پروانه​ای که ایمنی بدن انسان را مختل می​کند

منظورمان بیماری لوپوس است که یک بیماری مزمن خودایمن محسوب می‌شود که در آن فعالیت سیستم ایمنی بدن به علل ناشناخته‌ای زیاد می‌شود به گونه‌ای که سلول‌های خودی را غریبه تشخیص می‌دهد و علیه آن آنتی‌بادی می‌سازد که حاصل آن ایجاد التهابات پوستی و در‌گیر شدن قسمت‌های مختلف بدن از جمله مفاصل، کلیه‌ها، چشم، مغز، ، قلب و ریه‌هاست.

البته به گفته دکتر مسعود مهدوی، روماتولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه، علائم بیماری لوپوس بسیار متنوع بوده و در افراد مختلف به یک شکل نیست. بعلاوه عوامل محرک و زمینه‌ساز لوپوس نیز متفاوت است و شامل قرار گرفتن در معرض نور خورشید، عفونت‌ها و باکتری‌ها و وارد شدن استرس‌‌هایی از جمله برخی جراحی‌ها می‌شود. همچنین بروز این بیماری در خانم‌ها، بویژه در سنین باروری و بخصوص طی دوران بارداری به علت آسیب‌پذیر شدن سیستم ایمنی بدن بسیار بیشتر است.

دکتر مهدوی در گفت‌و‌گو با جام‌جم با تاکید بر این که لوپوس غالبا در افراد به صورت نهفته است، می‌گوید: تحت شرایطی چون حاملگی، سقط جنین، مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و نیز به دنبال مصرف قرص‌‌های پیشگیری از بارداری، علائم بیماری در شخص ظاهر می‌شود که ممکن است در شخصی با دردهای عضلانی ـ مفصلی و خستگی و در دیگری در قالب ضایعات پوستی یا درگیری‌‌های کلیوی بروز کند. این روماتولوژیست می‌افزاید: از علائم لوپوس می‌توان به خستگی، حساسیت به نور آفتاب، زخم‌های دهانی، ریزش مو، تغییر رنگ انگشتان در هوای سرد، درد و تورم مفاصل، درد قفسه سینه، کم‌خونی، انعقاد غیرطبیعی خون، ورم دور پلک‌ها، ورم اندام‌ها، فشار خون و دفع پروتئین در ادرار نیز اشاره کرد. بعلاوه از آنجا که در بروز این بیماری، زمینه ژنتیکی نیز نقش دارد می‌توان ترکیبی از ریشه‌‌های ژنتیکی و عوامل محرک محیطی را در ابتلا به آ‌ن موثر دانست.

تشخیص صحیح بیماری

گفته می‌شود یکی از نشانه‌‌های تشخیصی اصلی بیماری لوپوس، مشاهده ضایعات پوستی بال پروانه‌ای بر گونه‌هاست که با تحریک نور خورشید تشدید شود، حتی درگیری‌‌های پوستی می‌تواند در نواحی دیگری چون بازو و انگشتان نیز دیده شود. اما به گفته دکتر مهدوی، در دسته‌ای دیگر از بیماران مبتلا به لوپوس، مهم‌ترین ارگان درگیر بیماری، کلیه‌هاست که به صورت نارسایی کلیه، افزایش فشار خون، کم‌خونی و افت پلاکت‌‌های خونی بروز پیدا می‌کند.

این متخصص روماتولوژی تاکید می‌کند: البته اگر در شخصی، دردهای دوره‌ای عضلانی و مفصلی که علت خاصی برای آن پیدا نشود، تداوم یابد یا به طور همزمان چند ارگان بدن درگیر بیماری شود باید به احتمال ابتلا به لوپوس شک کرد. بویژه در خانم‌‌های باردار، بروز زخم‌‌های تکرار شونده که علت عفونی ندارد یا سقط‌‌های مکرر را باید از نظر ابتلا به بیماری لوپوس مورد بررسی قرار داد. بر این اساس، سه بار سقط مکرر زیر 20 هفتگی و یک سقط خود به خود بالای 10 هفتگی را باید حتما از نظر ابتلا به لوپوس بررسی کرد.

البته برای تشخیص لوپوس، تست‌‌های غربالگری ویژه‌ای که اساس آن اندازه‌گیری یک نوع آنتی‌بادی خاص در بدن است وجود دارد، اما نمونه‌برداری از پوست هنگام بروز ضایعات پوستی و نیز آزمایش خون و بررسی میزان رسوب گلبول‌‌های قرمز در مواردی که بیماری به بروز اختلالات خونی در فرد منجر بشود در تشخیص بیماری موثر است.

درمان‌‌های متفاوت برای یک بیماری

درمان در بیماری لوپوس بسیار متنوع است و بر اساس علائم موجود و ارگان‌‌های درگیر بیماری صورت می‌گیرد. به گفته دکتر مهدوی، درمان ضایعات پوستی در بیماران مبتلا به لوپوس باید تحت نظر متخصص پوست و درگیری‌‌های خونی و کلیوی زیر نظر متخصص کلیه صورت بگیرد و اگر بیمار دچار مشکلات مفصلی باشد، مصرف کورتون با میزان پایین تحت نظر روماتولوژیست به بیمار توصیه می‌شود. البته پیگیری‌ها در بیماران باید به صورت منظم و دوره‌ای انجام بشود و گاهی در کنار درمان‌‌های دارویی انجام شیمی‌درمانی نیز ضروری است. بر این اساس، اگر خانمی طی بارداری به لوپوس مبتلا شود، روش درمانی خاصی با کمترین مصرف دارو برایش در نظر گرفته می‌شود و اگر قصد بارداری داشته باشد تا اطمینان از کنترل بیماری و کاهش مصرف داروها این اقدام برای وی منع می‌شود.

پیشگیری از شعله‌ور شدن بیماری

بیماران مبتلا به لوپوس حتی پس از طی مراحل درمانی و کنترل‌شدن بیماریشان باید چند نکته را به خاطر داشته باشند. دکتر مهدوی این نکات را این‌گونه بر‌می‌شمرد: اول این‌که نباید زیاد در معرض نور آفتاب قرار بگیرند، بخصوص در ساعت‌هایی که تابش نور آفتاب شدید است. بارداری در این دسته بیماران باید با احتیاط و تحت نظر چند متخصص صورت بگیرد. مصرف آنتی‌بیوتیک در این دسته بیماران باید بسیار بااحتیاط صورت بگیرد. مصرف قرص‌‌های پیشگیری از بارداری نیز در این دسته افراد ممنوع است. این بیماران باید تغذیه مناسب داشته باشند، ورزش کنند و نگذارند دچار اضافه‌وزن یا افزایش فشار خون بشوند. اگر هم در خانواده خود سابقه ابتلا به لوپوس یا دیگر بیماری‌‌های روماتیسمی را دارند باید نسبت به احتمال بروز این بیماری در خود بسیار هوشیار باشند و اگر با مواردی از کم‌خونی ناشناخته یا دردهای عضلانی ناگهانی مواجه شدند، تست غربالگری را انجام دهند.

پونه شیرازی ‌‌/‌‌ گروه سلامت