سوداگری بریتانیا در چین با تجارت تریاک

چند دهه پیش از آغاز این جنگ، در سال 1798 میلادی ویلیام پیت، نخست وزیر بریتانیا یک گروه را به ریاست مک کارتنی به پکن اعزام کرد. هدف از سفر این گروه به چین کسب امتیازات و تسهیلات تجاری بود اما امپراتور چین از روی احتیاط ترجیح می داد مرزهای کشورش را به روی بازرگانان و مسیونرهای مذهبی اروپایی ببندد.

بریتانیایی ها که در مستعمره خود، هند کشت خشخاش را گسترش داده بودند و چینی ها را به کشیدن تریاک تشویق می کردند، از این تصمیم امپراتور چین بسیار ناخرسند شدند. آن ها به خرید چای از چین ادامه داده و به زودی موازنه تجاری با چین به سود چین و به زیان آن ها شد.

کمپانی هندشرقی بریتانیا تمام توان خود را برای فروش غیرقانونی تریاک در چین و رواج اعتیاد در این کشور به خرج داده بود. فروش غیرقانونی تریاک در چین که در سال 1800 میلادی فقط 100 تن بود در سال 1838 میلادی به میزان 2600 تن رسیده بود.

در سال 1839 میلادی "لین تسوسیو"، حاکم کانتون 20 هزار صندوق تریاک غیرقانونی را ضبط کرده و در ملاء عام صندوق های حاوی تریاک را معدوم کرد.

این بهانه ای بود که لندن انتظار آن را می کشید تا گشودن مرزهای چین به روی بازرگانان بریتانیایی را به این کشور تحمیل کند.

بنابراین ، تحت نام مقدس تجارت آزاد، "لرد ملبورن" نخست وزیر "ملکه ویکتوریا" جوان و "پالمرستون" وزیر خارجه اش مجلس "وست مینستر" را متقاعد کردند تا دستور اعزام یک نیروی نظامی به چین و تنبیه حاکم کانتون را صادر کند.

یک ناو جنگی بریتانیا بندر کانتون را بمباران کرد و نظامیان بریتانیایی "مجمع الجزایر شوسان" در نزدیکی بندر کانتون را تصرف کردند.

سپس چند کشتی جنگی بریتانیا رودخانه یانگ تسه کیانگ را پیمودند و شهر نانکن (نانجینگ امروزی) پایتخت جنوبی چین را مورد تهدید قرار دادند و حکومت امپراتور "تائوکوئانگ" را ناگزیر به تسلیم شدن در مورد خواسته هایشان کردند.

این اقدام که بعدها "سیاست توپخانه" نامیده شد به پیمان ننگین نانکن منجر شد. اما تحقیرها ادامه داشت، امپراتور ناگزیر شد حق تردد آزادانه در خاک چین را به اتباع بریتانیا بدهد و خسارتی به مبلغ 21 میلیون دلار نقره را به دولت بریتانیا بپردازد.

با امضای پیمان نانکن "امپراتوری مرکز" لقب چین دوره فاجعه باری مملو از جنگ های داخلی و تحقیر شدن های مداوم در مقابل بریتانیایی ها که از غرب می آمدند را آغاز کرد.

و اما، پس از پایان جنگ اول تریاک، علیرغم این که بریتانیایی‏ها، امتیازات فراوانی از چینی‏ها گرفته بودند، با این حال از این مصالحه رضایت نداشتند و به دنبال بهانه‏ای برای دریافت امتیازات بیشتر بودند. از این رو به بهانه توقیف یک کشتی بریتانیایی از طرف چینی‏ها، روابط دو طرف باز هم تیره شد. در این زمان، نخست‏وزیر بریتانیا که مردی بهانه‏جو و مغرور بود خواستار عذرخواهی رسمی دولت چین شد. وی بر این عقیده بود که منافع استعمار بریتانیا در هر نقطه از عالم، باید به هر قیمتی حفظ شود. او این امر را نشانه‏ای از قدرت و اعتبار بریتانیا تلقی می‏کرد. در این حال علیرغم رفع توقیف کشتی بریتانیایی، چون چینی‏ها حاضر به عذرخواهی نشدند، این بار نیروهای بریتانیایی به بهانه این امر واهی، با کمک فرانسه جنگی را در سال 1856م آغاز کردند که به جنگ دوم تریاک شهرت یافت. در نهایت پس از چهار سال، هنگامی که قوای مهاجم در سال 1860م به پکن، پایتخت چین نزدیک شدند، چینی ها تسلیم شدند و پس از انعقاد قرارداد صلح و دریافت امتیازات دیگر، تجارت تریاک بار دیگر آغاز شد.