوان مثال وقتی یک تلویزیون از رده خارج و خراب می‌شود، نخستین سخنی که از جانب تعمیرکار شنیده می‌شود این است که این دستگاه را باید دور انداخت و جدیدش را جایگزین کرد. این توصیه‌ها بیانگر روحیه مصرف‌گرایانه‌ای است که متاسفانه بسیاری از ما را با سنت تاریخی بازیافت بیگانه کرده است.

نخستین باور غلط

بسیاری از افراد تصور می‌کنند وسایل برقی کهنه هیچ خریداری ندارد. این باور از جهاتی درست است، اما واقعیت این است که فقدان خریدار هیچ گاه به معنای فقدان متقاضی نیست. به عنوان مثال رایانه کهنه، تلفن‌های همراه قدیمی، رادیو و تلویزیون خارج از رده شما می‌تواند خالق دنیایی تازه برای تعداد زیادی از مردم باشد.

بسیاری از مراکز آموزشی در شهرهای بزرگ و دورافتاده، سازمان‌های خیریه و مدارس می‌توانند بار دیگر نفس این وسایل را تازه کنند. در نتیجه به جای آن‌که سطل آشغال را چاره وسایل برقی کهنه خود بدانید، بهتر است در وهله نخست کمی تحقیق و پرس‌وجو کنید.

یک منبع درآمد باورنکردنی

بسیاری از کسانی که رایانه‌های دست دوم یا پرینترها و اسکنرهای خراب شما را خریداری می‌کنند، در واقع تاجرهای خوبی هستند، چرا که بخوبی می‌دانند یک جنس باارزش را چگونه باید به قیمت پایین خرید و در کجا باید آن را فروخت. برخی صاحبان صنایع و بخش‌های خدماتی، بازار مصرف قطعات این وسایل را تشکیل می‌دهند و بدیهی است تحت این شرایط می‌توان سود خوبی هم از خرید و فروش کسب کرد.

بازیافت غیراصولی ممنوع

وجود ترکیبات سمی و خطرناک در پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی یکی از دلایلی است که هر گونه بازیافت غیراصولی از آنها را ممنوع می‌کند. ترکیبات شیمیایی خطرناک، فلزات سنگین، آلاینده‌های آلی پایدار، ترکیبات حاوی هالوژن و عناصری از قبیل مس، نیکل، کادمیوم، آرسنیک و جیوه از جمله مواد سمی است که در بیشتر پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی به چشم می‌خورد.

در مجموع وسایلی که با انرژی برق کار می‌کنند، دو نوع پسماند اصلی را به وجود می‌آورند؛ پسماندهای الکتریکی از جمله ماشین لباسشویی، یخچال، اتو، لامپ، باتری و پسماندهای الکترونیکی از جمله رادیو، تلویزیون و تمام قطعات رایانه‌ای. مجموع این پسماندها به واسطه خاصیت سمی بودن و بیماریزایی، قابلیت انفجار، اشتعال، خورندگی و... در گروه پسماندهای ویژه طبقه‌بندی می‌شوند. لذا ایجاب می‌کند تمام این وسایل مطابق اصول بهداشتی و با رعایت موازین به مراکز دفن یا بازیافت انتقال داده شود.

ارزش رایانه‌های قدیمی

برآورد قیمت رایانه‌های قدیمی در حقیقت غیرممکن است، مگر آن‌که بتوان آن را به اجزای سازنده‌اش تفکیک کرد. رایانه‌ها واجد ترکیبات باارزشی همچون سرب، قلع، مس و طلا هستند. احتمالا با شنیدن طلا کمی تعجب کردید، اما باید بدانید در اینجا منظور روکش طلاست که در برخی از انواع رایانه‌ها می‌توان آن را جستجو کرد.

در عین حال در برخی فیبرهای مدار چاپی، پردازشگرها، ترانزیستورها، حافظه RAM، آی‌سی‌ها، اپروم‌ها یا حافظه‌های فقط خواندنی می‌توان فلزات باارزشی نظیر نقره یا حتی پلاتین یافت.

اما جالب‌تر این‌که این قبیل فلزات و ترکیبات باارزش بیشتر در رایانه‌های کهنه و قدیمی یافت می‌شود تا انواع مدرن.

به عنوان مثال اجزای رایانه‌های 386 و 486 خیلی بیشتر از نسل‌های بعدی در خود طلا دارند. البته این قاعده در مورد تلفن‌های همراه هم مصداق دارد.

حتی تراشه‌های آنالوگ بیشتر از نمونه‌های المثنی دیجیتال در خود طلا، نقره، پلاتین و پالادیوم (نوعی فلز سفید و نقره‌ای از خانواده پلاتین) دارند. پس از این به بعد بهتر است در خصوص دور انداختن رایانه‌های قدیمی و حتی گوشی‌های موبایل کمی بیشتر دقت کنید.

هر قطعه‌ای باارزش نیست

با وجود این‌که طیف وسیعی از قطعات رایانه‌ای در زیر رده پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی جای می‌گیرند، اما فقط بخش‌هایی که واقعا برای کسب درآمد می‌توانید روی آنها حساب کنید، عبارت است از: مادربورد، داتربورد، بوردهای ارتباطی، بوردهای گرداننده سخت، بوردهای ارتباطی میسک، پانل‌های‌پشتی، موبایل‌ها به استثنای باتری، بوردها یا صفحه مدارهای پیجر، بوردها یا صفحه مدارهای سبز فاقد اجزاء، ترانزیستورها، چیپ‌های آی‌سی، حافظه‌ RAM، اپروم‌ها یا حافظه‌های فقط خواندنی، پردازشگرهای 386 ‌ - ‌486، روکش‌های طلا دبلیو، پردازشگرهای ای.‌ام.‌دی، پردازشگرهای پنتیوم، پردازشگرهای سرامیکی، پردازشگرهای اسلات یا سوراخ، نیمه‌رساناها، تراشه‌های گلدفینگر، تراشه‌ها و مدارهای با روکش طلا، فیبرهای مدار چاپی، تراشه‌های اس‌.آی‌.ام یا سیمکارت‌های هوشمند. / ضمیمه سیب

فرناز حیدری‌/‌ کارشناس ارشد محیط‌زیست