خودکشی یا قتل
زنی میانسال، بیستوسوم اردیبهشت سال گذشته با پلیس استان مازندران تماس گرفت و در حالی که اضطراب از صدایش پیدا بود، از خودکشی همسرش خبر داد. با دریافت این خبر، گروهی از ماموران به محل حادثه اعزام و با جسد مردی میانسال به نام اکبر در خانهاش مواجه شدند. این مرد با شلیک گلوله از پا درآمده بود. تحقیقات نشان میداد گلوله از تفنگ ساچمهای شلیک شده است.
همسر اکبر که خبر خودکشی شوهرش را به پلیس گزارش داده بود، به ماموران گفت: «همسرم به مواد مخدر اعتیاد داشت و دار وندارش را خرج مواد میکرد؛ طوری که وضع مالیاش روز به روز بدتر میشد. وضع بد مالی و اعتیاد شدید اکبر باعث شده بود او افسرده شود. شب گذشته همسرم به اصرار از من و دخترم خواست نزد خانوادهام در روستای زادگاهم برویم. ابتدا مخالفت کردم، اما او آنقدر اصرار کرد تا این که راضی شدم و همراه دخترم از خانه بیرون رفتیم».
زن میانسال ادامه داد: «بعد از آن هر چه با شوهرم تماس گرفتم جواب نداد. به همین دلیل نگران شدم و همراه دخترم مینا به خانه برگشتیم و در کمال ناباوری با جسد همسرم مواجه شدیم. او به دلیل مشکلات مالی و اعتیاد دست به خودکشی زده بود. اصرار او برای رفتن ما به مسافرت هم این بود که در نبود ما نقشهاش را اجرا کند و به زندگیاش پایان بدهد».
جسد به دنبال گفتههای زن میانسال به پزشکی قانونی منتقل و رسیدگی به پرونده آغاز شد. رئیس پلیس آگاهی استان مازندران در این باره میگوید: «با تحقیقات متخصصان تشخیص هویت و پزشکی قانونی، مسیر و زاویه شلیک گلوله بررسی شد. با توجه به این که مسیر شلیک گلوله حکایت از آن داشت که مرد میانسال خودکشی نکرده و گلوله از زوایهای شلیک شده است که متوفی خودش نمیتوانست این کار را انجام بدهد، مشخص شد مرد میانسال قربانی جنایت شده است. به این ترتیب فرضیه خودکشی در حالی رنگ باخت که خانواده اکبر همچنان اصرار بر این موضوع داشتند. با توجه به این که مرد میانسال قربانی جنایتی هولناک شده بود، بررسیها برای یافتن عامل یا عاملان قتل ادامه یافت».
قتل خانوادگی
سرهنگ عظیمی ادامه میدهد: «با فرضیه قتل مسیر تحقیقات تغییر کرد و کارآگاهان جنایی برای شناسایی عامل یا عاملان این جنایت روی شاخههای مختلف و انگیزههای متفاوت متمرکز شدند. با توجه به این که همسر و دختر اکبر ادعا میکردند زمان وقوع جنایت در محل دیگری حضور داشتند، کارآگاهان سراغ مستاجر اکبر رفتند.
این پسر جوان خواستگار مینا، دختر مقتول بود و ماموران قصد داشتند با بازجویی از او به سرنخی از قاتل یا قاتلان دست پیدا کنند، اما پسر جوان مدعی بود در زمان جنایت در محل حضور نداشت و برای ادعای خود چند شاهد معرفی کرد. تحقیقات پلیسی اظهارات مستاجر اکبر را تائید کرد و مشخص شد او زمان کشته شدن اکبر در محل دیگری حضور داشت. به این ترتیب احتمال ارتکاب قتل توسط او به طور کامل رد شد. از طرفی از آنجا که اکبر به مواد مخدر اعتیاد داشت، این فرضیه مطرح شد که مرد میانسال قربانی مصرف مواد شده است. احتمال داده میشد او در جریان خرید مواد مخدر یا مشکل مالی در همین ارتباط، توسط افرادی که با او در این زمینه فعالیت داشتند،کشته شده است».
بررسیها در این رابطه ادامه داشت، اما بعد از مدتی با توجه به مدارک بهدست آمده، قتل با انگیزه مالی یا خرید مواد مخدر رنگ باخت. کارآگاهان جنایی در ادامه بررسیها دریافتند اکبر از مدتها پیش با همسر و دخترش اختلاف داشت و همسایهها صدای درگیری و مشاجره آنها را بارها شنیده بودند.
