کتابخانه‌ای ملی با اهدافی جهانی

به گزارش جام‌جام، امروز علی صالحی‌امیری در مراسمی به عنوان بیست و ششمین رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی کار خود را آغاز می‌کند. او جایگزین اسحاق صلاحی می‌شود که دو سال سکاندار این مجموعه بود.

حدود 152 سال از افتتاح کتابخانه ملی ایران می‌گذرد. در دوران قاجار بویژه از زمان فتحعلی شاه، اسناد به صورت آرشیو اداره بیوتات در دربار، نگهداری و در زمان ناصرالدین شاه، اسناد سیاسی در وزارت امور خارجه و اسناد مالی در دفتر میرزا یوسف خان مستوفی‌الممالک گردآوری می‌شد. وزارت خارجه ایران در سال ۱۲۷۸ توانست با پیروی از روش بایگانی کشورهای اروپایی، بایگانی خود را با رعایت اصول صحیح حفظ و نگهداری اسناد انسجام بخشد.

در سال ۱۳۴۵، لایحه تاسیس سازمان اسناد ملی ایران ارائه شد و هفدهم اردیبهشت ۱۳۴۹، مجلس شورای ملی قانون تاسیس این سازمان را تصویب کرد.

تاریخچه تشکیل مجموعه کتابخانه به آغاز دهه ۱۲۴۰ باز می‌گردد. در سال ۱۲۳۰، مدرسه دارالفنون در تهران کار خود را آغاز کرد.

کتابخانه کوچکی در آن مدرسه تاسیس شد که سنگ بنای کتابخانه ملی امروز شد. این کتابخانه به طور رسمی و با همین عنوان در سال ۱۳۱۶ آغاز به کار کرد.

علی‌اکبر اشعری، رئیس پیشین سازمان اسناد و کتابخانه ملی و مدیر فعلی باغ کتاب تهران درباره مهم‌ترین وظایف این نهاد به خبرنگار ما گفت: کتابخانه ملی در بعد ملی و داخلی می‌تواند نقش سیاستگذار را در تولید علم و همچنین تدوین و ارتقای استانداردهای کتابداری ایفا کند.

او افزود: در بعد جهانی کتابخانه ملی نقش مهمی در انتقال فرهنگ ایفا می‌کند. کتابخانه‌های ملی در جهان گرچه وابسته به دولت‌ها هستند، اما یدک کشیدن عنوان «ملی» تعامل فرهنگی را میان آنها پدید می‌آورد.

مدیر باغ کتاب همچنین گفت: در اساسنامه کتابخانه ملی بر‌ارتباطات جهانی این نهاد فرهنگی تاکید شده است، بخصوص که اکنون کتابخانه ملی در محور کشورهای عضو اکوست و میزبانی کتابخانه‌های عضو اکو را برعهده دارد.

همچنین ریاست کمیته ملی حافظه جهانی با ریاست کتابخانه ملی است و همه جلسات و فرآیندهای این کمیته در کتابخانه ملی انجام می‌شود؛ از این رو کتابخانه ملی ایران می‌تواند نقشی اساسی در معرفی میراث معنوی جنوب غرب آسیا داشته باشد.

اشعری بر توجه کتابخانه ملی به کیفیت‌ها تاکید کرد و افزود: برخی به کتابخانه ملی تنها به چشم قرائتخانه نگاه می‌کنند. نباید شأن کتابخانه ملی در حد قرائتخانه پایین بیاید. من در زمان ریاستم در کتابخانه ملی بارها شاهد بودم پژوهشگران از شلوغی کتابخانه ملی به دلیل حضور کنکوری‌ها گله‌مند بودند.

این مدیر فرهنگی وجود آرشیو ملی در کتابخانه ملی را باعث اهمیت دو چندان این مرکز توصیف و عنوان کرد: اگر فضای مجازی را در نظر بگیرید، در هر لحظه حجم عظیمی داده تولید می‌شود. ما اکنون مرکزی نداریم که داده‌ها را مدیریت کند؛ در حالی که مدیریت داده‌ها می‌تواند جزو اهداف و وظایف کتابخانه ملی باشد.

اشعری درباره مدیر جدید سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: من با ایشان آشنایی نزدیک ندارم، اما آنچه می‌توانم بگویم این است که مدیریت ترکیبی از دانش، تجربه، هنر و یک‌سری خصوصیات شخصیتی است؛ یک مدیر موفق معجونی از همه اینهاست.

حال باید منتظر ماند و دید مدیر جدید سازمان اسناد و کتابخانه ملی کدام‌یک از برنامه‌ها را در اولویت قرار می‌دهد و تا چه حد برنامه‌های مدیران سابق را پیش می‌برد.