رئیس پلیس آگاهی استان مازندران درباره تحقیقات در این زمینه توضیح میدهد: «بررسیها ادامه یافت تا این که مدارکی به دست آمد که نشان میداد دختر و همسر اکبر در این جنایت نقش دارند. نخستین مدرکی که در بررسیها به دست آمد، این بود که دختر و همسر اکبر درباره سفر خود به روستا دروغ گفته و به هیچ عنوان به روستای زادگاه زن میانسال نرفته بودند. از طرفی همسر اکبر مدعی بود با شوهرش مشکلی ندارد، اما در تحقیقات از همسایهها مشخص شد زوج میانسال با هم درگیری داشتند».
پیامکی برای تیراندازی
مهمترین مدرکی که در بررسیهای پلیسی به دست آمد، پیامکی بود که مینا برای مستاجرشان فرستاده بود. سرهنگ عظیمی میگوید: «طبق تحقیقات ما مستاجر اکبر به مینا علاقه داشت و حتی یک بار او را از پدرش خواستگاری کرده بود. پسر جوان که ابتدا از او به عنوان مظنون بازجویی و سپس از وی رفع اتهام شده بود، در تحقیقاتی مجدد از پیامکی خبر داد که راز جنایت هولناک را برملا میکرد».
جوان مستاجر به پلیس گفت: «ساعتی قبل از آن که اکبر کشته شود، مینا به من پیامک داد؛ پیامکی که در آن نوشته شده بود «اگر صدای شلیک شنیدی، نترس». من که با خواندن این پیامک کمی ترسیده بودم، در رابطه با آن از مینا سوال کردم و او گفت مدتی است مردی جوان به باغمان میآید و برای پدرم مزاحمت ایجاد میکند. پدرم برای این که او دیگر ایجاد مزاحمت نکند، تصمیم دارد آن مرد را بترساند و فراری دهد. به همین دلیل این بار که مرد ناشناس داخل باغ شد، میخواهد به او شلیک کند تا مرد ناشناس از ترس جانش دیگر به اینجا نیاید. من با شنیدن صحبتهای مینا موضوع را باور کردم و ساعتی بعد هم برایم کاری پیش آمد و از خانه بیرون رفتم. بعد از آن نمیدانم چه اتفاقی افتاد».
سرهنگ عظیمی ادامه میدهد: «اظهارات پسر جوان به دقت بررسی و صحت آن تائید شد. پیامکی که مینا ساعتی قبل از جنایت فرستاده بود، ادعای دروغ آنها برای رفتن به مسافرت، مطرح کردن فرضیه خودکشی به دلیل افسردگی و ناراحتی و نداشتن اختلافات خانوادگی بین اکبر و همسرش دلایلی بود که باعث شد مادر و دختر به اتهام قتل عمد بازداشت شوند. متهمان که در تحقیقات اولیه منکر قتل بودند، با قرار بازداشت موقت روانه زندان شدند و بررسیها در این باره ادامه دارد».
مرجان رضایی
نظر کارشناس
اهمیت تحقیقات مقدماتی
سعید فخریان ـ حقوقدان
قانون برای اثبات جرم قتل راههای متفاوتی را پیشبینی کرده است. علم قاضی، اعتراف متهم یا متهمان، شهادت شهود و در پارهای موارد برگزاری مراسم قسامه از جمله این راههاست. علم قاضی باید از طرق متعارف به دست بیاید؛ یعنی باید مدارک و مستنداتی وجود داشته باشد که قاضی مطمئن شود متهم مرتکب قتل شده است. مدارک و ادله متقن در جریان تحقیقات مقدماتی به دست میآید. هرگاه قتلی صورت میگیرد، بازپرسی که ویژه قتل است و در این زمینه تخصص دارد، در صحنه جرم حاضر میشود و دستورات لازم را به پلیس صادر میکند. از طرفی پلیس آگاهی نیز با توجه به اهمیت جرم قتل اداره ویژه را در این زمینه تشکیل داده است و کارآگاهان به صورت تخصصی روی این پروندهها کار میکنند.
در این مرحله باید از شاهدان، مطلعان، مظنونان احتمالی و متهمان به صورت دقیق و کامل بازجویی، مدارک کشف شده در صحنه جرم جمعآوری و حفظ شود و در صورت نیاز آزمایشهای تخصصی مانند آزمایش دی.ان.ای، آزمایشهای مربوط به اسلحهشناسی، انگشتنگاری و... صورت بگیرد. تمام این اقدامات در نهایت به علم قاضی کمک خواهد کرد. همچنین جمعآوری این مدارک کمک میکند متهمان جرم خود را بپذیرند. بنابراین برای اثبات جرم حتما لازم نیست متهم اعتراف کند، بلکه همان مدارک هم کفایت میکند و به همین دلیل است که تحقیقات مقدماتی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است./ ضمیمه تپش
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد